Τρίτη 14 Αυγούστου 2012

Ο πυρήνας του Λουθηρανισμού στη γερμανική λιτότητα

Ο πυρήνας του Λουθηρανισμού στη γερμανική λιτότητα
Αν υπάρχει μια εθνικότητα, την οποία ο υπόλοιπος κόσμος θεωρεί ότι καταλαβαίνει πλήρως, αυτή είναι η Γερμανία. Και αν αυτό συνδυαστεί με το ναζιστικό και αντισημιτικό της παρελθόν, τότε… voilà! 2.000  χρόνια ενδιαφέρουσας και πολύπλοκης ιστορίας εξαφανίζονται στην στιγμή. Από την αρχή της κρίσης του ευρώ, αυτή η αφαιρετική ερμηνεία, που συναντάται τόσο εντός όσο και εκτός της Γερμανίας, έχει να κάνει κυρίως με την ανασκόπηση της δημοκρατίας της Βαϊμάρης, που ξεκίνησε με την ταπεινωτική ήττα του Α‘ΠΠ και κατέληξε στην κυριαρχία του ναζισμού το 1933. Από τη μια μας λένε πως η κληρονομιά της δεκαετίας του 1920, με τον αποσταθεροποιητικό πληθωρισμό της, είναι αυτή που καθορίζει την σημερινή γερμανική πολιτική απέναντι στις νομισματικές και δημοσιονομικές εξελίξεις. Από την άλλη, ο ναζιστικός «λεκές» αποδεικνύει για κάποιους, ακόμη και σήμερα, ότι δεν μπορούμε ποτέ να εμπιστευόμαστε τις προθέσεις των Γερμανών, όσον αφορά στο καλό της Ευρώπης. Αντί όμως να ψάχνουμε στην Βαϊμάρη, θα ήταν πιο ενδιαφέρον να ψάξουμε πιο βαθιά στο πλούσιο παρελθόν της Γερμανίας και πιο συγκεκριμένα στην παρακαταθήκη που άφησε ο Λούθηρος με την δική του εκδοχή του προτεσταντισμού. Ακόμη και σήμερα, αν και θρησκευτικά πλουραλιστική και πολιτικά κοσμική, η Γερμανία αναγνωρίζει τον εαυτό της μέσα από τις πράξεις και τα γραπτά του μεταρρυθμιστή αυτού από τον 16ο αι.. Ο Λούθηρος μας άφησε έναν σαφή ορισμό της κοινωνίας του, μέσα από 2 προτάσεις: «Ο Χριστιανός είναι ελεύθερος κύριος όλων, υπόδουλος σε κανέναν και ευσυνείδητος  υπηρέτης των πάντων». Αναφορικά με την φροντίδα των φτωχών και την ελεημοσύνη, ο Λούθηρος πρότεινε ένα κοινό δημόσιο ταμείο σε κάθε κοινότητα, αφού το ζήτημα των φτωχών αποτελούσε για αυτόν μια συλλογική κοινωνική ευθύνη. Αντί λοιπόν να συνεχίσει την παλιά πρακτική της ελεημοσύνης προς τους φτωχούς, ο Λούθηρος πρότεινε την επιδότηση τους με δάνεια κλπ μέσα από το κοινό ταμείο. Ο κάθε αποδέκτης αυτής της βοήθειας θα δεσμεύονταν να επιστρέψει τα δανεικά μετά από την ανάκαμψή του και να επιστρέψει στην αυτάρκεια, αναλαμβάνοντας την ευθύνη του εαυτού τους, αλλά και των γειτόνων του. Πρόκειται για μια ιδέα αγάπης προς τον γείτονα, μέσα όμως από το φίλτρο της κοινωνικής συνευθύνης, κάτι που ακόμη και σήμερα οι Λουθηρανοί ονομάζουν «πίστη, που γεννά ελεημοσύνη». Ελάχιστα απ’ αυτά άλλαξαν μέσα στα τελευταία 500 χρόνια. Η καγκελάριος Merkel, που είναι κόρη Λουθηρανού πάστορα, πιστεύει σε αυτές τις αρχαίες ηθικές αρετές, θεωρώντας τις ως την μόνη συνταγή για τα προβλήματα του ευρώ. Δεν την ενδιαφέρει να προωθήσει μια κοσμική ιδεολογία, ούτε μια θεσμική θρησκευτική πίστη στην χώρα της. Η δική της πολιτική πηγάζει από έναν αυστηρό, γεμάτο θυσίες, πλην όμως ελεήμονα και δίκαιο προτεσταντισμό. Αν η Merkel αρνείται να υποστηρίξει τα ευρωομόλογα, αυτό δεν οφείλεται μόνο στο ότι δεν θέλει να δώσει χρήματα σε κάποιους ανάξιους φτωχούς, αλλά στο ότι δεν θα πειστούν οι φτωχοί αυτοί να αναλάβουν τις ευθύνες τους, και να ξανασταθούν από μόνοι τους στα πόδια τους, για το καλό των ίδιων και των γειτόνων τους. Σύμφωνα με την άποψη της Merkel, αυτός που δέχεται βοήθεια και κερδίζει από την κοινωνία εν ώρα ανάγκης, έχει και την ηθική δέσμευση να ξεπληρώσει την κοινωνία, λειτουργώντας ο ίδιος ως υπεύθυνος και δυνατός πολίτης, που με την σειρά του θα βοηθήσει στην πλήρωση του κοινού ταμείου, θυσιάζοντας και ο ίδιος για χάρη των γειτόνων του που βρίσκονται σε ανάγκη, οι οποίοι τον βοήθησαν όταν ο ίδιος τους χρειάστηκε. Αυτή είναι η λουθηρανική άποψη της κοινωνίας, εξαιτίας της οποίας η Merkel χαρακτηρίζεται ως «η βασίλισσα της λιτότητας» και ακόμη χειρότερα. Η ίδια παραδέχεται ότι η λιτότητα είναι ο πιο δύσκολος δρόμος, αλλά δεν κάνει πίσω. Πιστεύει ότι αν και σκληρή, είναι η μόνη οδός και σ’ αυτό θα συμφωνούσε και ο ίδιος ο Λούθηρος. Εκτός όμως από τον Λούθηρο, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, με αυτή την άποψη της καγκελαρίου τους, συμφωνούν και οι Γερμανοί ψηφοφόροι. Παραμένουν προσηλωμένοι στην πίστη τους, που έχει τις ρίζες της στις λουθηρανικές διδαχές, που περιφρονούν την σπατάλη και την ασωτία. Οι Γερμανοί θεωρούν το χρήμα ως ένα σπάνιο αγαθό, που θα πρέπει να το διαχειρίζονται συστηματικά, να το διατηρούν και να το προστατεύουν, πριν το παραδώσουν σε νέους οφειλέτες που το έχουν ανάγκη. Οι Γερμανοί αισθάνονται μια συλλογική ικανοποίηση, αφού σε αντίθεση με τους σπάταλους Έλληνες και Ιταλούς, οι ίδιοι ζουν σε ιδανικές και ενάρετες συνθήκες, υπακούοντας στους νόμους της λιτότητας και σε άλλους παρόμοιους κανόνες ζωής, σχεδιασμένους για μια δίκαιη και συλλογική οικονομική ανάκαμψη. Εκτός όμως από την λουθηρανική  κληρονομιά της θυσίας για χάρη των γειτόνων τους, που τους κάνει να επιλέγουν την λιτότητα, οι Γερμανοί πιστεύουν και στην κοινωνική συμμετοχή. Η κλασική λουθηρανική διδαχή περί της σωτηρίας των πιστών δεν τους εμποδίζει να συμμετέχουν διαρκώς σε πράξεις ελεημοσύνης, όπως τους κατηγορούν οι παραπληροφορημένοι  αντίπαλοί τους. Αντιθέτως, θεωρούν πως η πίστη βοηθά τον πιστό να δρα μέσα στον  κόσμο, αφαιρώντας τον φόβο από την θρησκευτικότητά του. Είναι αλήθεια, ότι τις τελευταίες δεκαετίες ο Λουθηρανισμός υποχωρεί στην Γερμανία, καθώς οι δυνάμεις της πολυπολιτισμικότητας και της κοσμικότητας έχουν πλημμυρίσει την χώρα. Δείτε όμως την ζέση με την οποία οι Γερμανοί αγκάλιασαν τον νέο πρόεδρό τους Joachim Gauck, που ήταν και ο ίδιος Λουθηρανός πάστορας. Και επίσης είναι αλήθεια ότι ο Λουθηρανισμός δεν αποτελεί την μόνη ζωντανή κοινωνική δύναμη στην σημερινή Γερμανία. Είναι όμως ένα σημαντικό κομμάτι της δισχιλιετούς ιστορίας της, η οποία είναι γεμάτη με αυτοθυσίες και «σφίξιμο των ζωναριών»(σχόλιο: θυσίες όμως και Ευρωπαίων). Τον 4ο αι. μ.Χ. οι Γερμανοί πολεμιστές ήλεγχαν σχεδόν το κάθε ανώτερο στρατιωτικό αξίωμα του ρωμαϊκού στρατού. Αργότερα, οι Γερμανοί μετέτρεψαν τις άγριες ερημιές της B/K Ευρώπης σε σιτοβολώνα, ενώ πιο πρόσφατα μπόρεσαν και μετέτρεψαν την χώρα τους σε βιομηχανική ατμομηχανή. Ο Λουθηρανισμός επέζησε τόσο του ακροδεξιού ναζισμού, όσο και του κομμουνισμού, οι οποίοι προσπάθησαν να αντικαταστήσουν τις αξίες του με τις δικές τους. Αν μη τι άλλο, πρόκειται για ένα δόγμα με πολλές αντοχές, που η δύναμή του θεριεύει όταν δέχεται προκλήσεις. Με την σταθερή επέλαση του Ισλάμ στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες, και εν μέσω ισχυρών οικονομικών πιέσεων από πλευράς των γειτόνων τους, δεν θα πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Γερμανοί, κάθε προέλευσης, έχουν επιστρέψει για μια ακόμη φορά στο «ισχυρό φρούριο», της δικής τους λιτής θρησκευτικής κληρονομιάς.
Υ.Γ.: λιτότητα για τους άλλους όμως… Μήπως πρέπει, επιβάλλεται, να γυρίσουμε στις πατρώες αξίες και να ψάξουμε στην ιστορία μας την λύση για μας από μας, όχι από άλλους με απόψεις σαν τις παραπάνω, που δεν δέχονται συζήτηση και αλλαγή.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου