ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ Οι 13 εκλογικές αναμετρήσεις

ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ Οι 13 εκλογικές αναμετρήσεις

Η αναμέτρηση της 6^ης Μαΐου είναι η 14^η στην 38χρονη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας. Δεν είναι λίγοι οι πολιτικοί αναλυτές που θεωρούν αυτές τις εκλογές ως τον επίλογο της μακράς μεταπολιτευτικής περιόδου κατά την οποία επικράτησε πολιτική σταθερότητα με κύριο χαρακτηριστικό τα υψηλά ποσοστά του δικομματισμού και τη συνεπακόλουθη ομαλή εναλλαγή ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στην εξουσία. Μοναδική εξαίρεση η περίοδος 1989-90, όταν προέκυψαν δύο μη μονοκομματικές κυβερνήσεις, ως απόρροια όμως του εκλογικού νόμου. Εκτός του δικομματισμού σημαντικός παίκτης του πολιτικού συστήματος υπήρξε και η Αριστερά, στην οποία ηγεμόνευε όλα τα χρόνια το ΚΚΕ. Με εξαίρεση τις εκλογές του 1981, του 1989 και του 2004 όλες οι υπόλοιπες προκηρύχτηκαν πρόωρα. Οι 13 αναμετρήσεις διενεργήθηκαν με οκτώ διαφορετικούς εκλογικούς νόμους, συνήθως με ενισχυμένη αναλογική. Εξαίρεση ο νόμος που εφαρμόστηκε στις 3 διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις του 1989, 1990, που προσομοίαζε περισσότερο στην απλή αναλογική. Ο ισχύων, γνωστός ως νόμος Παυλόπουλου, ο οποίος εφαρμόζεται για πρώτη φορά, όπως και ο προηγούμενος νόμος Σκανδαλίδη έχουν ρήτρες αναλογικότητας για τις 250/300 έδρες.

1974: Ο θρίαμβος του Καραμανλή Τον Ιούλιο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει από το Παρίσι, τίθεται επικεφαλής κυβέρνησης εθνικής ενότητας και οδηγεί τη χώρα στις εκλογές του φθινοπώρου. Ως αρχηγός της νεοσύστατης Νέας Δημοκρατίας θριαμβεύει λαμβάνοντας ποσοστό 54,37%, το οποίο δεν έχει καταρριφθεί έως σήμερα. Από τα χαρακτηριστικά εκείνων των εκλογών ήταν το σύνθημα «Καραμανλής ή τανκ», η 1^η εμφάνιση του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (13,58%), η τελευταία αξιοπρεπής εμφάνιση της Ένωσης Κέντρου υπό τον Γεώργιο Μαύρο (20,42%) και η 1^η και ουσιαστικά τελευταία κοινή κάθοδος όλων των δυνάμεων της Αριστεράς υπό τον Ηλία Ηλιού (9,47%).

1977: Οι πρώτες πρόωρες Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προετοιμάζεται για τις διαπραγματεύσεις για την είσοδο της χώρας στην ΕΟΚ αλλά και για τη μεταπήδησή του στην προεδρία της Δημοκρατίας. Προσφεύγει σε πρόωρες εκλογές, τις οποίες κερδίζει (41,84%). Το ΠΑΣΟΚ (25,34%) αναδεικνύεται αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ η Ένωση Κέντρου κατρακυλά στο 11,95% και λίγο αργότερα διαλύεται. Το ΚΚΕ κατεβαίνει πρώτη φορά αυτόνομο (9,84%). Βουλευτές εξέλεξαν επίσης η ακροδεξιά Εθνική Παράταξη του Στέφανου Στεφανόπουλου (6,82%), η Συμμαχία των υπολοίπων αριστερών κομμάτων (2,72%), καθώς και το Κόμμα Νεοφιλελεύθερων του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (1,08%). Στη Βουλή εκπροσωπούνται συνολικά επτά κόμματα.

1981: Η δυναστεία του ΠΑΣΟΚ Περίπου ενάμιση χρόνο πριν από τις εκλογές ο Κων. Καραμανλής μεταπηδά στην ΠτΔ και αρχηγός της ΝΔ και πρωθυπουργός αναδεικνύεται ο Γιώργος Ράλλης με διαφορά μόλις τεσσάρων ψήφων από τον Ευάγγελο Αβέρωφ. Με το σύνθημα «Αλλαγή» ο Ανδρέας Παπανδρέου θριαμβεύει λαμβάνοντας 48,07%. Η ακραία πόλωση επέτρεψε μόνον στο υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη ΚΚΕ να διαβεί το κατώφλι της Βουλής λαμβάνοντας 10,93%, ενώ εκτός Βουλής έμειναν το ΚΚΕ εσωτερικού υπό τον Λεωνίδα Κύρκο (1,37%), το Κόμμα Προοδευτικών του Σπύρου Μαρκεζίνη (1,69%) και η ΕΔΗΚ του Γιάννη Ζίγδη (0,40%).

1985: Για τα μάτια του Σαρτζετάκη Στο μεσοδιάστημα η ΝΔ αλλάζει 2 αρχηγούς. Ο Ευ. Αβέρωφ αναλαμβάνει τα ηνία μετά την οδυνηρή ήττα του 1981 και οδηγεί το κόμμα στις ευρωεκλογές του 1984. Λίγους μήνες μετά παραιτείται για λόγους υγείας και πρόεδρος εκλέγεται ο Κ. Μητσοτάκης. Το Μάρτιο του 1985 ο Α. Παπανδρέου επιχειρεί μεγάλη πολιτική μπλόφα, προτείνοντας αντί του Κων. Καραμανλή τον Χρήστο Σαρτζετάκη για ΠτΔ. Η ΝΔ αποχωρεί από τη Βουλή, ο Κων. Καραμανλής παραιτείται από ΠτΔ, ο Χρ. Σαρτζετάκης εκλέγεται με οριακή πλειοψηφία και χρήση έγχρωμων ψηφοδελτίων προς αποφυγή διαρροών εκ μέρους βουλευτών του ΠΑΣΟΚ. Κατόπιν αυτών ο Α. Παπανδρέου προκηρύσσει εκλογές, τις οποίες κερδίζει (45,8%). Η ΝΔ λαμβάνει 40,8%, το ΚΚΕ 9,8% και μία έδρα έλαβε το ΚΚΕ Εσωτερικού (1,8%).

1989, Ιούνιος: Ο Κοσκωτάς και το «βρόμικο ’89» Υπό το βάρος του σκανδάλου Κοσκωτά ο Α. Παπανδρέου, του οποίου η υγεία στο μεταξύ είχε κλονιστεί, χάνει τις εκλογές. Η ΝΔ λαμβάνει 44,28%, αλλά μόλις 145 έδρες ελέω εκλογικού νόμου. Έτσι προχωρά σε κυβέρνηση συνεργασίας με τον ενιαίο Συνασπισμό της Αριστεράς (13,13%), που συμμετέχει για 1^η φορά σε κυβέρνηση μετά το 1944. Πρωθυπουργός ορίζεται ο Τζανής Τζαννετάκης. Το ΠΑΣΟΚ λαμβάνει 39,13%, ενώ μία έδρα κατέλαβε η ΔΗΑΝΑ του Κωστή Στεφανόπουλου, ο οποίος είχε αποχωρήσει στο μεταξύ από τη ΝΔ, και άλλη μία ο μουσουλμάνος ανεξάρτητος υποψήφιος στη Θράκη.

1989, Νοέμβριος: Όλοι μέσα Η κυβέρνηση Τζαννετάκη ήταν βραχύβια και μετά την παραπομπή του Α. Παπανδρέου και των υπολοίπων (Κουτσόγιωργας, Τσοβόλας, Πέτσος) στο ειδικό δικαστήριο παραιτείται. Παράλληλα μεσολαβεί η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη από τη «17Ν». Στις εκλογές του Νοεμβρίου η ΝΔ με 46,19% λαμβάνει 148 έδρες μην επιτυγχάνοντας αυτοδυναμία, το ΠΑΣΟΚ παίρνει 40,68%, ο Συνασπισμός υποχωρεί (10,97%), ενώ εκλέγονται και άλλοι 3 εκπρόσωποι ανεξάρτητων σχημάτων. Συγκροτείται η λεγόμενη οικουμενική κυβέρνηση (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ) υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα.

1990: Πρωθυπουργός με την 3^η Η κυβέρνηση Ζολώτα παραιτείται, καθώς οι εταίροι διαφωνούν ως προς το νέο πρόσωπο του ΠτΔ. Στις εκλογές του Απριλίου η ΝΔ εξασφάλισε 150 έδρες (46,8%) και ο Κ. Μητσοτάκης καταφέρνει να γίνει πρωθυπουργός με τις ψήφους του ανεξάρτητου μουσουλμάνου Αχμέτ Σαδίκ και του Θόδωρου Κατσίκη της ΔΗΑΝΑ, ο οποίος εντάχθηκε στη συνέχεια στη ΝΔ. Στη Βουλή μπήκαν για πρώτη φορά οι Οικολόγοι Εναλλακτικοί (1,26%) με 2 έδρες. Από τα χαρακτηριστικά εκείνων των εκλογών ήταν η συνεργασία ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ σε 4 μονοεδρικές περιφέρειες (Λευκάδας, Κεφαλονιάς, Ζακύνθου, Σάμου), προκειμένου να αποτρέψουν νίκη της ΝΔ.

1993: Λογάριαζε χωρίς τον Συμπιλίδη Ο Α. Παπανδρέου αθωώνεται στο ειδικό δικαστήριο. Την κυβέρνηση Μητσοτάκη εγκαταλείπουν 4 βουλευτές με τελευταίο τον Γιώργο Συμπιλίδη, προσκείμενοι όλοι στον πρώην υπουργό Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος είχε αποχωρήσει από τη ΝΔ. Στις εκλογές της 10^ης Οκτωβρίου το ΠΑΣΟΚ επανακάμπτει με 46,88% και 170 έδρες. Η ΝΔ λαμβάνει 39,3% και η νεοσυσταθείσα Πολιτική Άνοιξη του κ. Σαμαρά 4,88% και δέκα έδρες. Το ΚΚΕ λαμβάνει μόλις 4,54%, ενώ ο ΣΥΝ μένει για λίγες ψήφους εκτός Βουλής, γεγονός που οδηγεί τη Μαρία Δαμανάκη σε παραίτηση και αντικατάστασή της από τον Νίκο Κωνσταντόπουλο.

1996: Το πρώτο debate Ο Κώστας Σημίτης έχει αντικαταστήσει τον εκλιπόντα Α. Παπανδρέου και ο Μιλτιάδης Έβερτ τον Κ. Μητσοτάκη. Με σύνθημα τον εκσυγχρονισμό το ΠΑΣΟΚ κερδίζει με 41,49% έναντι 38,12% της ΝΔ, γεγονός που οδηγεί αργότερα τον Μ. Έβερτ σε παραίτηση και εκλογή στην ηγεσία του κόμματος του Κώστα Καραμανλή. Το ΚΚΕ λαμβάνει 5,61% και ο ΣΥΝ επανακάμπτει με 5,12%. Στη Βουλή μπήκε και το ΔΗΚΚΙ του Δημήτρη Τσοβόλα (4,43%). Εκτός Βουλής για λίγες ψήφους μένει ο Αντ. Σαμαράς. Σε εκείνες τις εκλογές έγινε και το 1^ο debate μεταξύ Σημίτη και Έβερτ.

2000: Το απόλυτο εκλογικό θρίλερ Μεγάλος ηττημένος εκτός από τη ΝΔ ήταν οι εταιρείες δημοσκοπήσεων, καθώς τα περισσότερα exit polls έδιναν νικητή τον Κ. Καραμανλή. Τελικώς κέρδισε ο Κ. Σημίτης για περίπου 70.000 ψήφους (43,7% ΠΑΣΟΚ, 42,7% ΝΔ). Το ΚΚΕ έλαβε 5,5%, οριακά εντός Βουλής πέρασε ο ΣΥΝ (3,2%), οριακά εκτός έμεινε το ΔΗΚΚΙ.

2004: Η άλλη version Καραμανλής κατά Παπανδρέου  Λίγο πριν από τις εκλογές το ΠΑΣΟΚ αλλάζει αρχηγό, με τον Γιώργο Παπανδρέου να διαδέχεται τον Κ. Σημίτη. Ακολουθεί η υπόθεση Πάχτα και η εκπαραθύρωση δέκα βουλευτών από τα «πράσινα» ψηφοδέλτια. Ο Κ. Καραμανλής θριαμβεύει με 45,4% έναντι 40,5% του ΠΑΣΟΚ. Το ΚΚΕ ανεβαίνει στο 5,9% και ο ΣΥΝ παραμένει κολλημένος στο 3,2%, γεγονός που οδηγεί στην παραίτηση του Νίκου Κωνσταντόπουλου και στην αντικατάστασή του από τον Αλέκο Αλαβάνο.

2007: Ενώ η Ελλάδα φλέγεται Ο Κ. Καραμανλής προκηρύσσει αιφνίδια εκλογές διά μέσου μάλιστα του Θόδωρου Ρουσόπουλου. Αμέσως μετά ξεσπούν οι καταστροφικές πυρκαγιές κυρίως στην Πελοπόννησο, που αφήνουν πίσω τους περίπου 80 νεκρούς. Παρ’ όλα αυτά ο Κ. Καραμανλής κερδίζει με 41,84%, ενώ η νέα ήττα του ΠΑΣΟΚ (38,1%) εξαναγκάζει τον Γ. Παπανδρέου να ανοίξει θέμα ηγεσίας. Η υπόθεση κρίθηκε το Νοέμβριο με νίκη του Γ. Παπανδρέου έναντι του Β. Βενιζέλου. Το ΚΚΕ αύξησε τα ποσοστά του (8,15%), το ίδιο και ο ΣΥΝ, που πλέον μετεξελίχθηκε σε ΣΥΡΙΖΑ (5,04%), ενώ μπήκε για πρώτη φορά στη Βουλή ο ΛΑΟΣ υπό τον διαγραφέντα από τη ΝΔ Γιώργο Καρατζαφέρη.

2009: Εκλογές άρον, άρον Βλέποντας τη χρεοκοπία να έρχεται ο Κ. Καραμανλής προκηρύσσει αιφνιδίως εκλογές, τις οποίες κερδίζει ο Γ. Παπανδρέου με το σύνθημα «Λεφτά υπάρχουν» (43,9%). Η βαριά ήττα της ΝΔ (33, 48%) οδηγεί τον κ. Καραμανλή σε παραίτηση. Διενεργούνται εσωκομματικές εκλογές και αρχηγός αναδεικνύεται ο Αντώνης Σαμαράς. Η Βουλή ήταν πεντακομματική με ΚΚΕ (7,54%), ΛΑΟΣ (5,63%) και ΣΥΡΙΖΑ (4,6%).

Οι 10 πρωθυπουργοί της μεταπολίτευσης Ο πρωθυπουργός που θα αναδειχθεί την Κυριακή είτε απευθείας από την κάλπη είτε μέσω των διερευνητικών εντολών που θα ακολουθήσουν σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας θα είναι ο 11^ος. Στα μεταπολιτευτικά χρόνια στο τιμόνι της χώρας βρέθηκαν συνολικά 10 πρωθυπουργοί, εκ των οποίων μόνον οι 6 εξελέγησαν απευθείας από το λαό. Πλέον πολυνίκης υπήρξε ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος κέρδισε 3 εκλογικές αναμετρήσεις (1981, 1985, 1993). Επίσης ήταν ο μακροβιότερος πρωθυπουργός, καθώς παρέμεινε στο αξίωμα συνολικά 8 χρόνια, 11 μήνες και 9 ημέρες. Από 2 εκλογικές νίκες έχουν στο ενεργητικό τους οι Κωνσταντίνος Καραμανλής, Κώστας Σημίτης και Κώστας Καραμανλής. Ο 1^ος κατέχει το ρεκόρ του πρωθυπουργού που εξελέγη με το υψηλότερο ποσοστό (54,37% το 1974). Ο 2^ος έχει το ρεκόρ του «αήττητου», καθώς κέρδισε και τις 2 εκλογικές αναμετρήσεις στις οποίες συμμετείχε ως αρχηγός, αλλά και του πρωθυπουργού με τη μακροβιότερη συνεχή θητεία -συνολικά 8 χρόνια, 2 μήνες και 23 ημέρες. Τα πιο αρνητικά ρεκόρ κατέγραψαν οι Γιώργος Παπανδρέου και Κώστας Μητσοτάκης με μόνον μία εκλογική νίκη, χωρίς μάλιστα να καταφέρουν να ολοκληρώσουν την πρωθυπουργική θητεία τους. Εκτός του απερχόμενου Λουκά Παπαδήμου άλλοι 2 πρωθυπουργοί, οι Τζανής Τζαννετάκης και Ξενοφών Ζολώτας, αναδείχθηκαν στο αξίωμα, χωρίς να ηγηθούν κομμάτων. Τέλος άλλος ένας, ο Γιώργος Ράλλης, αναρριχήθηκε στο αξίωμα έπειτα από εκλογή του από την Κοινοβουλευτική Ομάδα της Νέας Δημοκρατίας.