Γαλλική Επανάσταση(1789)

Γαλλική Επανάσταση(1789)

Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 ήταν η κοινωνική επανάσταση που κατήργησε την απόλυτη μοναρχία στην Γαλλία γκρεμίζοντας το φεουδαρχικό σύστημα και αντικαθιστώντας το με το δημοκρατικό. Ώθησε σε αναδιοργάνωση την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η Γαλλική Επανάσταση ενέπνευσε τους λαούς όλης της Ευρώπης στο να παλέψουν ενάντια στην εκμετάλλευση και την απολυταρχική μοναρχία, αποτελώντας το έναυσμα για τον ξεσηκωμό σε Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα. Η επανάσταση οργανώθηκε από την ανερχόμενη αστική τάξη, η οποία εμπνευσμένη από τα κηρύγματα των Διαφωτιστών και με κεντρικό σύνθημα το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη», θέλησε να βελτιώσει την υπάρχουσα μοναρχία μετατρέποντάς την σε συνταγματική, όχι να την καταργήσει. Στην πορεία όμως, η μοναρχία καταργήθηκε και μετά από περιόδους τρομοκρατίας και οργάνωσης δίκαιου κράτους, η νεοσύστατη Δημοκρατία καταλύθηκε από τη δικτατορία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ και η βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα αποκεφαλίστηκαν στην γκιλοτίνα. ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΓΑΛΛΙΑΣ Στην Γαλλία(τέλη 18^ου αι.) η επιθυμία για αλλαγή του καθεστώτος. Παρ' όλη όμως την μεταβολή στις ιδέες, η οργάνωση της Γαλλίας εξακολουθούσε να παραμένει στη μεσαιωνική μορφή της: διαίρεση των κατοίκων σε τάξεις, διάκριση δικαιωμάτων και υποτίμηση της ανθρώπινης αξίας. Οι Γάλλοι άρχισαν να αισθάνονται αφόρητη την κατάσταση. Νέες δυνάμεις σχηματίστηκαν και προκάλεσαν τεράστια εξέγερση. Η Γαλλική Επανάσταση ανέτρεψε το παλιό καθεστώς και είχε ανυπολόγιστες συνέπειες στη ζωή και στις αντιλήψεις των ανθρώπων. Στη Γαλλία επικρατούσε το κυβερνητικό σύστημα της απόλυτης μοναρχίας όπως την εποχή του Λουδοβίκου ΙΔ΄. Ο βασιλιάς με λίγους ανώτερους λειτουργούς, που τους διάλεγε, νομοθετούσε, όριζε τους φόρους και διέθετε όπως του άρεσε τον δημόσιο πλούτο. Η Γαλλία δεν είχε ενοποιηθεί τελείως. Οι νόμοι, η φορολογία, οι τρόποι συναλλαγής, τα μέτρα, τα σταθμά και το νόμισμα διέφεραν από περιοχή σε περιοχή. Αυτό προκαλούσε σύγχυση και εμπόδια στο εμπόριο. Το καθεστώς, συνέχεια του μεσαιωνικού, βασιζόταν στην ανισότητα. Οι κάτοικοι της Γαλλίας διακρίνονταν στους προνομιούχους και στον λαό. Οι προνομιούχοι αποτελούσαν μικρή μειοψηφία, περίπου το 2% του πληθυσμού. Κατείχαν την περισσότερη γη, είχαν όλα τα αγαθά, ζούσαν μια τρομερά σπάταλη και πλούσια ζωή και κυβερνούσαν. 2 τάξεις, ο κλήρος και οι ευγενείς, αποτελούσαν τους προνομιούχους. Στον κλήρο άνηκαν 130.000 άτομα. Ο ανώτερος κλήρος(επίσκοποι, αρχιεπίσκοποι, ηγούμενοι) αριθμούσε 5-6.000 ανθρώπους, εφοδιασμένους με πλούσια εισοδήματα. Ο κατώτερος κλήρος είχε πενιχρές αποδοχές και ζούσε όπως ο φτωχός λαός. Περίπου 400.000 ευγενείς ζούσαν από εισοδήματα και αργομισθίες. Μολαταύτα, εμφανίζονταν(18^ος αι.) εξαιρετικά απαιτητικοί. Απέκλειαν από τα ανώτερα αξιώματα και τις προσοδοφόρες θέσεις όσους είχαν κατώτερη προέλευση, δηλαδή τους μη ευγενείς. Ο μεγάλος όγκος του λαού βρισκόταν απέναντι από την μειοψηφία αυτή. Όλοι οι λαϊκοί άνθρωποι ονομάζονταν συνεκδοχικά με μια μεσαιωνική ονομασία: Tiers Etat, 3^η τάξη. Καλλιεργητές της γης