Η οικονομία της Ελλάδας πριν τον πόλεμο

Η οικονομία της Ελλάδας πριν τον πόλεμο

Tης Ελένης Στεργίου Οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες στην Ελλάδα λίγο πριν από τον πόλεμο του 1940 ήταν τραγικές. Τα κύρια χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας στις παραμονές του πολέμου του 1940 ήταν το ανεπαρκές βιοτικό επίπεδο, η εξάρτηση της χώρας μας από το εξωτερικό και η αδυναμία αξιοποίησης των πλούσιων παραγωγικών πηγών της. Ειδικότερα:

·         Εθνικό εισόδημα: Κατά τον αείμνηστο καθηγητή και ακαδημαϊκό Άγγελο Αγγελόπουλο, το εθνικό εισόδημα εκτιμάται ότι στις παραμονές του πολέμου ανερχόταν σε 60 δις. προπολεμικές δραχμές, από το οποίο το μισό σχεδόν προερχόταν από τη γεωργία. Ο καθηγητής Χρυσός Ευελπίδης εκτιμούσε ότι το εθνικό εισόδημα ανερχόταν τότε σε 67 δις προπολεμικές δρχ.

·         Κατά κεφαλήν εισόδημα: Το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων την περίοδο αυτών ήταν ανεπαρκές και σημαντικά χαμηλό. Η διαφορά από το αντίστοιχο των αγγλοσαξονικών χωρών ήταν τεράστια. Το κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα εκτιμάται ότι ανερχόταν στα 61 $, έναντι 369 $ Βελγίου, 398 $ Γαλλίας, 560 $ Αγγλίας και 690 $ ΗΠΑ.

·         Διατροφή: Στις παραμονές του πολέμου, στην Ελλάδα η μέση διατροφή του λαού αντιστοιχούσε σε 2.300 θερμίδες/ μέρα, ενώ στην Αγγλία μόνο στην πολεμική διατροφή αντιστοιχούσε σε 2.827 θερμίδες. Ο ελληνικός λαός μάλιστα και ιδίως οι λαϊκές τάξεις τρέφονταν κυρίως με ψωμί. Το 60% των θερμίδων που έπαιρνε κατά ΜΟ μια ελληνική οικογένεια προερχόταν από τα σιτηρά. Η αντίστοιχη αναλογία στις ΗΠΑ ήταν 24%, στην Αγγλία 35%, στη Γερμανία 39% και στη Γαλλία 55%.

·         Κατανάλωση τροφίμων: Η προπολεμική κατανάλωση κρέατος στην Ελλάδα ανερχόταν σε 16 κιλά, έναντι 63 στην Αγγλία, γάλατος 40 κιλά, έναντι 94 κιλών στην Αγγλία, ζάχαρης 10 κιλών, έναντι 43 στην Αγγλία, ψαριών 5 κιλών, έναντι 21 στην Αγγλία Αυτά τα στοιχεία σημαίνουν ότι στη χώρα μας είχε αναχθεί σε «δόγμα» το «λιτοδίαιτο» του Έλληνα!

·         Αγροτικό εισόδημα: Το μέσο εισόδημα μιας αγροτικής οικογένειας πριν από τον πόλεμο ανερχόταν σε 21.000 δρχ., ενώ τα έξοδα για τη στοιχειώδη διατροφή της σε 28.000 δρχ..

·         Το μέσο ημερομίσθιο: Το μέσο ημερομίσθιο στην Ελλάδα για τον εργάτη την περίοδο έως τον πόλεμο δεν ξεπερνούσε τις 50 - 70 δρχ.

·         Αγοραστική δύναμη: Για να καταδειχθεί η χαμηλή αγοραστική δύναμη των Ελλήνων κατά την περίοδο αυτή αναφέρεται ότι για ένα κιλό γάλα ένας εργάτης διέθετε το 1/5 του εισοδήματός του, ενώ ο Άγγλος εργάτης μόνο το 1/20 του εισοδήματός του. Επίσης, για να αγοράσει ο Έλληνας εργάτης μισό κιλό κρέας έπρεπε να διαθέσει το 1/4 του ημερομισθίου, ενώ ο Άγγλος μόνο το 1/10!

·         Γεωργική παραγωγή: Η καλλιέργεια σιτηρών κάλυπτε την περίοδο αυτή το 37% της συνολικής έκτασης. Το 1939 παραγωγή σιτηρών ανερχόταν σε 920.000 τόνους.

·         Βιομηχανική παραγωγή: Η βιομηχανική παραγωγή είχε παρουσιάσει τον προηγούμενο χρόνο, δηλ. το 1939, μικρή αύξηση.

·         Εισαγωγή πρώτων υλών για τη βιομηχανία: Η εισαγωγή πρώτων υλών για τη βιομηχανία ανέρχονταν το 1939 σε 170.000 τόνους.

·         Εμπορικό ισοζύγιο: Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου είχε μειωθεί σημαντικά το 1939 (4,2 εκ £).

·         Σχέση εξαγωγών προς εισαγωγές: Η σχέση εξαγωγών προς εισαγωγές ανερχόταν το 1939 στο 74,95%.

·         Τιμάριθμος κόστους ζωής: Ο τιμάριθμος κόστους ζωής τον Οκτώβριο του 1940 βρισκόταν στο 114,2 (1938=100).

·         Τακτικός προϋπολογισμός: Ο τακτικός προϋπολογισμός του οικονομικού έτους 1938-9 είχε προβλεφθεί ότι θα άφηνε έλλειμμα. Τελικά έκλεισε ισοζυγισμένος, χάρη στην καλύτερη απόδοση των τακτικών εσόδων.

·         Καταθέσεις: Οι καταθέσεις τον Οκτώβριο του 1940 ανέρχονταν σε 13 δις δρχ. Φαινόμενα μαζικής ανάληψης καταθέσεων εκδηλώθηκαν τον Αύγουστο του 1939 εξαιτίας της κήρυξης του πολέμου στην Ευρώπη και το Μάιο και τον Ιούνιο του 1940, εξαιτίας του κλίματος αβεβαιότητας που είχαν προκαλέσει οι έντονες πολεμικές προετοιμασίες για τον επικείμενο Β΄ ΠΠ.