Η θρησκευτική διάσταση της οικονομικής κρίσης (Προτεστάντες εναντίον Καθολικών)

Η θρησκευτική διάσταση της οικονομικής κρίσης (Προτεστάντες εναντίον Καθολικών)

(«ξεχνούν» τους μισητούς Ορθοδόξους)

Η φτώχεια φέρνει γκρίνια… Η αντίθεση ανάμεσα στον «ενάρετο» Β και στον «άσωτο» Ν αντικατοπτρίζει το ιστορικό σχίσμα μεταξύ Προτεσταντισμού και Καθολικισμού, σημειώνει ο Ιταλός αρθρογράφος και ειδήμων σε θέματα Βατικανού Massimo Franco. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Ιταλική Corriere della Sera. Αποτελεί ουσιαστικά μια αντι-θέση και όχι θέση, όντας απάντηση σε Γερμανό σχολιαστή. Στο Διαδίκτυο το άρθρο σχολιάστηκε μάλλον αρνητικά, σαν «συναισθηματικό» και «υπερβολική αντίδραση». Επιλέξαμε την παρουσίασή του επειδή έχει ενδιαφέρον το ποια μορφή και τροπή παίρνει ο δημόσιος λόγος στον «Ιταλό ασθενή». Και συνοδεύεται από έναν εξαιρετικό χάρτη που εξηγεί πολλά. Η Ιταλία, λόγω μεγέθους και συστημικού κινδύνου που αντιπροσωπεύει, ίσως διασωθεί χωρίς τους βαρείς όρους του ελληνικού μνημονίου. Αλλά εξωθείται βίαια στο περιθώριο του ευρωπαϊκού διευθυντηρίου. Επισημαίνουμε το πόσο εύκολα ξαναβγαίνουν τα, φραστικά ακόμα, μαχαίρια από τις θήκες σε μια ήπειρο με παρελθόν. Η Γιουγκοσλαβία είναι πάντα δίπλα μας για να θυμίζει. «Αυστηροί» Προτεστάντες του Β εναντίον «χαλαρών» Καθολικών του Ν Ίσως δεν το γνωρίζετε: στην Β Ευρώπη πολλοί πιστεύουν ότι το «spread», η διαφορά ανάμεσα στο επιτόκιο για τον εθνικό δανεισμό της δικής τους, «ενάρετης» χώρας και στο επιτόκιο για τις σε θλιβερή κατάσταση ευρισκόμενες χώρες του Ν, είναι αποτέλεσμα Καθολικού αμαρτήματος. Στα Γερμανικά η λέξη «Schuld» εκτός από «χρέος» σημαίνει και «σφάλμα». Αυτή η σημασιολογική διαφορά αντανακλά έντονες πολιτισμικές διαφορές και βοηθά να αντιληφθούμε καλύτερα τη δυσπιστία-ή προκατάληψη-μερικών Βορειοευρωπαϊκών εθνών απέναντι στα θεωρούμενα μέλη ενός χαρωπά ασυλλόγιστου «Κλαμπ Μεντιτερρανέ». Το spread ανάμεσα στα Ισπανικά και τα Ιταλικά κρατικά ομόλογα αφενός και στα Γερμανικά αφετέρου, οδηγεί μερικούς στο συμπέρασμα ότι υποδηλώνει εθνική ανωτερότητα, γεγονός πολύ χειρότερο από ό,τι η υπερχρέωση των κρατών του Ν, αναβιώνοντας καταστάσεις που διαπλέκουν κουλτούρα και θρησκεία και κάνοντας ένεση δηλητήριο στις κουρασμένες φλέβες της Ευρώπης. Στην πραγματικότητα κατέρρευσε ένα ταμπού, φέρνοντας πάλι στο προσκήνιο φαντάσματα της Μεταρρύθμισης και της Αντι- Μεταρρύθμισης, ευρωπαϊκών πολέμων που διεξήχθηκαν υπό τη σκιά του Θεού. Αυτή η πλευρά της διένεξης δεν αναφέρεται συχνά. Αλλά ξεφυτρώνει διαρκώς, ενόσω το ευρώ έχει αρχίσει να συναρτάται όχι με ευμάρεια και σταθερότητα αλλά με ανεργία, φτώχεια και παρακμή. Η «αντι-Ιταλική» και «αντι-Μεσογειακή» ρητορική και η αντίστοιχη ρητορική ενάντια στους Γερμανούς, ασυνείδητα υποθάλπει στερεότυπα πολιτισμικά και θρησκευτικά, στερεότυπα