και αστοί(έμποροι και επαγγελματίες των πόλεων) αποτελούσαν την τάξη αυτή. ΑΙΤΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ Τα σημαντικότερα. Η φιλοσοφία του Διαφωτισμού προπαγάνδιζε(18^ος αι.) μία αποστροφή κατά της απόλυτης μοναρχίας. Οι αντιλήψεις είχαν αρχίσει να στρέφονται προς ένα δημοκρατικό ιδεώδες, τα ανθρώπινα και τα αστικά δικαιώματα, το κοσμικό κράτος και την πίστη στην λογική. Αυτή η φιλοσοφία έπαιρνε την εξουσία από τον μονάρχη και τον κλήρο. Σ' αυτό το ιδεολογικό πλαίσιο, βρήκαν απήχηση οι ιδέες του κλασικού φιλελευθερισμού. Η μασονική ιδεολογία και το παράδειγμα της μετριοπαθούς αγγλικής μοναρχίας είχαν σημαντική επιρροή στους επαναστάτες. Η ενίσχυση της αστικής τάξης: οι 2 πρώτες τάξεις(κλήρος και ευγενείς) μοιράζονταν ως τότε την πολιτική δύναμη. Οι αστοί, οι φτωχοί εργαζόμενοι των πόλεων και οι αγρότες δεν είχαν κανένα δικαίωμα στην εξουσία, παρόλο που η αστική τάξη είχε αποκτήσει αξιόλογη δύναμη. Η οικονομική κρίση. Η Γαλλία ήταν στα πρόθυρα οικονομικής καταστροφής. Η Γαλλία αναμείχθηκε ενεργά στον Αμερικανικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (1775-83). Παρότι κατόρθωσε να κερδίσει την Αγγλία, το οικονομικό βάρος ήταν τέτοιο που την οδήγησε σε χρεοκοπία. Η τιμή του ψωμιού(1789) αυξήθηκε δραματικά, λόγω της άσχημης σοδειάς του 1788 και του 1789 και του βαρύτατου χειμώνα του 1788-9. Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν ως 60%, ενώ ο μισθός των αγροτών μόνο 20%, κάτι το οποίο προκάλεσε μεγάλη πείνα. Έχει υπολογιστεί ότι την άνοιξη του 1789 το 1/3 του γαλλικού πληθυσμού μαστιζόταν από την πείνα. Όλα αυτά οδήγησαν σε έντονη κοινωνική αναταραχή που εκδηλώθηκε με ληστρικές πράξεις και εξεγέρσεις. Η κρίση του φεουδαρχικού συστήματος: η παραδοσιακή φεουδαρχική κοινωνική κατανομή που ίσχυε από τον Μεσαίωνα στην Γαλλία παρακμάζει. Ενώ οι ευγενείς απολάμβαναν μεν πολλά προνόμια, δεν μπορούσαν να ενεργήσουν πολιτικά υπό την απολυταρχία, καθώς μόνο ο βασιλιάς είχε πολιτική εξουσία. Ο E.J. Hobsbawm θεωρεί την Επανάσταση ως «απόπειρα της αριστοκρατίας να ανακαταλάβει το κράτος». ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ Η επίδραση της διαφωτιστικής κριτικής στην κοινωνία ήταν μεγάλη(μέσα 18^ου αι.). Πολλοί ευγενείς έπαψαν να πιστεύουν πια στα απαρχαιωμένα προνόμια. Τα σαλόνια, τα περιοδικά, οι χώροι συγκεντρώσεων και οι μασονικές στοές έγιναν φορείς της ολοένα αυξανόμενης δυσαρέσκειας κατά της απόλυτης μοναρχίας. Η φιλοσοφία του Διαφωτισμού έκανε λόγο για τα ατομικά δικαιώματα, ελευθερία και ισότητα, έννοιες ως τότε άγνωστες κάτω από τον ζυγό του απολυταρχικού καθεστώτος. ΑΣΤΙΚΗ ΤΑΞΗ Άρχισε να σχηματίζεται μέσα στην τρίτη τάξη, την κατώτερη, ένα νέο κοινωνικό στρώμα(18^ος αι.). Από εμπόρους, τραπεζίτες, υπαλλήλους και βιομηχάνους επιχειρηματίες γεννήθηκε η αστική τάξη. Είχε μεγάλη σημασία για τη γαλλική οικονομία. Στους ευγενείς ήταν απαγορευμένο να ασχολούνται με εμπόριο και οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα που απέφερε κέρδη, ενώ και από τους φτωχούς αγρότες που υπέφεραν κάτω από τον μερκαντιλισμό (μονοπώλιο) δεν μπορούσαν να εισπράξουν τίποτε. Έτσι ως συνέπεια ο κατώτερος κλήρος φτώχαινε. Το οικονομικό βάρος έπεφτε καθαρά στους μεγαλοαστούς. Οι ευγενείς διατήρησαν την πολιτική τους