Ναυμαχία της Πρέβεζας(28/09/1538)

Ναυμαχία της Πρέβεζας(28/09/1538)

Η Ναυμαχία της Πρέβεζας έλαβε χώρα(28/09/1538) στην Πρέβεζα μεταξύ του Οθωμανικού στόλου και του ενωμένου στόλου της Χριστιανικής Συμμαχίας(Holy League) υπό τον Πάπα Παύλο Γ΄. Λόγω της νίκης των Οθωμανών στη ναυμαχία αυτή, παρά το ότι οι Δυτικοί είχαν ναυτική υπεροπλία, η Τουρκία θεωρεί εθνική γιορτή την ημέρα της Ναυμαχίας της Πρέβεζας και η πόλη α είναι διάσημη στον τουρκικό λαό, επειδή το γεγονός προβάλλεται ευρέως στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας. Είναι τέτοια η ιστορική σημασία της Ναυμαχίας της Πρέβεζας για τον Τουρκικό λαό, ώστε τα πλέον σύγχρονα τουρκικά υποβρύχια σήμερα αποτελούν σειρά με το όνομα Turkish Navy Submarines Preveze. Ο ναύαρχος Barbarossa θεωρείται εθνικός ήρωας και το Μαυσωλείο του βρίσκεται στο Ναυτικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης. Εκεί επίσης βρίσκεται ο διάσημος πίνακας ζωγραφικής «H Ναυμαχία της Πρέβεζας» του ζωγράφου Ohannes Umed Behzad(1866). ΙΣΤΟΡΙΑ Ο Διοικητής του μεγάλου Οθωμανικού στόλου, Hayreddin Barbarossa, κατέλαβε(1537) μία σειρά νησιών του Αιγαίου και του Ιονίου που ανήκαν στη Δημοκρατία της Βενετίας(Σύρο, Αίγινα, Ίο, Πάρο, Τήνο, Κάρπαθο, Κάσο και Νάξο), και προσάρτησε το Δουκάτο της Νάξου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στη συνέχεια πολιόρκησε το Ενετικό φρούριο της Κέρκυρας και λεηλάτησε τις ισπανικές κατακτήσεις της Καλαβρίας στη Ν Ιταλία. Εν όψει αυτής της απειλής, ο Πάπας Παύλος Γ' πέτυχε(Φεβρουάριος 1538) να συστήσει τη Ιερά Συμμαχία, η οποία περιλάμβανε Παπικές Πολιτείες, Ισπανία, Δημοκρατία της Γένοβας, Δημοκρατία της Βενετίας, Ιππότες της Μάλτας και δυνάμεις της Πορτογαλίας για να αντιμετωπίσουν τη ναυτική δύναμη του Barbarossa. BARBAROSSA Ο ναύαρχος Barbarossa γεννήθηκε(1478) στη Μυτιλήνη και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη(04/07/1546) από φυσικά αίτια. Το πραγματικό του όνομα είναι Yakupoğlu Hızır. Στους Τούρκους είναι γνωστός ως Barbaros Ηayreddin Paşa ή Hızır Hayreddin Paşa, ή Hızır Reis Barbarossa Hayreddin Pasha. Θεωρείται ο μεγαλύτερος Οθωμανός ναυτικός πολεμιστής. Το όνομα Hayreddin είναι Αραβικό, Khair ad-Din και σημαίνει «Η καλοσύνη της Θρησκείας(= Ισλάμ)». Το παρατσούκλι Barbarossa το έδωσαν οι δυτικοί και σημαίνει κοκκινογένης, επειδή είχε κόκκινα γένια. Ο ίδιος και ο αδελφός του Oruc είχαν δραστηριοποιηθεί ως επιτυχημένοι εμποροπλοίαρχοι του εμπορικού ναυτικού αλλά και ως πειρατές κατά χριστιανικών στόχων μέχρι το 1512, όταν ο Σουλτάνος Selim A’ ήρθε στην εξουσία. Ο γνωστός Piri Reis είναι ανιψιός του. Αρχικά, ο ίδιος και ο αδελφός του