Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος του 1898

Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος του 1898

Μετά την πτώχευση του 1893, όλες οι Ελληνικές Κυβερνήσεις, προσπάθησαν να έρθουν σε συμβιβαστική συμφωνία με τους δανειστές χωρίς αποτέλεσμα, καθώς οι ξένοι κεφαλαιούχοι και τραπεζίτες τηρούσαν σκληρή στάση απαιτώντας την άμεση καταβολή όλου του χρέους. Οι ξένοι κεφαλαιούχοι που είχαν αγοράσει το Ελληνικό χρέος στηρίζονταν από τις κυβερνήσεις τους-περισσότερο από Γερμανία, Αγγλία και Γαλλία- που πίεζαν την Ελλάδα να φανεί συνεπής. Είναι αδιαμφισβήτητο πως η Ελλάδα εξωθήθηκε στον ατυχή πόλεμο του 1897 από την Γερμανία του Κάιζερ Γουλιέλμου ΙΙ, η οποία προεξοφλώντας την Ελληνική ήττα αρχικά στήριξε με θέρμη τις ελληνικές απόψεις για την ανεξαρτησία της Κρήτης, αλλά μετά την συντριβή του ελληνικού στρατού, αξίωνε την επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου στην Ελλάδα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις επενέβησαν για να σταματήσει ο πόλεμος του 1897, επιδικάζοντας στην Ελλάδα να πληρώσει αποζημίωση 95 εκ χρυσά φράγκα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ποσό μεγάλο για την εποχή που η Ελληνική κυβέρνηση δεν υπήρχε περίπτωση να εξασφαλίσει χωρίς εξωτερικό δανεισμό. Η Ελλάδα αναγκάστηκε να δεχτεί τους δυσμενείς αυτούς όρους της αρχικής συμφωνίας που υπογράφτηκε ως συνθήκη ειρήνης(Σεπτέμβριος 1897).  Στο άρθρο 2 της συνθήκης προβλεπόταν πως η καταβολή της αποζημίωσης δεν θα καθυστερούσε την ικανοποίηση των παλαιών δανειστών της Ελλάδος και προέβλεπε την ίδρυση επιτροπής Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου από αντιπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Επιτροπή αυτή θα βρίσκονταν μονίμως στην Αθήνα και θα επέβλεπε την τήρηση των συμφωνιών, την εξόφληση των δανειστών της Ελλάδας και την καταβολή της αποζημίωσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η συνθήκη ειρήνης αφορούσε τον ελληνοτουρκικό πόλεμο και προκαλεί απορία πως οι Μεγάλες Δυνάμεις «χώρεσαν» το παραπάνω άρθρο. Αλλά όχι μόνο αυτό. Με απροκάλυπτη ωμότητα η συνθήκη αυτή περιείχε την πρωτοφανή ρήτρα πως η ελληνική κυβέρνηση όφειλε να εξασφαλίσει την υπερψήφιση των όρων της συνθήκης από την Ελληνική Βουλή! Έφτασαν στην Αθήνα(Οκτώβριος 1897) οι απεσταλμένοι των Μεγάλων Δυνάμεων για την επιβολή των όρων της συνθήκης Ειρήνης. Η ελληνική κυβέρνηση Ζαΐμη προσπάθησε να διαπραγματευθεί και να πετύχει κάποιο συμβιβασμό που θα μείωνε την επέμβαση των ξένων στην διοίκηση του κράτους, αλλά τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά, λόγω κυρίως την αρνητικής στάσης των Γερμανών απεσταλμένων. Αντιθέτως οι Βρετανοί και οι Ιταλοί έδειξαν κάποια κατανόηση στις Ελληνικές ευαισθησίες. Το τεχνοκρατικό τμήμα της δουλειάς της διεθνούς επιτροπής ελέγχου ολοκληρώθηκε(21/01/1898). Ο νόμος που συνέταξε η 6μελής αυτή επιτροπή ψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή(21/02/1898) και επισήμως η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου ανέλαβε την οικονομική διοίκηση της Ελλάδας (28/04/1898). Η 1^η απόφαση της Επιτροπής ήταν να χρησιμοποιήσει τις βασικότερες πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας για την εξόφληση του χρέους.

Έτσι εκχωρήθηκαν οι κάτωθι πηγές εσόδων:

1.    Κρατικά μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, σμύριδος, σιγαροχάρτου: 12,3 εκ δρχ.

