ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ(29/03/1430) ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
Το τέλος του Ρωσοτουρκικού Πολέμου(1828-9), έφερε ηρεμία στα ευρωπαϊκά εδάφη της Τουρκίας και οικονομική άνθιση. Θετικό την εποχή ήταν και οι μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ(τέλος 1830). Η Θεσσαλονίκη αυξάνει την σημασία της ως εμπορικού κέντρου και ανοικοδομείται. Ο πληθυσμός της αυξάνεται σημαντικά(τέλος 19ου αι.). Το 1877, υπεγράφη η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. Ρουμανικές εφημερίδες κάνουν «καταγραφή» των ρουμάνικων πληθυσμών Θεσσαλίας, Ηπείρου και Μακεδονίας, για να οικειοποιηθούν τους Βλάχους. Στην Θεσσαλονίκη παρουσίασαν 20000 Ρουμάνους. Έντονη ήταν η αντίδραση των Ελλήνων έξω από το Ρουμάνικο Προξενείο, που κατέληξαν σε μεγαλειώδη βουβή παρέλαση. Οι Εβραίοι, συμμετείχαν στην διαδήλωση, για να δείξουν την ελληνικότητα των χριστιανών της πόλης. Συνέπεια αυτού, ήταν η έκδοση από τον Οθωμανό βαλή της Θεσσαλονίκης, επίσημη στατιστική, όπου ο ελληνικός πληθυσμός ήταν 25000, και η αποπομπή του Ρουμάνου προξένου. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, οι Θεσσαλονικείς οργανώθηκαν(από το 1871). Ο προύχοντας της πόλης Κων/νος Μάτσας προσπάθησε από το 1899 να εξοπλίσει τους Έλληνες της πόλης, αντιλαμβανόμενος τον επερχόμενο κίνδυνο. Στις 20/01/1904, πραγματοποιήθηκε μεγάλο αντιβουλγαρικό συλλαλητήριο, με συμμετοχή 6000 Ελλήνων διαδηλωτών. Οι Θεσσαλονικείς(ως το 1908) κατάφεραν να αναστρέψουν την βουλγαρική προσπάθεια δημιουργίας βουλγαρικού πληθυσμού στην πόλη, με μεταφορά Βουλγάρων μεταναστών. Η άνοδος του εθνικισμού, μετά την Γαλλική Επανάσταση, σε ΟΛΗ την Ευρώπη, άρχισε να επηρεάζει(19ος αι.) και τα Βαλκάνια, στις εθνικές ομάδες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 1ο κρούσμα, η σφαγή των Προξένων στην Θεσσαλονίκη(06/05/1876). Έλληνες και Βούλγαροι συγκρούστηκαν έντονα. Οι τελευταίοι, μέσω των κομιτατζήδων, προσπάθησαν να μεταστρέψουν τους ορθοδόξους στην Βουλγαρική Εξαρχική Εκκλησία(από το Οικουμενικό Πατριαρχείο), με σκοπό τον εκβουλγαρισμό του. Μετά τα Απριλιανά(1903) η σύγκρουση κορυφώθηκε στον Μακεδονικό Αγώνα(1904-8), με κέντρο το Ελληνικό Προξενείο Θεσσαλονίκης(σημ. Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα). Παράλληλα με τον εθνικισμό, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αναπτυσσόταν(ανάμεσα στην ελίτ) ένα άλλο κίνημα, με κέντρο την Θεσσαλονίκη. Στόχοι: εκδημοκρατισμός, εκσυγχρονισμός και μετασχηματισμός σε ευρωπαϊκού τύπου συνταγματική μοναρχία της παραπαίουσας και μειούμενης εδαφικά Αυτοκρατορίας. Η «Επιτροπή για την Ένωση και την Πρόοδο»(1896), πολιτικό εφαλτήριο