ένωσαν τις δυνάμεις τους με επιτυχία με το Σουλτάνο Selim A’(1515), αλλά γνώρισε δόξα από τον Σουλτάνο το Suleiman το Μεγαλοπρεπή, γιο του Selim A’. Η παρουσία του Barbarossa ήταν σχεδόν αδιάκοπη στη Μεσόγειο κατά την διάρκεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, αρχικά σε εμπορικό και πειρατικό επίπεδο και στη συνέχεια ως Διοικητής του Στόλου(Kapudan Pasha)(1515-44). ΝΑΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ Ο Barbarossa είχε στόλο(καλοκαίρι 1538) που αριθμούσε 122 γαλέρες και γαλιότες. Η Ιερά Συμμαχία περιλάμβανε ναυτική δύναμη από 302 πλοία(162 γαλέρες και γαλεόνια, 140 μπάρκα). Τα 55 ήταν γαλέρες από τη Βενετία, 49 από την Ισπανία και 27 από τις Παπικές Πολιτείες και τους Μαλτέζους Ιππότες. Ο Γενοβέζος ναύαρχος Andrea Doria ορίσθηκε Διοικητής όλων στην υπηρεσία του αυτοκράτορα Καρόλου Ε’. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΛΩΝ Οι ναυτικές δυνάμεις της Ιεράς Συμμαχίας συναρμολογήθηκαν σε στόλο κοντά στο νησί της Κέρκυρας. Ο στόλος του Πάπα έπλευσε υπό τις διαταγές του Ναυάρχου Marco Grimani και ο Ενετικός στόλος υπό το Vincenzo Capello κατέπλευσαν πρώτοι. Ο Doria συναντήθηκε με την Ισπανική και Γενοβέζικη αρμάδα(22/09/1538). Πριν από την άφιξη του Doria, o Grimani επιχείρησε να αποβιβάσει στρατεύματα κοντά στο ενετικό Φρούριο της Μπούκας και του Αγίου Ανδρέα της Πρέβεζας, αλλά υποχώρησε στην Κέρκυρα μετά από απώλειες σε συμπλοκές με τον Οθωμανικό Στόλο που συνάντησε στη ρότα του. Ο Barbarossa βρισκόταν ακόμη στην Κω την εποχή εκείνη, αλλά σύντομα έφτασε στην Πρέβεζα με το υπόλοιπο του τουρκικού στόλου μετά την κατάκτηση της βενετσιάνικης Κεφαλονιάς στο δρόμο του. Ο Sinan Reis, ένας από τους Οθωμανούς πλωτάρχες, πρότεινε στον Μπαρμπαρόσα να αποβιβάσουν στρατεύματα στο Άκτιο, απέναντι από την Πρέβεζα, μια ιδέα στην οποία αρχικά ήταν αντίθετος ο Barbarossa, αλλά αργότερα αποδείχθηκε σημαντική για τη διασφάλιση της τουρκικής νίκης. Με την εκμετάλλευση του φρουρίου του Ακτίου-διασώζεται-οι Οθωμανοί θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη ναυτική δύναμη του Barbarossa, με βολές πυροβολικού από εκεί, ενώ ο Doria θα έπρεπε να κρατήσει τα πλοία του μακριά από την ακτή. Οι προσπάθειες του Doria απέτυχαν και οι Δ στρατιώτες απωθήθηκαν από τις Οθωμανικές δυνάμεις του Murat Reis(25-26/09/1538). Καθώς τα πλοία του Doria κρατούσαν απόσταση από την ακτή, ένα μεγάλο μέρος της ανησυχίας του αφορούσε τους αντίθετους ΒΔ ανέμους που οδηγούσε τα πλοία του σε εχθρική ακτή, δηλ. προς το Άκτιο. Ο Barbarossa είχε ήδη καταλάβει την εσωτερική αυτή πλεονεκτική θέση. Έτσι, ο Doria έπλευσε(νύχτα 27-28/09) 30 μίλια νότια και, όταν ηρέμησε ο άνεμος, αγκυροβόλησε στη θέση Sessola κοντά στη Λευκάδα. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο ίδιος και το επιτελείο του αποφάσισαν ότι η καλύτερη λύση ήταν να πραγματοποιήσουν επίθεση στη Ναύπακτο και να αναγκάσουν έτσι το Barbarossa σε μια αναμέτρηση εκεί. ΦΡΟΥΡΙΑ ΠΡΕΒΕΖΑΣ Οι Δ Χριστιανικές δυνάμεις της Ιερής Συμμαχίας έκαναν προσπάθεια να καταλάβουν το Φρούριο του Ακτίου, πιθανότατα αναγκαίο για να εξασφαλιστεί η επιτυχία, αλλά απέτυχαν. Ο Doria φοβόταν ότι θα είχε μια ήττα σε χερσαίο έδαφος, δεδομένου ότι μία αρχική προσπάθεια εξόδου του πολιορκημένου Grimani είχε απωθηθεί από τους Οθωμανούς. Η Ιερά Συμμαχία έκανε 2 αποτυχημένες προσπάθειες με τις χερσαίες δυνάμεις της να καταλάβει τα Ενετικά Φρούρια της Πρέβεζας, δηλ. το Κάστρο της Μπούκας, του Αγίου Ανδρέα και του Αγίου Γεωργίου. Από αυτά τα 3 Φρούρια, μόνο τα 2 σώζονται σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση. Δεν υφίσταται πλέον το Φρούριο της Μπούκας. Το Κάστρο της Μπούκας βρισκόταν στη σημερινή θέση Παλιοσάραγα(= Παλιό σαράι) της Πρέβεζας. Η κατασκευή του πιθανόν άρχισε στα τέλη του 15^ου αι. από τους Τούρκους και ολοκληρώθηκε στις πρώτες δεκαετίες του 16^ου αι. από τους Βενετούς. Κατεδαφίσθηκε το 1701. Επρόκειτο για σημαντικό και ισχυρό κάστρο. Έλεγχε το λιμάνι της Πρέβεζας και το στόμιο του Αμβρακικού κόλπου. Αποτελούσε τετράγωνο οχυρό με 4 ή 2 πολυγωνικούς πύργους στις γωνίες του. Λειτουργούσε ως βάση της στρατιωτικής διοίκησης και φρουράς της πόλης. Κατεδαφίστηκε από τους Βενετούς(1699), ενώ αργότερα ο Αλή Πασάς έχτισε ανάκτορο στα ερείπιά του που ονομάζεται Παλιοσάραγα, το οποίο επίσης αργότερα γκρεμίστηκε και δεν υφίσταται. Το Φρούριο του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται Δ προς το Ιόνιο Πέλαγος, Δ της παραλίας Κυανή Ακτή, ενώ το Φρούριο του Αγίου Ανδρέα βρίσκεται Α στο στόμιο της Πρέβεζας με τον Αμβρακικό Κόλπο, δίπλα από το σημερινό κτίριο της Νομαρχίας. Την εποχή εκείνη το Φρούριο του Αγίου Ανδρέα ήταν σχεδόν παραθαλάσσιο, διότι δεν υπήρχε η σημερινή οδός Σπηλιάδου ούτε το Νέο Λιμάνι. ΝΑΥΜΑΧΙΑ Ο Doria με έκπληξη διαπίστωσε(ξημερώματα 28/09/1538) ότι οι Οθωμανοί έρχονταν κατευθείαν προς τα πλοία του. Ο Barbarossa είχε μετακινήσει το στόλο έξω από το αγκυροβόλιο και κινήθηκε Ν. Ο Turgut Reis ήταν ναυτική εμπροσθοφυλακή με έξι μεγάλα πλοία τύπου φούστα και η αριστερή πτέρυγα είχε περίπτυξη κοντά στην ακτή. Ο Doria δεν περίμενε μια τέτοια τολμηρή επιθετική κίνηση από την κατώτερη αριθμητικά δύναμη του τουρκικού στόλου και έτσι χρειάσθηκε 3ς ώρες, για να δώσει εντολή να σηκώσουν άγκυρες για απόπλου και να προετοιμασθεί για ναυμαχία και μάλιστα πιέσθηκε από τους συνεργάτες του Grimani και Capello. Οι 2 στόλοι συνεπλάκησαν(28/09/1538) στις 28 Σεπτεμβρίου 1538 στον Αμβρακικό Κόλπο, ο οποίος στην ξένη βιβλιογραφία αναφέρεται ως Κόλπος της Άρτας, δίπλα στην Πρέβεζα. Η έλλειψη ανέμου δεν ήταν προς όφελος του Doria. Η τεράστια ενετική ναυαρχίδα Galeone di Venezia με τα μεγάλα κανόνια της ακινητοποιήθηκε λόγω άπνοιας 4 μίλια από την ξηρά και 10 μίλια από τη θέση Sessola. Τα χριστιανικά πλοία πάλευαν για να έρθουν σε βοήθεια, αλλά συντομότατα περιβάλλονταν από εχθρικές οθωμανικές γαλέρες. Ακάθεκτες οι Δ δυνάμεις ενεπλάκησαν σε μια μάχη που διήρκεσε ώρες και έκανε αρκετή ζημιά στο οθωμανικό ναυτικό. Όταν ο άνεμος δυνάμωσε, ο χριστιανικός στόλος τελικά άρχισε δράση, αφού ο Doria εκτέλεσε μια σειρά χειρισμών πλεύσης, με σκοπό να προσελκύσει τους Οθωμανούς προς την ανοικτή θάλασσα-στόχο. Ο Ferrante Gonzaga, αντιβασιλέας Διοικητής της Σικελίας, ήταν στην αριστερή πτέρυγα του συνδυασμένου στόλου, ενώ οι Ιππότες της Μάλτας ήταν στη δεξιά. Ο Doria έθεσε 4 από τις ταχύτερες γαλέρες του υπό τις διαταγές του ανιψιού του, Giovanni Andrea Doria, ο οποίος έλαβε θέση μπροστά στο κέντρο της ναυμαχίας, μεταξύ του Gonzaga και των Μαλτέζων Ιπποτών. Οι γαλέρες του Doria σχημάτισαν μια μακριά γραμμή πίσω τους, μπροστά από τις παπικές και τις βενετσιάνικες γαλέρες των Grimani και Capello. Ακριβώς πίσω παρατάχθηκαν οι βενετσιάνικες γαλέρες του Alessandro Condalmiero και οι ανάμικτες ισπανικές, πορτογαλικές και γενοβέζικες γαλέρες υπό τις διαταγές του Francesco Doria, μαζί με τις μπάρκες και τα πλοία ναυτικής υποστήριξης. Ο Οθωμανικός στόλος είχε διαμορφωθεί σε διάταξη Y. Ο Barbarossa μαζί με το γιο του, Hasan Reis, αργότερα Hasan Pasha, Sinan Reis, τον Cafer Reis και τον Şaban Reis, παρατάχθηκαν στο κέντρο. Ο Seydi Ali Reis διοικούσε την αριστερή πτέρυγα. Ο Salih Reis τη δεξιά. Ο Turgut Reis, με τη συνεργασία των Murat Reis, Güzelce Mehmet Reis και Sadik Reis, διοικούσε την οπίσθια πτέρυγα. Οι Οθωμανοί ενεπλάκησαν με τα ενετικά, παπικά και μαλτέζικα πλοία, αλλά ο Doria δίστασε να μεταφέρει το κέντρο των δυνάμεών του κατά μέτωπο προς τον Barbarossa. Αυτό είχε αποτέλεσμα να γίνονται πολλές κινήσεις(χειρισμοί πλεύσης) και πολύ λιγότερες πολεμικές αψιμαχίες. Ο Barbarossa ήθελε να επωφεληθεί από την έλλειψη ανέμου, η οποία ακινητοποίησε τα μεγαλύτερα σε μέγεθος χριστιανικά πλοία(barques), τα οποία αντιπροσώπευαν στο μεγαλύτερο μέρος την αριθμητική διαφορά μεταξύ των δύο πλευρών. Αυτές οι barques έπεσαν ως εύκολη λεία στα χέρια των Οθωμανών, οι οποίοι επιβιβάστηκαν σε αυτές και τις κατέλαβαν από τις