2.    Φόρος καπνού: 6,6 εκ δρχ.

3.    Τέλη χαρτοσήμου: 10 εκ δρχ.

4.    Δασμοί τελωνείου Πειραιώς: 10,7 εκ δρχ.

Σε περίπτωση που δεν επιτυγχάνονταν τα ποσά αυτά προβλέπονταν επικουρικά τα εξής:

1.    Δασμοί τελωνείου Λαυρίου: 1,5 εκ δρχ.

2.    Δασμοί τελωνείου Πατρών: 2,4 εκ δρχ.

3.    Δασμοί τελωνείου Βόλου: 1,7 εκ δρχ.

4.    Δασμοί τελωνείου Κέρκυρας: 1,6 εκ δρχ.

ΟΡΟΙ ΠΟΥ ΕΠΙΒΛΗΘΗΚΑΝ ΜΕ ΤΟΝ ΔΟΕ Τα χρωστούμενα δάνεια χωρίστηκαν σε 3 κατηγορίες ανάλογα με την παλαιότητα τους. Υπολογίστηκε ο τόκος για τα 4 έτη της πτώχευσης που η Ελλάδα δεν αναγνώριζε και επιβλήθηκε ένα χαμηλό επιτόκιο ως την πλήρη αποπληρωμή τους. Στην Ελλάδα επιβλήθηκε επίσης μια ισοτιμία της δραχμής προς τα ξένα νομίσματα(ευνοϊκή για τους δανειστές) και της αφαιρέθηκε το δικαίωμα της τύπωσης χαρτονομίσματος. Το υπερβολικότερο όλων ήταν ότι η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου έθεσε υπό τον έλεγχο της και τις προσλήψεις, τις μεταθέσεις και προαγωγές των υπαλλήλων του στενού Δημοσίου τομέα. Ουσιαστικά η ελληνική εθνική κυριαρχία είχε πάψει να υφίσταται ενώ ο ελληνικός λαός εργαζόταν στην κυριολεξία υπό ένα ιδιότυπο και πρωτόγνωρο καθεστώς ευρωπαϊκής αιχμαλωσίας. Φυσικά ο ελληνικός στρατός υπήρχε μόνο στα χαρτιά, καθώς δεν υπήρχαν πόροι για την συντήρηση του, δεν αγοραζόταν πολεμικό υλικό, δεν γίνονταν ασκήσεις και η στρατιωτική θητεία είχε ελαχιστοποιηθεί. Όταν λειτούργησε η επιτροπή Ελέγχου, οι ευρωπαϊκές Δυνάμεις χορήγησαν νέο δάνειο 170 εκ  χρυσών φράγκων ώστε η Ελλάδα να πληρώσει την πολεμική αποζημίωση στην Τουρκία για την πολεμική της ήττα και να αντιμετωπίσει το τρέχον υψηλό της έλλειμμα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΟΕ ΣΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η Εθνική ταπείνωση που υπέστησαν πραγματικά δεν είχε προηγούμενο και τονίστηκε από τον Τύπο της εποχής με μελανά χρώματα. Η ισχυροποίηση της δραχμής που επιβλήθηκε και η δυσχέρεια του κράτους να επενδύσει έπληξε την ελληνική παραγωγικότητα και ανάπτυξη. Κυρίως δοκιμάστηκαν οικονομικά τα μικροαστικά κρατικοδίαιτα κοινωνικά στρώματα που ενδυνάμωσαν το ρεύμα μετανάστευσης προς την Αμερική. Θετικά: πλήρης εξυγίανση τραπεζικού τομέα και Εθνικής Τράπεζας και αναγκαστική δημοσιονομική πειθαρχία που επέδειξε η Ελλάδα· έμαθε να λειτουργεί χωρίς ξένη υποστήριξη στηριζόμενη στις δικές της δυνάμεις και έσοδα. Στα σκληρά και αποικιοκρατικά μέτρα του Διεθνούς Ελέγχου στηρίχθηκε η Ελληνική ανάπτυξη και Εθνική Αναγέννηση που ακολούθησε την 1^η δεκαετία του 20^ου αι. που οδήγησε στους ένδοξους Βαλκανικούς πολέμους, άλλη μια επιβεβαίωση πως οι ανείπωτες δοκιμασίες δεν λυγίζουν αλλά χαλυβδώνουν και φανερώνουν το μέταλλο και τον χαρακτήρα ενός λαού.