κινήματος, περιλάμβανε προσωπικότητες από τις κύριες εθνότητες της Μακεδονίας, με 1η την τουρκική. Αυτοί ήταν οι Νεότουρκοι. Τον Ιούνιο του 1908, είχαν τόση ισχύ, ώστε απαίτησαν από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β’, την πολιτειακή μεταβολή σε συνταγματική μοναρχία. Με μια στρατιωτική κίνηση ο οθωμανικός στρατός, ξεκίνησε από την Θεσσαλονίκη και έφθασε στην Κων/λη(κορύφωση Επανάστασης Νεότουρκων, 24/07/1908). Η αντεπανάσταση των συντηρητικών Παλαιότουρκων(1909) βοήθησε τον απολυταρχικό Σουλτάνο να άρει τα συνταγματικά προνόμια. Αλλά, σύντομα, οι Νεότουρκοι πήραν τον έλεγχο, εξαναγκάζοντας τον μονάρχη να παραιτηθεί υπέρ του μετριοπαθούς αδελφού του Μεχμέτ Ε’ Ρεσάτ. Ο Αμπντούλ Χαμίτ, οδηγήθηκε από τους Νεότουρκους στην Θεσσαλονίκη(κέντρο τους), όπου παρέμεινε φρουρούμενος στην Έπαυλη Αλλατίνη(σημ. Νομαρχία Θεσσαλονίκης), ως το 1912. Τελευταίο σημαντικό γεγονός στην οθωμανική Θεσσαλονίκη, ήταν η επίσκεψη του Μεχμέτ(31/05/1911), κατά την περιοδεία του στα ευρωπαϊκά τμήματα της Αυτοκρατορίας. Αποκορύφωμα της επίσκεψης, η παρέλαση των εθνοτήτων ενώπιον του Σουλτάνου και το προσκύνημά του στο τέμενος της Αγίας Σοφίας, σύμφωνα με το επίσημο τυπικό του προσκυνήματος της Παρασκευής στο Χαμιντιέ τζαμί της Κων/λης. Ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος(1912), ήταν ουσιαστικά η προσπάθεια των Νεότουρκων για εκτουρκισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μέσω της εξάλειψης των μειονοτήτων και η σκλήρυνση της πολιτικής εναντίον τους. Τα 4 βαλκανικά βασίλεια(Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο), κήρυξαν τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, επιδιώκοντας την κατάκτηση και τον διαμελισμό των ευρωπαϊκών της εδαφών, στα οποία ζούσαν πολλοί «αλύτρωτοι» ομοεθνείς τους. Η Θεσσαλονίκη ήταν το μεγάλο «λάφυρο» Ελλάδας και Βούλγαροι. Οι νίκες των Ελλήνων, δημιούργησαν θετικό κλίμα στον στρατό της, που όδευε στο Μοναστήρι(ακμαίος εκεί ελληνικός πληθυσμός). Ο επικεφαλής της στρατιάς της Θεσσαλονίκης, Διάδοχος Κων/νος, μετά την νίκη στην Μάχη του Σαρανταπόρου, κινούνταν προς το Μοναστήρι. Οι πληροφορίες της ελληνικής κυβέρνησης, αναφερόταν σε προώθηση βουλγαρικών στρατευμάτων νοτιότερα, για κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Έτσι, το ελληνικό στράτευμα της Θεσσαλίας, άλλαξε πορεία και κινήθηκε στην Θεσσαλονίκη, όπου έφθασε μετά την Μάχη των Γιαννιτσών(19/10), περικυκλώνοντάς την(25/10). Οι Οθωμανοί στρατιωτικοί της Θεσσαλονίκης(επικεφαλής ο διοικητής του 8ου σώματος του οθωμανικού στρατού, Χασάν Ταχσίν Πασάς) αντιλήφθηκαν ότι πιθανή αντίσταση δεν θα είχε αποτέλεσμα. Έκαναν προτάσεις παράδοσης στον Κων/νος. Η