δικές τους πιο ευέλικτες γαλέρες και γαλιότες. Ο Αντρέα Ντορία προσπάθησε να παγιδεύσει τα οθωμανικά πλοία ανάμεσα σε βολές των κανονιών του από τις μπάρκες και τις γαλέρες του, αλλά απέτυχε. Στο τέλος της ημέρας, οι Οθωμανοί είχαν βυθίσει 10 χριστιανικά πλοία, έκαψαν 3 άλλα, αιχμαλώτισαν 36 και συνέλαβαν αιχμαλώτους 3000 ναύτες. Οι Οθωμανοί δεν αναφέρουν καθόλου απώλειες σε πλοία. Αναφέρουν όμως 400 νεκρούς και 800 τραυματίες. Μεγάλος αριθμός οθωμανικών πλοίων υπέστη μεγάλες ζημιές από τις βολές κανονιών της ναυαρχίδας Galeone Di Venezia που διοικούνταν από τον Alessandro Condalmiero. Το επόμενο πρωί, παρά τον ευνοϊκό άνεμο, μη θέλοντας να διακινδυνεύσει την ισπανική και γενοβέζικη αρμάδα, ο Doria εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης και διέταξε πλεύση προς Κέρκυρα, κωφεύοντας στις εκκλήσεις Ενετών, Μαλτέζων και Παπικών Διοικητών συνεχίσουν τον αγώνα. Στη σημερινή Ιταλία ο Doria εκτιμάται ιδιαίτερα και κεντρική λεωφόρος της Ρώμης φέρει το όνομά του. ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ Είναι ευρέως αποδεκτή η υπεκφυγή του Doria στη Ναυμαχία της Πρέβεζας. Και η έλλειψη ζήλου. Αυτά οφειλόταν πιθανότατα στην απροθυμία του να ριψοκινδυνεύσει την ασφάλεια των δικών του πλοίων. Ο ίδιος, Γενοβέζος, ήταν ιδιοκτήτης ενός υποτυπώδους αριθμού πλοίων της ισπανικής και γενοβέζικης αρμάδας. Είχε και μια μακροχρόνια εχθρότητα προς τη Βενετία. Η πόλη του, η Γένοβα, ήταν σκληρός αντίπαλος της Βενετίας, την ανταγωνιζόταν λυσσαλέα και θεωρούσε ότι ο οθωμανικός στόλος τη Βενετία είχε ως στόχο της επιθετικότητάς του. Ο Barbarossa επέστρεψε(1539) και κατέλαβε σχεδόν όλες τις εναπομείνασες βενετσιάνικες κτήσεις στο Ιόνιο και το Αιγαίο Πέλαγος. Τελικά, υπογράφηκε(Οκτώβριος 1540) Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ της Δημοκρατίας της Βενετίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με βάση την οποία οι Οθωμανοί ανέλαβαν τον έλεγχο των ενετικών κτήσεων Μοριά(Πελοπόννησος) και Δαλματίας και των πρώην Βενετικών νησιών Αιγαίου, Ιονίου και τις Α Αδριατικές ακτές. Βάσει της Συνθήκης, η Βενετία υποχρεώθηκε να πληρώσει πολεμική αποζημίωση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία 300.000 χρυσά δουκάτα. Μετά τη νίκη της στη Ναυμαχία της Πρέβεζας και την επακόλουθη νίκη στη μάχη της Djerba(σημ. Girba) στην Τυνησία(1560), η Οθωμανική Αυτοκρατορία απέκρουσε με επιτυχία τις προσπάθειες Βενετίας και Ισπανίας(2 επικρατούσες ναυτικές δυνάμεις της Μεσογείου) να σταματήσουν την αντίστοιχη Οθωμανική προσπάθεια εξόδου στην τεράστια θάλασσα. Αυτό άλλαξε μόνο με τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου(1571).