για αρχαίες «αλήθειες» θαμμένα στη μνήμη της Γηραιάς Ηπείρου που θα ήταν καλύτερο να μην εκταφούν, διότι θα ναυαγήσει ο επίπονος συμβιβασμός μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών, ο οποίος έχει διατηρήσει επί δεκαετίες την πολιτική και κοινωνική ειρήνη στην ήπειρο. Η παρούσα αβεβαιότητα ωστόσο επαναφέρει αυτά τα στερεότυπα στην επιφάνεια, στα μυαλά εκείνων που ωθούν προς έναν νέο απομονωτισμό, υπό την απατηλή πεποίθηση ότι κάποιος είναι πιθανότερο να διασωθεί μόνος του παρά μαζί με τους υπολοίπους. «Δημοσιονομικά αμαρτήματα» Αυτή η επιθυμία για απομόνωση τρέφεται από ορισμένους κύκλους στα Λουθηρανικά μέρη της Γερμανίας και στις χώρες με Προτεσταντικές πλειοψηφίες, όπως η Ολλανδία, η Φινλανδία και οι Σκανδιναβικές χώρες, εμπνέοντας τον Stephan Richter, διευθυντή του The Globalist, μιας ιστοσελίδας που αναλύει τις παγκόσμιες τάσεις στην εποχή της Παγκοσμιοποίησης, να εισηγηθεί την υπόθεση ότι εάν ο Μαρτίνος Λούθηρος ήταν παρών στον Μάαστριχτ, όταν τέθηκαν τα θεμέλια της νομισματικής ένωσης, θα είχε αρνηθεί την εισδοχή των Μεσογειακών χωρών. Ο Richter συνεχίζει και φαντάζεται ότι ο Λούθηρος θα είχε δηλώσει πως «οι μη μεταρρυθμισμένες Καθολικές χώρες», οι οποίες δεν έχουν περάσει από Προτεσταντική Μεταρρύθμιση, δεν μπορούν να εισέλθουν στη ζώνη του ευρώ. Ο Richter είναι Καθολικός σχολιαστής και, το σημαντικότερο, Γερμανός. Σύμφωνα με τη θεωρία του, «μια υπερβολική δόση Καθολικισμού έχει διαστρέψει την δημοσιονομική υγεία των εθνών, ακόμα και σήμερα, στον 21ο Αιώνα». Η σύγχρονη, πικρόχολη στάση των βορειοευρωπαίων απέναντι στην «άλλη Ευρώπη» εστιάζεται στο ότι δεν μπόρεσαν να υποστηρίξουν επαρκώς τον «νόμο του Λουθήρου», η παραβίαση του οποίου έχει επιφέρει τα δεινά μας. Εάν αντιθέτως οι φανταστικές νουθεσίες του είχαν εισακουστεί «το ευρώ θα επιτελούσε πιο συνεκτικό ρόλο και η ευρωπαϊκή οικονομία θα είχε πολύ λιγότερα προβλήματα». Εν συντομία: για να υπολογίσουμε εάν ένα έθνος μπορεί να συμμετάσχει στην ευρωζώνη δεν πρέπει να ελέγξουμε τα οικονομικά του, αλλά τα θρησκευτικά του χρωμοσώματα-είναι ευκολότερο. Η βάση του συλλογισμού είναι απλή: τα αποκαλούμενα Pigs, αρκτικόλεξο από τα πρώτα γράμματα της Πορτογαλίας, Ιρλανδίας, Ελλάδας και Ισπανίας, το οποίο με διπλό «i» στα «Piigs» περιλαμβάνει και την Ιταλία, είναι, εκτός από την Ορθόδοξη Ελλάδα, όλες χώρες με Ρωμαιοκαθολική πλειοψηφία. Ο νεωτερισμός είναι ότι αυτή η ετικέτα έχει τελευταία αποκτήσει μια σημασία που δεν είναι μόνο οικονομική, συνδεδεμένη με μια κρίση του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού εξαχθείσα από τις ΗΠΑ, αλλά συνδέεται με μια επίκριση, με μια τελεσίδικη καταδίκη μιας κουλτούρας, ενός τρόπου διοίκησης και-πάλι- μιας θρησκείας. Η καταγωγική αιτία του «σφάλματος» των χρεωμένων εθνών κείται στην ανικανότητά τους να χειραφετηθούν από τον Καθολικισμό: ένας τρόπος ζωής που είναι κάτι περισσότερο από πίστη, ο οποίος υποβοήθησε στο πέρασμα από την εξαγορά των αμαρτιών(ΣτΜ : αιτία της Μεταρρύθμισης) στην υπερβολική ανοχή για τα «δημοσιονομικά αμαρτήματα». Σήμερα η διένεξη οδηγεί μερικούς οικονομολόγους, κυρίως Ισπανούς, να ανιχνεύσουν την προέλευση του καπιταλισμού, ώστε να αναιρέσουν το Προτεσταντικό του υπόβαθρο και σε αντίθεση να αναδείξουν τον δυναμισμό του καπιταλισμού της Καθολικής Ισπανίας, στην εποχή της Μεταρρύθμισης και της Αντι- Μεταρρύθμισης. Η Γεω-Θρησκεία του spread των ομολόγων Ωστόσο, ο οπισθοδρομικός καυγάς για το εάν ο καπιταλισμός γεννήθηκε στην μία ή στην άλλη εκκλησία, απλά επιβεβαιώνει το πόσο αμφίβολο είναι ένα εγχείρημα που θα μπορούσε να αναγγείλει τη ρήξη, αντί τη συμφιλίωση, στην Ευρώπη. Για τον μέσο Γερμανό, η εκδίπλωση του European Financial Stability Fund (EFSF) ώστε να διασωθούν τα αμαρτωλά μέλη, είναι απαράδεκτη παραχώρηση στην «κουλτούρα της αμαρτίας» και στο πανταχού παρόν χρέος μια Καθολικής Ευρώπης που λογίζεται ασυμμόρφωτη. Εάν δεν συνυπολογισθεί αυτή η προϊστορία, είναι δύσκολο να συλληφθεί η έκδηλη αποτυχία επικοινωνίας ανάμεσα στις ευρωπαϊκές άρχουσες τάξεις και η απόπειρα ορισμένων πολιτικοοικονομικών κύκλων να την χρησιμοποιήσουν για τους σκοπούς τους. Λες και πήδηξε στο τραίνο της κρίσης η προσπάθεια διέγερσης της σύγκρουσης μεταξύ Καθολικών και Λουθηρανών, χρησιμοποιώντας την αντιδικία σχετικά με τη βοήθεια σαν casus belli. Για κάποιους η σύγκρουση μπορεί να ερμηνευθεί με την μετακίνηση του άξονα της ΕΕ Β και Α-και έτσι, ακολουθώντας τη διεύρυνση της Ένωσης, με την αυξημένη επιρροή των Προτεσταντικών εθνών. Όχι συμπτωματικά, σήμερα λέμε ότι η Φινλανδία βρίσκεται στον πυρήνα της ΕΕ ενώ η Ιταλία στην περιφέρεια. Αποτελεί μια από τις συνέπειες της λήξης του Ψυχρού Πολέμου. Μετά από μια ευρωπαϊκή κοινότητα που σφυρηλάτησε την ενότητά της στον κεντρικό-νότιο άξονα της Γερμανίας, στη Γαλλία και στην Ιταλία, υπάρχει σήμερα μια κοινότητα όπου το Γερμανικό έθνος έχει εγκαθιδρύσει ηγεμονία και περιστασιακά μοιάζει να ζητεί εκδίκηση, για λογαριασμό της προτεσταντικής παράδοσης και της Α, από τους Γερμανούς Καθολικούς και τον ενθουσιασμό τους για την Ευρώπη. Η καγκελάριος Merkel κατάγεται από την Α Γερμανία και ο Γερμανός Πρόεδρος είναι πρώην Λουθηρανός πάστορας. Σε αυτήν την Λουθηρανική της εκδοχή, ωστόσο, η γεω-θρησκεία του “bond spread” έρχεται αντιμέτωπη με πολιτικές και γεωγραφικές πραγματικότητες. Εάν το χρέος αποτελεί αμαρτία που απαιτεί εξιλέωση, αμαρτία για την οποία δεν μπορεί να αγορασθεί άφεση, οι αφορισμοί και η αυτοαποκαλούμενη γεω-οικονομική και γεω-θρησκευτική επικυριαρχία απειλεί να ξυπνήσει δαίμονες που θα γυρίσουν την Ευρώπη πίσω- όχι χρόνια, δεκαετίες. Στις σκοτεινότερες δεκαετίες τους περασμένου αιώνα.