Όθωνας(Otto von Wittelsbach) 1815-67

Όθωνας(Otto von Wittelsbach) 1815-67

Ο 1^ος βασιλιάς της Ελλάδας(1833-62). Δευτερότοκος γιος του Λουδοβίκου Α’, βασιλιά της Βαυαρίας και της Θηρεσίας, κόρης του δούκα του Saxe-Hildburghausen. Γεννήθηκε(20/05-01/06-1815) στο Salzburg της Βαυαρίας. Επελέγη βασιλιάς της Ελλάδας από τις 3 Μεγάλες Δυνάμεις που υπέγραψαν το βασιλικό πρωτόκολλο του Λονδίνου(01/13-02-1832). Έφθασε στο Ναύπλιο(18/01/1833). Αποδέχθηκε το στέμμα σε ηλικία 17 ετών και έφθασε σε ηλικία 18 ετών στη νέα του πατρίδα, ανάμεσα σε πολυπληθές στρατιωτικό και πολιτικό επιτελείο Βαυαρών, υπό την επίδραση των οποίων αποφάσιζε(πρώτα έτη βασιλεία). Μέτριας διανοητικότητας, κληρονόμος γονιδίων ψυχικών νοσημάτων, με αργή αντίληψη των πραγμάτων και δύσκαμπτη σκέψη, διστακτικός στη λήψη αποφάσεων, χωρίς ικανότητα να παίρνει πρωτοβουλίες, δεν είχε προσωπική δύναμη να διαχειριστεί το υψηλό αξίωμα που του δόθηκε στη νέα του πατρίδα, παρά την εξαιρετική του χρηστότητα, ευθύτητα και το καλοκάγαθο του χαρακτήρα του, τις πολλές προσωπικές αρετές και την ειλικρινή αγάπη για την Ελλάδα. Η βασιλεία του Όθωνα διαιρείται σε 3 περιόδους: αντιβασιλεία, απόλυτης μοναρχίας και συνταγματική βασιλεία.

Αντιβασιλεία Η περίοδος της αντιβασιλείας, η συντομότερη όλων(Φεβρουάριος 1833-Μάιος 1835), δεν υπήρξε ούτε διαφωτιστική ούτε καθοδηγητική για τον Όθωνα και το πώς θα έπρεπε να επιτελέσει το τεράστιο έργο, το οποίο είχε να φέρει εις πέρας, αυτό της αναγέννησης της ελληνικής φυλής. Υπήρξε περίοδος σφαλμάτων με σημαντική επίδραση στη 2^η περίοδο. Ο Όθωνας έφτασε στην Ελλάδα ακολουθούμενος από βαυαρικό στρατό 3 πεζικών συνταγμάτων, 2 λόχους ιππέων και μίας πυροβολαρχίας(3.850 ανδρών) με τη συντήρηση των οποίων επιβαρύνθηκε ο κάτισχνος ελληνικός προϋπολογισμός, ενώ με δυσκολία επιβίωναν οι οπλαρχηγοί του αγώνα, λιμοκτονούσαν οι κατώτεροι βαθμοφόροι και οπλίτες και δεινοπαθούσε ο ελληνικός λαός. Κατά την περίοδο εκείνη η χώρα κυβερνήθηκε από την αντιβασιλεία από 5 Βαυαρών: Armansperg(πρόεδρος), Maurer, Heideck, Greiner και Abel.