οθωμανική πλευρά προτιμούσε να παραδώσει την Θεσσαλονίκη στους Έλληνες, γιατί οι Βούλγαροι βιαιοπραγούσαν, έλεγαν, κατά των μουσουλμάνων της πόλης. Ο Κων/νος, δεν αποδέχθηκε την οθωμανική πρόταση, απαιτώντας «άνευ όρων» παράδοσή της. Ο πρωθυπουργός, Ελεύθερίος Βενιζέλος, με γνώση των κινήσεων της 7ης βουλγαρικής μεραρχίας, που πλησίαζε στην Θεσσαλονίκη, προειδοποίησε τον Διάδοχο να επισπεύσει την διαδικασία. Έτσι, οι πληρεξούσιοι αξιωματικοί Βίκτωρ Δούσμανης και Ιωάννης Μεταξάς, υπέγραψαν(νύχτα 26ης-27ης Οκτωβρίου 1912) τα πρωτόκολλα παράδοσης της πόλης από την οθωμανική διοίκηση στον ελληνικό στρατό. Το απόγευμα της 27ης Οκτωβρίου, εισήλθαν στην Θεσσαλονίκη τα 2 πρώτα ελληνικά ευζωνικά τμήματα της μεραρχίας Κλεομένους. Οι Βούλγαροι, που είχαν προσεγγίσει την πόλη, πίεσαν τον Χασάν Ταχσίν Πασά, να υπογράψει και μαζί τους παρόμοιο πρωτόκολλο. Ο Οθωμανός στρατηγός απάντησε: «Έχω μόνο μία Θεσσαλονίκη, την οποία έχω ήδη παραδώσει». Οι βουλγαρικές διεκδικήσεις δεν σταμάτησαν ως και τον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο(1913), του οποίου η θετική για την Ελλάδα έκβαση έφερε την ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΛΥΣΗ στο ζήτημα. Το εδαφικό καθεστώς της Θεσσαλονίκης, προσπάθησε να επηρεάσει και η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, με την συμπαράσταση της Γερμανίας. Οι Αυστριακοί προσπάθησαν για διεθνοποίηση της πόλης. Μερίδα των Ιουδαίων της πόλης, προώθησε στο εξωτερικό πρόταση για αυτονομία, υπό ισραηλίτικη διοίκηση. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α’, εισήλθε(29/10) στην Θεσσαλονίκη, επικεφαλής τμημάτων στρατού. Στις 30/10, τελέστηκε από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο δοξολογία στον τότε καθεδρικό Ναό του Αγίου Μηνά «επί τη απελευθερώσει της πόλεως», μετά από 482 χρόνια συνεχούς οθωμανικής κατοχής. Μετά την Απελευθέρωση, διατηρήθηκε για καιρό η οθωμανική διοικητική δομή, για να αποφευχθεί η διάλυση της πόλης. Λίγες μέρες μετά την Απελευθέρωση, η οθωμανική χωροφυλακή συνέχιζε να επιβάλλει την δημόσια τάξη και ο δήμαρχος Οσμάν Σαΐτ, παρέμεινε δήμαρχος, με διακοπές, ως το 1922. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ δολοφονήθηκε στην Θεσσαλονίκη(Μάρτιος 1913), και τελευταία στιγμή αποφεύχθηκαν επεισόδια μουσουλμάνων και Εβραίων της πόλης, που, ατυχώς, θεωρήθηκαν οι πρώτοι ύποπτοι. Η Ελλάδα δεν συμμετείχε στον Α’ ΠΠ, αν και δέχθηκε προσκλήσεις και από τους 2 αντιπάλους. Με δικαιολογία την βοήθεια στην Σερβία και αδιαφορία για την εδαφική ανεξαρτησία της Ελλάδας, δυνάμεις της Αντάντ αποβιβάστηκαν στην Θεσσαλονίκη(Οκτώβριος 1915), για να εκβιάσουν την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό τους! Δημιουργήθηκε το Βαλκανικό Μέτωπο, από χιλιάδες άνδρες, για βοήθεια σε Σερβία και Ρωσία. Ο Εθνικός Διχασμός(διαμάχη Κων/νου Α’ και Βενιζέλου, για την έξοδο της Ελλάδας στον Α’ ΠΠ), οδήγησε σε σχηματισμό της 2ης προσωρινής «Προσωρινής Κυβέρνησης Εθνικής Αμύνης», υπό τους Βενιζέλο, Δαγκλή και Κουντουριώτη(«Τριανδρία»). Έτσι μπήκε η Ελλάδα στον Α’ ΠΠ με την Αντάντ και εδιώχθη ο Κων/νος Α’, υπέρ του γιου του Αλεξάνδρου. Η μεγάλη φωτιά(1917) ήταν η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ καταστροφή της Θεσσαλονίκης στην νεότερη εποχή. Κατέστρεψε ιστορικά κτίρια στο κέντρο της πόλης(εκκλησίες, τζαμιά, συναγωγές, καταστήματα) και προκάλεσε τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα(72000 άστεγοι), καθότι η Θεσσαλονίκη είχε επιβαρυνθεί και από την συγκέντρωση προσφύγων από τα πολεμικά μέτωπα και την υπό βουλγαρική διοίκηση Θράκη. Στην θέση αυτών των κτιρίων χτίστηκε η νέα πόλη, με σχέδιο του Γάλλου αρχιτέκτονα. Με την ανταλλαγή πληθυσμών(Συνθήκη της Λωζάννης, 1922-4), εγκαταστάθηκαν στην Θεσσαλονίκη πρόσφυγες από την Μ. Ασία και τον Πόντο. Έτσι, χτίστηκαν νέες, αποκλειστικά προσφυγικές συνοικίες και οικισμοί(π.χ. Καλαμαριά). Ο μουσουλμανικός πληθυσμός της πόλης, υποχρεώθηκε, ως «ανταλλάξιμος», να μετοικήσει στην Τουρκία. Η 1η ΔΕΘ εγκαινιάστηκε στις 03/10/1926. Κατά τον Μεσοπόλεμο, οι κοινωνικές ζυμώσεις, λόγω της ανάμειξης προσφύγων, Εβραίων και Ελλήνων εργατών έδωσαν μεγάλη δυναμική στο, ήδη ανεπτυγμένο, εργατικό κίνημα της Θεσσαλονίκης. Από το 1908 είχε ιδρυθεί στην πόλη η Φεντερασίον(Αβραάμ Μπεναρόγια), πρόδρομος του συνδικαλιστικού κινήματος και του ΣΕΚΕ/ΚΚΕ. Στις αρχές του 1930 ως την δικτατορία Μεταξά, στην Θεσσαλονίκη ήταν συνεχείς οι εργατικές διαδηλώσεις. Την ίδια εποχή, εμφανίστηκαν εθνικιστικές/ αντισιωνιστικές οργανώσεις κατά των πολλών Εβραίων εργατών. Στον Β’ ΠΠ, η Θεσσαλονίκη, κατελήφθη από τους ναζί Γερμανούς. Οι Εβραίοι περιορίστηκαν στην κοινότητα Χίρς και οι περιουσίες τους δημεύθηκαν και μοιράστηκαν μεταξύ των κατακτητών και των «Ελλήνων» συνεργατών τους. ΟΛΟΣ ο εβραϊκός πληθυσμός, οδηγήθηκε, υπό τις οδηγίες του διοικητή της πόλης Max Merten, στο Auscwitz και το. Περίπου 46000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης εξοντώθηκαν. Η πόλη απελευθερώθηκε στις 27/10/1944. Δυστυχώς, ο Merten, σκανδαλωδώς δεν πλήρωσε ΠΟΤΕ για τα εγκλημάτα του(υπόθεση Merten, 1959). Στις 20/06/1978, μεγάλος σεισμός τάραξε την Θεσσαλονίκη και είχε ως συνέπεια τον θάνατο 49 θανάτους και υλικές ζημιές € 1,2 δις. 220 άνθρωποι τραυματίστηκαν. Αυτός ήταν ο 1ος σεισμός σε μεγάλο ελληνικό αστικό κέντρο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου