ΠΩΣ ΣΩΘΗΚΕ Η ΜΕΤΩΠΗ ΤΟΥ «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ» ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ ΤΟΝ 5ο μ.Χ. ΑΙ.(οι Ήρα και Αθήνα θύμισαν στους Βυζαντινούς τον Ευαγγελισμό και δεν την κατέστρεψαν)

ΠΩΣ ΣΩΘΗΚΕ Η ΜΕΤΩΠΗ ΤΟΥ «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ» ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ ΤΟΝ 5^ο μ.Χ. ΑΙ.(οι  Ήρα και Αθήνα θύμισαν στους Βυζαντινούς τον Ευαγγελισμό και δεν την κατέστρεψαν)

Οι μετώπες του μνημείου συμβόλου του Δυτικού πολιτισμού, Παρθενώνα, που στέκεται, παρά τις λεηλασίες αιώνων και την ατμοσφαιρική ρύπανση, ακόμα στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών, κοσμούσαν άλλοτε την δωρική ζωφόρο του ναού της Αθηνάς Παρθένου. Τα 92 συνολικά γλυπτά έχουν διαφορετικό θέμα το καθένα και αποτελούν, μαζί με το αέτωμα, την ιωνικού ρυθμού ζωφόρο και το άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς, ένα ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ σύνολο εξέχουσας τέχνης. Μετώπες(= ενδιάμεσο κενό), παρένθεση, είναι στοιχεία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Πλαισιώνονται πάντα από τρίγλυφα δεξιά και αριστερά σχηματίζοντας εν σειρά την ζωφόρο. Είναι στενά συνδεδεμένα με τα τρίγλυφα και κατασκευασμένες ως αυτόνομα οικοδομικά υλικά σε σχήμα τετράγωνο ή ορθογώνιο. Οι μετόπες του Παρθενώνα είναι ανάγλυφες πλάκες που ήταν τοποθετημένες στις μετόπες ανάμεσα στα τρίγλυφα των ζωφόρων. Ήταν συνολικά 92 τεμάχια, διαμοιρασμένα σε 32 ανά πλευρά(Β, Ν) και 14 ανά άκρη(Α, Δ) του ναού. Στον Παρθενώνα βρίσκονται σήμερα οι μετόπες των άκρων του ναού, ενώ άλλες μετόπες έχουν χαθεί, ή καταστραφεί κατά την πολιορκία της Αθήνας από τους Βενετούς του Morozini το 1687, ή «φιλοξενούνται» στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο του Λούβρου. Έχουν μέγεθος περίπου 1,375 x 1,30 m. και είναι κατασκευασμένες από μάρμαρο της Πεντέλης. Ίχνη ζωγραφικής δεν σώζονται, αλλά πιστεύεται ότι πιθανώς να ήταν ζωγραφισμένες σε έντονα χρώματα. Κατά μια ερμηνεία το υπόβαθρο ήταν ζωγραφισμένο ερυθρό με κυανό πλαίσιο. Οι μετόπες της Ν. ζωφόρου δείχνουν φανερά ότι είναι έργα πολλών διαφορετικών χεριών. Οι κεντρικές μετόπες της Β. και Ν. ζωφόρου φαίνεται ότι ήταν ανταλλαγμένες από την αρχαιότητα.

·           Οι μετόπες της Α. ζωφόρου

Η Α. ζωφόρος διακοσμεί την πλευρά της κυρίας εισόδου του Παρθενώνα. Τα ανάγλυφα είναι διαβρωμένα από τις καιρικές συνθήκες. Θέμα των μετωπών ετούτων είναι η Γιγαντομαχία. Παριστάνεται η γέννηση της θεάς Αθηνάς, και η συνεισφορά της στην προσπάθεια του Δία να εγκαθιδρύσει την βασιλεία του στον Όλυμπο. Η Αθηνά παριστάνεται με το φτερωτό της άρμα. Ακολουθεί ο Δίας με το άρμα του, η Ήρα με τον Άρη που φέρει την ασπίδα του. Ο Διόνυσος συνοδεύεται με τον πάνθηρά του και ένα φίδι. Ο Ερμής φοράει χλαμύδα. Ο Ηρακλής ντυμένος με το λιονταρίσιο δέρμα, ενώ ο Απόλλωνας τεντώνει το τόξο του. Ακολουθούν η Άρτεμις και ο Ποσειδώνας που οδηγεί το άρμα του μέσα στον αφρό της θάλασσας. Οι Γίγαντες παριστάνονται με ανθρώπινη μορφή, σε αντίθεση με τις πολύ μεταγενέστερες τερατόμορφες αναπαραστάσεις τους.

·           Οι μετόπες της Ν. ζωφόρου

Οι μετόπες της N. ζωφόρου είχαν ως θέμα την μάχη των Λαπήθων με τους Κενταύρους, την γνωστή Κενταυρομαχία, στην οποία πήρε μέρος ο μυθικός βασιλιάς των Αθηνών Θησέας. Μια από τις μετόπες βρίσκεται ακόμα στην Αθήνα, ενώ μια άλλη φιλοξενείται στο Λούβρο και 15 άλλες στο Βρετανικό Μουσείο. 14 από αυτές τις αγόρασε ο Λόρδος Elgin. Οι κεντρικές μετόπες ήταν ανταλλαγμένες με αυτές της βόρειας ζωφόρου από την αρχαιότητα.

·           Οι μετόπες της Δ. ζωφόρου

Οι μετόπες της Δ. ζωφόρου είχαν ως θέμα την εισβολή των Αμαζόνων στην Αθήνα. Φέρουν σημαντικές φθορές από τις καιρικές συνθήκες, τόσο που οι σκηνές δεν είναι πλέον αναγνωρίσιμες. Οι Αμαζόνες εικονίζονται επάνω στο άλογο, και ως επί το πλείστον καταπατούν πεσμένους μαχόμενους Έλληνες. Το σώμα του Έλληνα πολεμιστή πληρεί το τμήμα της μετόπης κάτω από το άλογο της αμαζόνας αναζωπυρώνοντας τα πατριωτικά αισθήματα του θεατή. Δεν γνωρίζουμε αν τα ανάγλυφα αυτά είναι του Φειδία, όμως αντίγραφά τους συναντούμε στη ζωφόρο της Φιγαλίας, η οποία είναι σύγχρονη του Παρθενώνα.

·           Οι μετόπες της Β. ζωφόρου

Οι μετόπες της Β. ζωφόρου είχαν ως θέμα τον Τρωικό πόλεμο. Από τις 32 μετόπες μόνο 11 είναι αναγνωρίσιμες. Από τις υπόλοιπες υπάρχουν ζωγραφικές του 1686 που έκανε κάποιος Γάλλος καλλιτέχνης για τον O´ Ortières. Σε μια από αυτές εικονίζεται η ωραία Ελένη, ενώ η Αφροδίτη στέλνει τον Έρωτα στον Μενέλαο. Οι κεντρικές μετόπες ήταν ανταλλαγμένες με αυτές της νότιας ζωφόρου από την αρχαιότητα.

Στον αριστούργημα αυτό της αρχαίας Ελλάδας, συντελέστηκε ίσως το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό έγκλημα όλων των εποχών. Από το τέλος του αρχαίου κόσμου και την επικράτηση της νέας θρησκείας(χριστιανισμός) κακοποιήθηκε και καταστράφηκε από ανθρώπινες επεμβάσεις κατά 90%. Γλύτωσε την ολοκληρωτική καταστροφή, χάρη σε διατάγματα του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεοδοσίου Β’. Τότε μετετράπη σε χριστιανικό ναού(Αγ. Σοφία), που εγκαινιάστηκε από τον Ιουστινιανό. Στον πρόναο, προστέθηκε η αψίδα του ιερού. Από αυτές τις μετατροπές αυτές το 1877-σύμφωνα με τον Burnouf- δεν είχαν μείνει παρά λείψανα τοιχογραφιών και λιγοστά επιγραφικά χαράγματα στους τοίχους και τους κίονες. Κατά την Φραγκοκρατία, ο ναός έγινε ο τόπος ενδιαίτησης του Φράγκου άρχοντα των Αθηνών, Otto de la Roche και έδρα της φραγκικής βαρονίας. Ο Παρθενώνας έγινε, από τους καθολικούς, εκκλησία προς τιμήν της Παναγίας. Στην ΝΔ. γωνία προστέθηκε ένα κωδωνοστάσιο, που μετετράπη στα οθωμανικά χρόνια σε μιναρέ. Στην Ενετοκρατία, δεν έγιναν παρεμβάσεις. Από το 1395 και 1439, έχουμε 2 ιταλικές περιγραφές του χριστιανικού Παρθενώνα. Η Αθήνα έπεσε στα χέρια των Τούρκων(1458) και την επισκέφθηκε ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής(έχτισε και τζαμί κάτω από τον βράχο). Ονόμασε την Ακρόπολη Ατίνα Καλεσί(Φρούριο των Αθηνών). Τον 17^ο αι., ο Παρθενώνας έγινε τζαμί με μιναρέ(καταστράφηκε το 1687), αλλά δεν πληρούσε τις μουσουλμανικές προδιαγραφές και δεν έγινε ποτέ λατρευτικό κέντρο. Κατά την εκστρατεία του Βενετού Morozini στην Αθήνα(1687), ο Παρθενώνας υπέστη την σοβαρότερη βλάβη, πριν το έγκλημα του Λόρδου Elgin. Το βράδυ της 16^ης Σεπτεμβρίου, οβίδα τίναξε την πυριτιδαποθήκη του Αλή Αγά(μέσα στον Παρθενώνα), διοικητή του Φρουρίου. Το μεγαλύτερο τμήμα της Α. πλευράς κατέρρευσε. Όμως το πιο ειδεχθές έγκλημα κατά του μνημείου, συντελέστηκε από τον Λόρδο Thomas Bruce Elgin(έδωσε 35.000 λίρες Αγγλίας στους Τούρκους και ένα ρολόι στην Αθήνα), αν και υπήρξαν και καταστροφές κατά την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή. Η Μελίνα Μερκούρη, στον λόγο της προς την UNESCO, εξιστόρησε το έγκλημα του Elgin, αφήνοντας καθόλου επιχειρήματα στο Βρετανικό Μουσείο που επιμένει να κρατάει τα «Μάρμαρα του Παρθενώνα» στους χώρους του, παρά τις φωνές που απαιτούν την επιστροφή της. Η Ευρώπη και στην κρίση, έφτασε στο κατώτατο σημείο αξιοπρέπειας, να απαιτήσει από την Ελλάδα να ενεχυριάσει, πωλήσει, ενοικιάσει(το 2^ο θέλουν) την Ακρόπολη, για να αποπληρωθεί το παράνομο χρέος της μεταπολίτευσης. Η Β. μετόπη(αριθμός 32), που εικονίζει την Ήρα και την Αθηνά, σώθηκε από την καταστροφή(5^ος αι. μ.Χ.), γιατί θύμισε στους χριστιανούς τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Έστω και έτσι, με την βοήθεια της Παναγίας, κάτι σώθηκε. Γιατί γενικά η Ακρόπολη κατακρεουργήθηκε. Το 1687, οι Τούρκοι διέλυσαν τον ναό της Αθηνάς Νίκης, για την ενίσχυση των οχυρώσεών τους.