Απόλυτη Μοναρχία Ο Όθωνας δεν είχε καμία συμμετοχή στις ραδιουργίες και τα σφάλματα της αντιβασιλείας, αλλά μετά την ενηλικίωσή του ανέθεσε την πρωθυπουργία στον Armansperg τον οποίο έχρισε αρχικαγγελάριο ανάμεσα στο στέμμα και τους άλλους υπουργούς των οποίων η γνώμη δεν είχε κανένα κύρος και δεν τους επιτρεπόταν καμία ενέργεια, ούτε στο στενό κύκλο των υπηρεσιών των υπουργείων τους.  Αυτό το σφάλμα του επανόρθωσε τον επόμενο χρόνο ο Όθωνας, απομακρύνοντας τον Armansperg και αντικαθιστώντας τον με τον Rundhart. Κατά την περίοδο της απόλυτης μοναρχίας ο Όθωνας έκανε το σφάλμα να παραδώσει τις σπουδαιότερες κρατικές αρχές στα χέρια των Βαυαρών, αδυνατούσε να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των πολιτικών και στρατιωτικών αρχηγών που είχαν καταστραφεί από τον μακροχρόνιο αγώνα. Πολλές φορές ερχόταν σε αντίθεση στις τοπικές επιρροές τους. Ενθάρρυνε ακούσια τις εξωτερικές αντιθέσεις στις τάξεις δυσαρεστημένων, αποτέλεσμα των οποίων υπήρξε η συνωμοσία(Ιούλιος 1843) και η βίαιη ανατροπή της απόλυτης μοναρχίας(νύχτα 3^ης Σεπτεμβρίου).

Συνταγματική Μοναρχία Ο Όθωνας δεν αποδέχθηκε την πρόταση συνταγματικού πολιτεύματος. Αναγκάσθηκε την νύχτα της στάσης να αποδεχθεί την απαίτηση των στασιαστών, αφού πείσθηκε πως δεν μπορούσε να στηριχθεί πουθενά αλλού γιατί ο στρατός της πρωτεύουσας τάχθηκε με τους στασιαστές και ο λαός παρέμενε αδιάφορος. Η Ελλάδα απαλλάχθηκε από τους Βαυαρούς, οι οποίοι απομακρύνθηκαν από τις στρατιωτικές και πολιτικές θέσεις, ενώ στο λαό και το κράτος παραδόθηκαν οι λειτουργίες του πολιτεύματος, γεγονός που δεν ήταν δυνατό να έχει τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα λόγω της μη προετοιμασίας κατανόησης της εφαρμογής τους. Η εναντίωση του Όθωνα στην εφαρμογή φιλελεύθερου πολιτεύματος αποδείχτηκε δίκαιη. Η πολιτική διαμάχη- διαστάσεις εμφύλιου σπαραγμού σε κάθε εκλογική αναμέτρηση-, βουλευτική ή δημοτική, είχε ως αποτέλεσμα την κακοδαιμονία της χώρας. Ο Όθωνας επενέβαινε πάντα στις εκλογές για την ανάδειξη στα αιρετά αξιώματα των ηθικότερων ατόμων. Αυτή η συμπεριφορά είχε αποτέλεσμα τη συσσώρευση μεγάλης δυσαρέσκειας και προκάλεσε εχθρότητα και μίση εναντίον του. Οι αντίπαλοί του από τις πολιτικές και στρατιωτικές τάξεις τον συκοφαντούσαν ως απολυταρχικό και βίαιο και εργαζόμενο για την επαναφορά της απόλυτης μοναρχίας και των Βαυαρών, με τη βοήθεια των οποίων θα υποδούλωνε την Ελλάδα. Αργότερα οι συκοφαντίες έλαβαν χαρακτήρα προδοσίας και χρηματισμού. Ο  Όθωνας μη διαθέτοντας πολιτικό νου και άμοιρος διπλωματικής δεξιοτεχνίας, απέτυχε και στον τομέα της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής. Στα εσωτερικά εξέφραζε την αντίθεσή του στους τοπάρχες Μοριά και Ρούμελης, οι οποίοι