θέση. Ήταν απαλλαγμένοι από κάθε είδους φορολογία και μόνο αυτοί είχαν πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες. Επειδή οι μεγαλοαστοί δεν είχαν αυτό το δικαίωμα, άρχισε να δημιουργείται μια παραφωνία ανάμεσα στην μεγάλη οικονομική τους σημασία και την πολύ μικρή πολιτική τους δύναμη. Αυτό είχε ως συνέπεια να μεγαλώσει η δυσαρέσκεια των μεγαλοαστών προς το απολυταρχικό κυβερνητικό σύστημα και τον βασιλιά. Οι αστοί απέκτησαν συνείδηση του εαυτού τους και προσπάθησαν να ξεχωρίσουν από τις άλλες κοινωνικές τάξεις. Έτσι συγκεντρώνονταν σε συναθροίσεις συζητώντας τα έργα του Βολταίρου, το δημοκρατισμό στην Αγγλία, τις απόψεις του Montesquieu σχετικά με τον διαχωρισμό των εξουσιών και τη γνώμη του Rousseau για την αυτονομία του λαού. Η απήχηση των ιδεών του John Locke στη γαλλική αστική τάξη μπορεί εύκολα να κατανοηθεί. Η θεωρία του για τα φυσικά δικαιώματα, τις περιορισμένες κρατικές εξουσίες, το δικαίωμα αντίστασης στην τυρρανία και σθεναρής υπεράσπισης της ιδιοκτησίας αντανακλούσαν τις αξίες αυτού του τμήματος της γαλλικής κοινωνίας. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ Το φορολογικό σύστημα ήταν απαρχαιωμένο και είχε πολλές ελλείψεις. Από τον σημαντικότερο φόρο οι ευγενείς και ο κλήρος ήταν απαλλαγμένοι. Το κρατικό έλλειμμα του γαλλικού κράτους(1736-89) αυξήθηκε σημαντικά, σε σημείο να κινδυνεύσει η Γαλλία με χρεωκοπία. Η υποστήριξη των αμερικανικών στρατευμάτων κατά των αγγλικών στον πόλεμο της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας ήταν πλήγμα για τη γαλλική οικονομία, ακόμη και η σύναψη ειρήνης με την Αγγλία δεν έφερε κανένα ελαφρυντικό αποτέλεσμα. Η βιομηχανική Αγγλία κατέκλυσε τη γαλλική αγορά με φτηνά υφάσματα και άλλα βιομηχανικά είδη, με αποτέλεσμα η εθνική παραγωγή να βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση. Η τρομερά σπάταλη και πολυτελής ζωή στο βασιλικό ανάκτορο των Βερσαλλιών κατανάλωνε το 20% του γαλλικού προϋπολογισμού. Οι γιορτές, οι δεξιώσεις και τα πανάκριβα ρούχα ήταν εις βάρος της γαλλικής οικονομίας αλλά και του φτωχού λαού που πέθαινε από την πείνα. Η βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα μόνη ξόδευε 680.000 λίβρες, σημ. ποσό € 70.000/μήνα για κοσμήματα, κομμώσεις και μόδα. Η αγροτική και βιομηχανική κρίση(δεκαετία 1780) μεγέθυνε την γενική δυσαρέσκεια και ο πολύ βαρύς χειμώνας του 1788-9 ανέβασε τις τιμές του ψωμιού με αποτέλεσμα να πεθάνουν πολλοί από την πείνα. ΕΞΕΛΙΞΣΕΙΣ Ως ξεκίνημα της Επανάστασης ισχύει η κατάληψη της Βαστίλης(φυλακή για πολιτικούς κρατούμενους) στις 14/07/1789(από το 1880 Εθνική Επέτειος της Γαλλίας). Το ουσιαστικό ξεκίνημα της Επανάστασης έλαβε χώρα μερικές εβδομάδες πριν, με την σύγκληση των Γενικών Τάξεων. Επειδή οι περισσότεροι εκπρόσωποι του κλήρου και των ευγενών αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, οι εκπρόσωποι της 3^ης Τάξης αποφάσισαν να προχωρήσουν μόνοι τους και ανακήρυξαν τη συνέλευση των τάξεων Εθνική Συντακτική Συνέλευση. Η Γαλλική Επανάσταση σημαίνει την κοινωνική μετάλλαξη από τη φεουδαρχική στην αστική κοινωνία. Η μοναρχία έπεσε και δημιουργήθηκε μια δημοκρατία. Για 1^η φορά ανέλαβε η οικονομικά δυνατή αστική τάξη και πολιτική δύναμη από τους ευγενείς, οι οποίοι ήδη από πιο μπροστά έχαναν σε δύναμη. Μετά την ανακήρυξη των εκπροσώπων της 3^ης Τάξης σε Εθνική Συντακτική Συνέλευση, αυτή ψήφισε(26/08/1789) τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Με την πάροδο της Επανάστασης ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ και η γυναίκα του βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα αποκεφαλίστηκαν(1793) στην γκιλοτίνα. Η σύλληψη έγινε το 1792 και ο βασιλιάς αποκεφαλίστηκε στις 21/01/1793. Η Γαλλική Επανάσταση δεν έφερε στον λαό την επιθυμητή ελευθερία αλλά τελείωσε με την Τρομοκρατία του Ροβεσπιέρου(αποκεφαλίστηκε το 1794). Στη συνέχεια την εξουσία ανέλαβε το Διευθυντήριο και αργότερα ο Ναπολέων Βοναπάρτης-αυτοκράτορας των Γάλλων το 1804-. ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ(1786-9) Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ' και οι υπουργοί του είχαν προ πολλού καταλάβει ότι χρειάζονταν ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Κυρίως έπρεπε να καταργηθεί η φοροαπαλλαγή από τους ευγενείς. Αυτοί όμως υπερασπίζονταν τα δικαιώματα τους στο κοινοβούλιο του Παρισιού και στα υπόλοιπα 13 επαρχιακά κοινοβούλια. Μόλις έγινε υπουργός οικονομικών(1775) ο Turgot, εκπρόσωπος του φυσιοκρατικού οικονομικού συστήματος, εφαρμόστηκε αρχικά μία ριζικά μεταρρυθμιστική οικονομική πολιτική. Μείωσε τις κρατικές επιρροές στην οικονομία, καινοτόμησε δημιουργώντας ένα ενιαίο φορολογικό σύστημα και για τις 3 κοινωνικές τάξεις, ίδρυσε την ελεύθερη βιοτεχνία, καταργώντας τις συντεχνίες, έβαλε ένα φόρο για την απόκτηση γης και έκανε διαθέσιμο το προνόμιο του εμπορίου σιτηρών σ’ όλους τους Γάλλους. Με αυτά τα μέτρα που πήρε προκάλεσε την σθεναρή αντίδραση του κοινοβουλίου. Αφού άσκησε έντονη κριτική στην πολύ σπάταλη ζωή στην γαλλική βασιλική αυλή και στην συμμετοχή της Γαλλίας στον Πόλεμο για την Αμερικανική Ανεξαρτησία, ο Λουδοβίκος χρησιμοποίησε όλα αυτά ως πρόφαση για να τον απολύσει(1776). Ο Jacques Necker, αστός τραπεζίτης από την Γενεύη, εφάρμοσε μια άκρως αντίθετη οικονομική πολιτική από τον Turgot. Πήρε μεγάλα κρατικά δάνεια, αναζήτησε την υποστήριξη των προνομιούχων, επιτρέποντας στο κράτος να επιδρά στην οικονομία, και κατάργησε το προνόμιο για τα σιτηρά. Αλλά και αυτός επειδή εφάρμοζε μεταρρυθμιστική πολιτική, ήρθε αντιμέτωπος με τους ευγενείς της Αυλής. Τελικά όταν δημοσίευσε το έλλειμμα του γαλλικού προϋπολογισμού-τυπώθηκε 100.000 φορές-ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ τον απέλυσε και αυτόν. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΟΝΑΡΧΙΑ-ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΓΕΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ Η για 1^η φορά από το 1614 σύγκληση των Γενικών Τάξεων της Γαλλίας από τον Λουδοβίκο ΙΣΤ’(1789) ορίζεται από τους ιστορικούς ως η αποφασιστική αφορμή για την Γαλλική Επανάσταση. Η σύγκληση συνοδεύτηκε από πολλές παραχωρήσεις του βασιλιά προς την 3^η τάξη. Για 1^η φορά κατείχε κάθε Γάλλος πολίτης που είχε συμπληρώσει τα 25 χρόνια του το δικαίωμα να ψηφίσει και έτσι οι εκπρόσωποι της 3^ης τάξης έφτασαν τους 621 καθώς το 98% του γαλλικού λαού άνηκαν σ’ αυτήν. ΕΚΛΟΓΕΣ Η εκλογή των Γενικών Τάξεων διεξήχθη σε 3 διαφορετικές εκλογικές διαδικασίες. Έτσι εκλέχτηκαν 578 εκπρόσωποι για την τρίτη τάξη, 291 εκπρόσωποι για τον κλήρο και 272 ευγενείς. Η 3^η τάξη αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από μεγαλοαστούς όπως δικηγόρους, γιατρούς, συμβολαιογράφους, δικαστές, εμπόρους, τραπεζίτες και δημάρχους. Μερικοί ευγενείς είχαν προσαρτηθεί στην τρίτη τάξη μαζί με μερικούς στρατιωτικούς υπαλλήλους. ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΒΕΡΣΑΛΛΙΩΝ Ενώ ο βασιλιάς σκόπευε στην επιβολή νέων φορολογιών, οι ευγενείς και ο κλήρος είδαν την σύγκληση των Γενικών Τάξεων ως μια ευκαιρία να αποκτήσουν πολιτική δύναμη, την οποία είχαν χάσει(1661) με το που ανέβηκε στον θρόνο ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ και έτσι να πετύχουν μια εξασθένιση της απόλυτης μοναρχίας. Η 3^η τάξη αντίθετα ήλπιζε να δοθεί Σύνταγμα στην Γαλλία έτσι ώστε η οικονομική δύναμη που είχε αποκτήσει τον τελευταίο αιώνα και κυρίως οι αστοί, να είναι ισάξια με μια πολιτική δύναμη. Παράλληλα εύχονταν και αυτοί την κατάρρευση της απαρχαιωμένης πια απόλυτης μοναρχίας. Ο μεγάλος αριθμός εκπροσώπων της 3^ης τάξης έπρεπε να παίξει κάποιο ρόλο στην εκλογική διαδικασία. Για αυτό μερικοί εκπρόσωποί της ζήτησαν η εκλογή να διεξαχθεί κατά κεφαλή και όχι κατά τάξεις. Οι ευγενείς δε δέχτηκαν την πρόταση της 3^ης τάξης να γίνει η ψηφοφορία κατά κεφαλή και η διαμάχη σχετικά με τον τρόπο ψηφοφορίας συνεχίστηκε για εβδομάδες. Οι εκπρόσωποι της τρίτης τάξης, με το επιχείρημα ότι αποτελούσαν το 98% του γαλλικού λαού, αυτοανακηρύχθηκαν(17/06/1789) σε Εθνική Συνέλευση και πρότειναν και στους εκπροσώπους των άλλων τάξεων να συμπορευθούν μαζί τους. Πολλοί ευγενείς και κληρικοί προσαρτήθηκαν στην 3^η τάξη και η αντίσταση τους ήταν σθεναρή, όπως και του βασιλιά. Ο Λουδοβίκος δεν αναγνώρισε την Εθνική Συνέλευση και διέταξε το κλείσιμο της αίθουσας στην οποία γίνονταν οι συνεδριάσεις της. Οι αντιπρόσωποι της Εθνικής Συνέλευσης τότε κλείστηκαν στην αίθουσα του σφαιριστηρίου(20/06) και ορκίστηκαν να μην διαλυθούν αν δεν δοθεί Σύνταγμα στην χώρα. Ο βασιλιάς σε κοινή συνεδρίαση με τις Γενικές Τάξεις(23/06) μάταια επιχείρησε να εμποδίσει τις αποφάσεις αυτές. Επειδή η υποστήριξη του στρατού δεν ήταν βέβαιη, αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Μετά την προσχώρηση στην τρίτη τάξη μεγάλου αριθμού ευγενών και κληρικών, η Συνέλευση ανακηρύχθηκε σε Συντακτική(Assemblée Constituante)(09/07). ΕΞΕΓΕΡΣΗ 3^ης ΤΑΞΗΣ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ Παράλληλα με την σύγκληση των Γενικών Τάξεων, η κατάσταση στο Παρίσι άρχισε να γίνεται θερμή. Η τιμή του ψωμιού είχε εκτοξευθεί στα ύψη μετά την πολύ άσχημη σοδειά του 1788. Όταν ο Λουδοβίκος απέλυσε για άλλη μια φορά τον υπουργό οικονομικών Necker(11/07/1789), ο οποίος ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στην αστική τάξη, άρχισαν οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ βασιλικών στρατευμάτων και λαού. Οι φήμες που κυκλοφορούσαν και έλεγαν ότι ο βασιλιάς μαζεύει στρατό για στρατιωτική επέμβαση με σκοπό την διάλυση της Συνέλευσης στις Βερσαλλίες, κορύφωσαν την αγανάκτηση του λαού. Το Παρίσι έπεφτε σε αναρχία. Οι μεγαλοαστοί πήραν στα χέρια τους την διοίκηση της πόλης. ΑΛΩΣΗ ΒΑΣΤΙΛΗΣ Η Βαστίλη ήταν από τον 17^ο αι. φυλακή πολιτικών και ποινικών κρατουμένων. Οποιοσδήποτε πήγαινε ενάντια στην θέληση του βασιλιά φυλακίζονταν εκεί-κυρίως ευγενείς-. Ακόμη και συγγραφείς οι οποίοι εξέφραζαν το πνεύμα του Διαφωτισμού(π.