αντλούσαν την επιρροή τους από τους προεπαναστατικούς καιρούς και ασκούσαν μεγάλη επιβλητικότητα στον άμαθο και δεισιδαίμονα λαό. Επιζητούσαν να διατηρήσουν την ισχύ τους σαν αληθινοί ηγεμονίσκοι, που τυραννούσαν και καταδυνάστευαν τον λαό, φορολογώντας τον αμείλικτα χωρίς να φορολογούνται ποτέ οι ίδιοι, υπέρτεροι και των αρχών και νόμων του κράτους. Οι συνεχείς και αδιάλειπτες στάσεις και επαναστάσεις πήγαζαν από αυτά τα άτομα, τα οποία επιπλέον εκμεταλλεύονταν οι ξένες επιρροές και τα συμφέροντα των αντίζηλων «προστάτιδων» Δυνάμεων. Ο Όθωνας, δεν είχε συγγένεια με καμία εκ των βασιλικών οικογενειών αυτών των Δυνάμεων, ούτε ήταν σε θέση να λάβει βοήθεια από την Αυλή του Μονάχου, επηρεαζόταν από την ορμητική και φιλόδοξη σύζυγό του και λόγω της αγάπης και πίστης που έτρεφε προς τα εθνικά ιδεώδη υπερέβη τις δυνάμεις του κράτους και της φυλής, αντιτέθηκε στα ζωτικά συμφέροντα των 2 Δ Δυνάμεων στην Α Μεσόγειο και έβαλε τα ελληνικά συμφέροντα σε μεγάλο κίνδυνο και υπονόμευσε ο ίδιος το θρόνο του.  Λόγω της ευθύτητας του χαρακτήρα του και της ειλικρίνειάς του δέχθηκε πολλές και μεγάλες ραδιουργίες από τα «ξένα» κόμματα(3 μεγάλα πολιτικά κόμματα, τα οποία διαίρεσαν και καταδυνάστευσαν την Ελλάδα την περίοδο της Α’ Δυναστείας). Οποιαδήποτε προτίμηση του Όθωνα σε ένα από τα 3 είχε ως αποτέλεσμα τα άλλα 2 να στρέφονται εναντίον του τρίτου. Οι αρχηγοί και οι ιθύνοντες των κομμάτων εμπνέονταν και δέχονταν οδηγίες από τους πρεσβευτές των Δυνάμεων στην Αθήνα που είχαν την εντύπωση πως υπηρετούν τα συμφέροντα της πατρίδας τους. Έτσι ο Όθωνας βρισκόταν συνεχώς ανάμεσα στις συμπληγάδες των ξένων και των τοπικών επιρροών. Πιεζόμενος σκληρά από την Αγγλία, δεχόμενος απειλές από τη Γαλλία και παρασυρόμενος από τη Ρωσία, βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να εξαρτάται από εξαιρετικά τραγικούς όρους κατά την περίοδο της 1^ης κρίσης του Ανατολικού ζητήματος(1854). Ο Όθωνας θέλησε να οδηγήσει το κράτος σε πόλεμο και το λαό σε εξέγερση, παρά τις ρητές απαγορεύσεις των 2 Δ Δυνάμεων, των οποίων οι πρεσβευτές στην Αθήνα απείλησαν ως και σε προσωπικό βαθμό το βασιλικό ζεύγος. Αποτέλεσμα της εθνικής αλλά άστοχης πολιτικής του Όθωνα υπήρξε η ξένη κατοχή του Πειραιά και της Αθήνας και η απόφαση της Γαλλίας για εκθρόνισή του, η οποία τελικά δεν έγινε πράξη λόγω δυσχερειών ως προς την αναπλήρωση του θρόνου και το βαθμό της δυσαρέσκειας του Ναπολέοντα Γ’ για τη Βαυαρία, την οποία θεωρούσε σύμμαχο του ενάντια στον Πρωσικό κίνδυνο. Γι’ αυτό ανατράπηκαν οι ενέργειες ορισμένων Ελλήνων στην Αθήνα και στο Παρίσι για την εκθρόνιση του Όθωνα. Ο Όθωνας και σε αυτή την περίπτωση απέδειξε για μία ακόμη φορά ότι δεν μπορούσε να πάρει ορθές πολιτικές αποφάσεις, γιατί παρασυρόταν συναισθηματικά από το πλήθος και τη θέληση να γίνουν πράξη τα εθνικά ιδεώδη. Οι προετοιμασίες των κρατικών δυνάμεων για ένοπλη αντίσταση κατά της απειλής Άγγλων και Γάλλων και η εισβολή του βασιλικού ζεύγους στη Θεσσαλία που ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή με την τολμηρή επέμβαση του Α. Μεταξά, είναι γεγονότα που πρέπει να κριθούν ψύχραιμα από την Ιστορία και δεν είναι δυνατόν να χαρακτηρισθούν ως εκδηλώσεις ασυγχώρητης πολιτικής εγκατάλειψης. Μετά τη λήξη της Ανατολικής κρίσης(1856) και τη Συνθήκη των Παρισίων, η αντιπολίτευση κατά του Όθωνα, που ενθαρρυνόταν από την Αθήνα, άρχισε και στις πρωτεύουσες των νομών. Η αχαλίνωτη ελευθερία του τύπου και η κάθοδος νέων και τολμηρών ανδρών στην πολιτική και δημοσιογραφική παλαίστρα έφθειραν το γόητρο της Δυναστείας και ενίσχυαν το στρατόπεδο των αντιδυναστικών. Ο Όθωνας ξεκίνησε εσωτερικό αγώνα, απέφευγε τις εκλογές, σχεδόν κατήργησε το πολίτευμα και διόριζε πρωθυπουργούς και υπουργούς της προτίμησής του, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τη συνένωση των αντιπολιτευτικών δυνάμεων κατά του στέμματος. Όσο εξελισσόταν η πάλη δημιουργήθηκαν οι κύκλοι των «αφοσιωμένων» μέσω των οποίων αυξήθηκε η αντίθεση και η φθορά και η ενεργός ανάμειξη της βασίλισσας και οι επεμβάσεις της στα πολιτειακά-αποφάσιζε για πρόσωπα στρατού και διοίκησης-, η επίδραση που ασκούσε στις αποφάσεις του στέμματος και της κυβέρνησης, ενθάρρυναν αυτομάτως τους αντιδυναστικούς. Εκτός από το ζήτημα των πολιτικών επεμβάσεων προστέθηκαν και 2 ακόμα τα τελευταία χρόνια της Α’ Δυναστείας για την ενίσχυση των αντιδυναστικών: η διαδοχή του θρόνου και η ίδρυση εθνοφυλακής. Ο Όθωνας όσο και η Αμαλία αστόχησαν σε όλες τις προσπάθειες τους για διαδοχή. Όσον αφορά την εθνοφυλακή, τη σύσταση της οποίας επεδίωκαν οι πολιτικοί αρχηγοί, ο Όθωνας ήταν ανένδοτος προς τη δημιουργία σώματος ένοπλων πολιτών, λόγω των μεγάλων αντιθέσεων και των συγκρούσεων στη χώρα.

Επανάσταση και έξωση Όθωνα Τα 2 τελευταία έτη της βασιλείας του ο Όθωνας υιοθέτησε πάλι φιλοπόλεμο πολιτική, εξαιτίας της ιταλικής εξέγερσης και του δόγματος περί δικαίου των εθνοτήτων. Γι’ αυτό προέβη σε μυστικές συνεννοήσεις με ικανούς Ιταλούς πατριώτες και Αλβανούς φυλάρχους, δαπανώντας από το ταμείο του εκατοντάδες χιλιάδες φράγκα. Αυτές οι συνεννοήσεις  χαρακτηρίστηκαν από τους Άγγλους πολιτικούς φιλοτάραχες και τα 2 τελευταία έτη(1860-62) αντιμετώπισε 3 αιματηρές στάσεις και επαναστάσεις, με κυριότερη τη Ναυπλιακή Επανάσταση(Φεβρουάριος 1862).  Το αίμα που χύθηκε προς εμπέδωση της τάξεως, έκανε ακόμα πιο αποφασιστικό το λαό και τη νεολαία, την οποία έριξε στην πολιτική διαπάλη ο ορμητικός και δημαγωγός πολιτικός Επ. Δεληγιώργης.  Από τη στιγμή που προστέθηκαν στις ενέργειες κατά του στέμματος πρόσωπα σαν τον πυρπολητή Κ. Κανάρη και μυήθηκαν οι σωματάρχες της φρουράς της πρωτεύουσας, εξασφαλίστηκε η επιτυχία της ανατροπής. Ο Όθωνας γνώριζε για τις συνωμοτικές ενέργειες κατά του προσώπου του, αλλά δεν είχε υποπτευθεί την έκταση και το μέγεθός τους. Δημιούργησε το Υπουργείο της Αυλής-το τελευταίο της βασιλείας του-, απομακρύνθηκε από την πρωτεύουσα, όπως τον συμβούλεψε η κυβέρνησή του, για να εξετάσει το πνεύμα και τα παράπονα των επαρχιών. Άφησε την πρωτεύουσα στα χέρια των επαναστατών, με μία κυβέρνηση νωθρή και άβουλη, γεγονός που επίσπευσε την έκρηξη της επανάστασης και την ανατροπή του(νύχτα 10/10/1862). Ο Όθωνας έφτασε εσπευσμένως την επόμενη ημέρα στον Πειραιά με την ατμοφρεγάτα «Αμαλία» και βρήκε πρωτεύουσα και Πειραιά σε εξέγερση, όμως δεν κατέφυγε σε βίαια μέτρα, ούτε δημιούργησε εμφύλιο για την αποκατάστασή του στο θρόνο αν και μπορούσε να στηριχθεί στις επαρχίες του κράτους. Ακολούθησε τις συμβουλές των Άγγλων και Γάλλων πρεσβευτών και εγκατέλειψε την Ελλάδα με το αγγλικό ατμόπλοιο «Σκύλλα». Μετά την απομάκρυνσή του από την Ελλάδα, ο Όθωνας εγκαταστάθηκε με τη βασίλισσα Αμαλία στο Μόναχο όπου παρέμεινε ένα 8μηνο και αργότερα στη Bamberg(Βαμβέργη) όπου και πέθανε(14/26-07-1867) σε ηλικία 52 ετών από ερυσίπελα. Σύμφωνα με την τελευταία επιθυμία του θάφτηκε στην εκκλησία Theatiner του Μονάχου με την ελληνική ενδυμασία. Η αγάπη του για την Ελλάδα παρέμεινε αδιάσειστη μέχρι το θάνατό του. Στο Μόναχο, όπου έμεινε κατά τους πρώτους μήνες της εξορίας του είχε ελληνική Αυλή και στη μικρή πάλι Bamberg, όπου περιορίστηκε από τον άστοργο αδελφό του, δεχόταν πάντα με χαρά τους Έλληνες που ήθελαν να τον χαιρετίσουν και  συζητούσε  μαζί τους για θέματα που αφορούσαν την Ελλάδα. Ανώτερος χρημάτων, φιλεύσπλαχνος και φιλάνθρωπος, έφυγε από την Ελλάδα φτωχός και μέχρι το θάνατό του επιβίωνε με 100 χιλιάδες φράγκα ετήσια επιχορήγηση του Στέμματος του Μονάχου. Η άδολη αγάπη του προς την Ελλάδα και τους αγώνες της εκδηλώθηκε ένα μήνα πριν το θάνατό του με μυστική δωρεά ολόκληρης της ετήσιας επιχορήγησής του υπέρ του Κρητικού αγώνα(Μάιος 1867), την οποία παρέλαβε ο Σ. Καραϊσκάκης, απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης με σκοπό μυστικό έρανο στην Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του υπήρξε ο μεγαλύτερος δωρητής σε φιλανθρωπικά ιδρύματα και διδακτήρια, χωρίς δε την προσωπική του δωρεά, της τάξεως των 40 χιλιάδων  φράγκων, ήταν αδύνατο να ιδρυθεί το Πανεπιστήμιο.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Ερυσίπελας Σοβαρή λοίμωξη του δέρματος και των υποδόριων ιστών από στρεπτόκοκκο που προκαλεί ερυθρό εξάνθημα, κυρίως στο πρόσωπο.

Οθώνειο Πανεπιστήμιο Το Πανεπιστήμιο Αθηνών ιδρύθηκε(03/05/1837) από τον Βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα και ονομάσθηκε προς τιμή του Οθώνειον Πανεπιστήμιον. Αποτελούσε το 1^ο πανεπιστημιακό ίδρυμα στο νέο Ελληνικό Κράτος και στην ευρύτερη περιοχή της Α Μεσογείου. Το συναποτελούσαν οι σχολές Θεολογίας, Νομικής, Ιατρικής και Τεχνών(στο γνωστικό πεδίο της οποίας συγκαταλέγονταν οι Εφαρμοσμένες Επιστήμες και τα Μαθηματικά). Το 1^ο έτος λειτουργίας του, το ίδρυμα στελέχωναν 33 καθηγητές, ενώ μαθήματα παρακολουθούσαν 52 φοιτητές και 75 μη εγγεγραμμένοι ακροατές. Το πανεπιστήμιο στεγάσθηκε αρχικά στην κατοικία του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη στην Πλάκα που σήμερα φιλοξενεί το Μουσείο του ιδρύματος. Μεταστεγάσθηκε(Νοέμβριος 1841) στο Κεντρικό Κτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, σχεδιασμένο από το Δανό αρχιτέκτονα Κρίστιαν Χάνσεν και διακοσμημένο από το ζωγράφο Karl Rahl, αποτελώντας την περίφημη «αρχιτεκτονική τριλογία της Αθήνας», μαζί με τα κτίρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και εκείνο της Ακαδημίας Αθηνών. Το Πανεπιστήμιο διατήρησε την ονομασία Οθώνειο ως το 1862, χρονιά κατά την οποία ο Όθων αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα. Μετονομάσθηκε(20/10/1862) σε Εθνικόν Πανεπιστήμιον. Το σημερινό του όνομα το Πανεπιστήμιο της ελληνικής πρωτεύουσας έλαβε(1911) χάρη στον Ηπειρώτη ευεργέτη Ιωάννη Δόμπολη(1769-1850), πλούσιος έμπορος που ζούσε στη Ρωσία. Διαπνεόμενος από την ιδεολογία της Μεγάλης Ιδέας- απήχηση στους Έλληνες-, διέθεσε όλη του την περιουσία στο ελληνικό Δημόσιο για να ιδρυθεί μετά από 50 χρόνια πανεπιστήμιο στην πρωτεύουσα της Ελλάδας, με τον όρο πως το νέο ίδρυμα θα ονομαζόταν Καποδιστριακό πανεπιστήμιο, προς τιμή του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια. Αποτελούσε ελπίδα του Δόμπολη ότι κατά την εκτέλεση της διαθήκης πρωτεύουσα της Ελλάδας θα είχε πια γίνει η Κωνσταντινούπολη. Το Πανεπιστήμιο της Αθήνας(παρά τους διακαείς πόθους του Δόμπολη παρέμενε πρωτεύουσα), για να κληρονομήσει την τεράστια περιουσία του Δόμπολη, διχοτομήθηκε(1911) σε 2 τύπους ανεξάρτητες νομικά οντότητες, το Καποδιστριακόν (ανήκαν οι θεωρητικές σχολές) και το Εθνικόν Πανεπιστήμιον(ανήκαν οι θετικές). Τα 2 νομικά πρόσωπα συγχωνεύθηκαν ξανά (οργανισμός 1932) και το ίδρυμα μετονομάστηκε σε Αθήνησι Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον, ονομασία που διατηρεί σχεδόν αναλλοίωτη ως σήμερα. Η Σχολή των Τεχνών διασπάστηκε(1904) σε 2 επιμέρους Σχολές: Σχολή Τεχνών και Επιστημών. Στη Σχολή Επιστημών συμπεριλαμβάνονταν οι Σχολές Μαθηματικών, Φαρμακευτικής και Φυσικής, ενώ προστέθηκε(1911) σε αυτές και η Σχολή Οδοντιατρικής. Συστάθηκε(1919) το τμήμα Χημείας και η Σχολή Φαρμακευτικής μετέπεσε(1922) σε αυτόνομο τμήμα. Έγιναν οι πρώτες ενέργειες(δεκαετία 1960) με σκοπό την μετεγκατάσταση του πανεπιστημίου και τη συγκέντρωση των δραστηριοτήτων του σε ενιαίο χώρο(Πανεπιστημιούπολη) στην περιοχή Ζωγράφου. Σήμερα στην Πανεπιστημιούπολη βρίσκεται η Φιλοσοφική και Θεολογική Σχολή, η Σχολή Θετικών Επιστημών και μία από τις Φοιτητικές Εστίες.