χ., Βολταίρος), φυλακίστηκαν εκεί. Όταν πραγματοποιήθηκε η Άλωση, υπήρχαν μόνο 7 κρατούμενοι, αλλά η φυλακή διατηρούσε το συμβολισμό του προπύργιου του παλαιού καθεστώτος. Μέσα στη φυλακή υπήρχαν σημαντικές ποσότητες πυρίτιδας ιδιαίτερα χρήσιμης για τους επαναστάτες. Οι ταραχές ξεκίνησαν όταν έγινε γνωστό ότι ο βασιλιάς διάταξε τη μετακίνηση ελβετικών και γαλλικών ομάδων στις Βερσαλλίες. Πολλοί φοβήθηκαν βασιλικό πραξικόπημα. Έτσι οι εξεγερμένοι άρχισαν την αναζήτηση όπλων(βράδυ 12-13/07). Εισέβαλαν(14/07) στο Hotel des Invalides και κατέσχεσαν μεγάλη ποσότητα τυφεκίων. Μετά από αυτό, πολλοί από τους πολίτες στράφηκαν στη Βαστίλη. Χιλιάδες οπλισμένοι Παριζιάνοι πολίτες όρμησαν στην Βαστίλη. Περ. 7.000 πολίτες όρμησαν στη Βαστίλη και πήραν ως σύμβολο για την επιτυχία τους το κεφάλι του αρχηγού της φυλακής, Bernard René Jourdan, marquis de Launay. Εκείνη την ημέρα σκοτώθηκαν +100 άνθρωποι και ήταν η 1^η μέρα που σκοτώνονταν τόσοι πολλοί μετά την έναρξη της μέχρι τότε αναίμακτης Επανάστασης. Η επιτυχία των επαναστατών έγινε γνωστή στον βασιλιά, ο οποίος αναγνώρισε την αντιπροσωπεία των Παριζιάνων πολιτών στο δημαρχείο του Παρισιού ως επίσημους εκπροσώπους της πόλης. Ταυτόχρονα ξαναέβαλε τον Necker στην εξουσία. Επισκέφτηκε(17/07) το Παρίσι και έβαλε στο καπέλο του την μπλε-κόκκινη-άσπρη κονκάρδα που συμβολίζει το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη». Τα 3 αυτά χρώματα έγιναν το εθνικό σύμβολο της Γαλλίας και αποτυπώθηκαν αργότερα στην γαλλική σημαία. ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΗ(26/08/1789) Ανακοίνωσε η Εθνοσυνέλευση με προτροπή του Lafayette τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη(26/08/1789), η οποία αποτελούνταν από 17 άρθρα και αποτελεί την ενσάρκωση των ιδανικών του Διαφωτισμού. Έμφαση δόθηκε στα δικαιώματα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της ιδιοκτησίας και στο δικαίωμα αντίδρασης σε οποιαδήποτε μορφή καταπίεσης. Και σύγχρονες κρατικοθεωρητικές ιδέες (π.χ. ανεξιθρησκία, ελευθερία γνώμης, αυτονομία λαού και διαχωρισμός των εξουσιών) καθιερώθηκαν με την Διακήρυξη. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ §1  «Οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και παραμένουν ελεύθεροι και έχουν ίσα δικαιώματα. Οι κοινωνικές διακρίσεις μόνο στο κοινό συμφέρον μπορούν να βασίζονται». §2 «Σκοπός κάθε πολιτικής οργάνωσης είναι η διαφύλαξη των φυσικών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα δικαιώματα αυτά είναι η ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η αντίσταση στην καταπίεση». §3 «Πηγή κάθε εξουσίας είναι αποκλειστικά το έθνος. Κανένα σώμα, κανένα άτομο δεν μπορεί να ασκήσει εξουσία που δεν απορρέει από το έθνος». ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ο Λουδοβίκος αρνήθηκε και πάλι να αποδεχθεί τις αποφάσεις της συνέλευσης και η νέα σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Πλήθη λαού συγκεντρώθηκαν(05/10) στα βασιλικά ανάκτορα των Βερσαλλιών και τα κατέλαβαν. Ο βασιλιάς μαζί με την υπόλοιπη βασιλική οικογένεια οδηγήθηκαν στο ανάκτορο του Κεραμεικού(Palais des Tuileries) στο Παρίσι. Η πρωτεύουσα τώρα ζούσε στον πυρετό της Επανάστασης. ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΟΝΑΡΧΙΚΟΙ Στη Συνέλευση, που συνέχιζε τις εργασίες της, διαμορφώθηκαν 3 ομάδες, ανάλογες προς τις πολιτικές και γενικότερα τις ιδεολογικές απόψεις των αντιπροσώπων: η δεξιά, η αριστερά και το κέντρο, οι οποίες ονομάστηκαν έτσι από τις θέσεις που κατελάμβαναν οι αντιπρόσωποι στην αίθουσα των συνεδριάσεων. Τη δεξιά αποτελούσαν οι ευγενείς, οι οποίοι απέρριπταν κάθε μεταβολή του παλιού καθεστώτος. Την αριστερά συγκροτούσαν οι «πατριώτες», οι οποίοι επεδίωκαν τον περιορισμό της βασιλικής εξουσίας και την ενίσχυση της Συνέλευσης. Το κέντρο υποστηριζόταν από τους μετριοπαθείς, οι οποίοι απέβλεπαν στην εγκαθίδρυση βασιλικού πολιτεύματος με 2 βουλές, σύμφωνα με το αγγλικό παράδειγμα. Μέσα σε ατμόσφαιρα αντιπαραθέσεων και έντονων ιδεολογικών διαφορών, οι οποίες κράτησαν 2 χρόνια, ψηφίστηκε το Σύνταγμα του 1791 το οποίο καθιέρωνε την συνταγματική μοναρχία. Κατά αυτό, την εκτελεστική εξουσία ασκούσε ο βασιλιάς και την νομοθετική η Συνέλευση. Πολιτικά δικαιώματα αναγνωρίστηκαν μόνο στους ενεργούς πολίτες, δηλ. σε όσους κατείχαν περιουσία και πλήρωναν φόρους. Οι υπόλοιποι δε συμμετείχαν στην πολιτική ζωή. 3^η εξουσία αναγνωριζόταν η δικαστική. Οι υπάλληλοι και οι δικαστές θα εκλέγονταν και δε θα διορίζονταν από τον βασιλιά, όπως πριν. ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΔΙΑΦΥΓΗΣ ΒΑΣΙΛΙΑ Ο βασιλιάς προσπάθησε(20/07/1791) μαζί με την οικογένεια του να διαφύγει στο γειτονικό Λουξεμβούργο, όπου βασίλευε ο κουνιάδος του Λεοπόλδος Β΄. Μοιραία όμως στις Βαρέννες(Varennes), κοντά στα σύνορα, τον αναγνώρισαν και τον ανάγκασαν να επιστρέψει στο Παρίσι. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΟΝΑΡΧΙΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ Στο Σύνταγμα του 1791 υπήρχε ξεκάθαρη η αυτονομία του λαού. Μια δημοκρατία χωρίς βασιλιά υποστηριζόταν μόνο από μερικούς ακροαριστερούς, των οποίων όμως η σημασία ήταν μηδαμινή. Η νέα Νομοθετική συνέλευση, που προήλθε από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 1791, διχάστηκε ανάμεσα στους μετριοπαθείς και στους Ιακωβίνους. Οι Ιακωβίνοι ήταν πολιτική οργάνωση που τα μέλη της άνηκαν στον χώρο των αδιάλλακτων. Η Αυστρία και η Πρωσία προετοίμαζαν πόλεμο για την επαναφορά της απόλυτης μοναρχίας στην Γαλλία και οι αντιμαχόμενες πολιτικές παρατάξεις της Συνέλευσης επεδίωκαν τον πόλεμο αυτό, που κάθε μια τον θεωρούσε ευκαιρία για εξυπηρέτηση των συμφερόντων της. Ο πόλεμος κηρύχθηκε τελικά από την Γαλλία(Απρίλιος 1792), αλλά τα γαλλικά στρατεύματα είχαν αποτυχίες. Ο λαός του Παρισιού που είχε υποψιαστεί(Αύγουστος 1792) προδοτική συμφωνία με τους εχθρούς της Επανάστασης, ήταν εξοργισμένος και η Συμβατική Συνέλευση(Convention Nationale), η οποία είχε αναδειχθεί με καθολική ψηφοφορία, κατάργησε την μοναρχία(21/09/1792). Ο βασιλιάς και η οικογένειά του φυλακίστηκαν. ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ Η Συμβατική Συνέλευση πρωτοσυγκεντρώθηκε(20/09/1792) και αποφάσισε την επόμενη μέρα την κατάργηση της μοναρχίας. ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΜΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΖΕΥΓΟΥΣ Υπέρ της δημοκρατίας και κατά της μοναρχίας τασσόταν η νέα Συνέλευση. Γίνονταν συζητήσεις για το πώς θα έπρεπε να τιμωρηθεί ο βασιλιάς για την προδοσία του προς την Επανάσταση. Μια μειονότητα, μεταξύ τους και ο Ροβεσπιέρος, ήθελαν τον άμεσο θάνατο του βασιλιά χωρίς δικαστική διαδικασία. Η πλειονότητα όμως αποφάσισε μία δίκη, στην οποία ο βασιλιάς κρίθηκε ένοχος με ομοφωνία λόγω της μεγάλης προδοσίας του προς τους επαναστάτες. Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ' αποκεφαλίστηκε(21/01/1793) με γκιλοτίνα, στη σημερινή Place de la Concorde. Μεσουρανίς της «Μεγάλης Τρομοκρατίας», καρατομήθηκε και η βασίλισσα(16/10). Α’ ΓΑΛΛΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Η Συμβατική Συνέλευση ψήφισε(24/06/1793) το σύνταγμα της Α’ Γαλλικής Δημοκρατίας. Αποφασίστηκε να τεθεί σε ισχύ με την 1^η περίοδο ειρήνης. Η αντιεπαναστατική συσπείρωση των Ευρωπαίων ηγεμόνων προκάλεσε ρήξη στο εσωτερικό μέτωπο της Γαλλίας. Εκδηλώθηκαν φιλοβασιλικές εξεγέρσεις. Για την αντιμετώπιση της κρίσης σχηματίστηκε με την συγκατάθεση της Συμβατικής Συνέλευσης η Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας, με επικεφαλής αρχικά τον Danton και στη συνέχεια(27/07/1793-27/07/1794), το Ροβεσπιέρο. Τα δήθεν μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης στράφηκαν εναντίον των αριστοκρατών, των μετριοπαθών πολιτικών και κατά των μεγαλοαστών. Με βίαια μέσα εξουδετερώθηκαν όσοι θεωρήθηκαν ύποπτοι για υπονόμευση της Επανάστασης στο εσωτερικό. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε Τρομοκρατία και κατά την διάρκειά της θανατώθηκαν πάνω από 35.000 άνθρωποι. Τα μέτρα αυτά και άλλες υπερβολές της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας δημιούργησαν πολλούς εχθρούς εναντίον του Ροβεσπιέρου. Η σύλληψη του και η θανάτωση(28/07/1794) μαζί με άλλους 20 στενούς συνεργάτες του υπήρξε το τέλος της ταραγμένης εκείνης περιόδου. ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΗ(1793)

·      Σκοπός της κοινωνίας είναι η γενική ευημερία. Η κυβέρνηση υπάρχει μόνο και μόνο για να δίνει στον άνθρωπο την εγγύηση πως θ' απολαμβάνει τα φυσικά και αναφαίρετα δικαιώματά του.

·      Τα δικαιώματα αυτά είναι η ισότης, η ελευθερία, η ασφάλεια και η ιδιοκτησία.

·      Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, και φυσικά και μπροστά στο νόμο.

·      Ο νόμος είναι ελεύθερη κι επίσημη εκδήλωση της κοινής θελήσεως. Είναι ίδιος για όλους, είτε όταν προστατεύει είτε όταν τιμωρεί. Δε μπορεί να διατάζει παρά όσα είναι δίκαια κι ωφέλιμα στην κοινωνία. Δε μπορεί ν' απαγορεύει παρά όσα είναι βλαβερά γι' αυτήν.

·      Όλοι οι πολίτες είναι δεκτοί σε κά­θε δημόσιο λειτούργημα. Οι ελεύθεροι λαοί, εκλέγοντας τους δημόσιους λειτουργούς, δεν αναγνωρίζουν άλλους λόγους προτιμήσεως απ' την αρετή, την εξυπνά­δα και τη μόρφωση.

·      Η ελευθερία είναι μια δύναμη που ανήκει στον άνθρωπο, και που του επι­τρέπει να ενεργεί χωρίς να βλάπτει τα δικαιώματα του άλλου. Για πηγή της έχει τη φύση, για κανόνα της τη δικαιοσύνη, και για προστασία της το νόμο.

·      Καθένας έχει δικαίωμα να δημοσιεύει τις σκέψεις και τα φρονήματά του, με τον τύπο, με τον προφορικό λόγο ή ό­πως αλλιώς νομίζει. Οι πολίτες μπορούν να συνέρχονται ειρηνικά και να ασκούν ελευθέρα όποιο θρήσκευμα πιστεύουν.

·      Ο νόμος πρέπει να προστατεύει την κοινή και την προσωπική ελευθερία απέναντι στην καταπίεση εκείνων που κυβερνούν.

·      Κανείς δεν καταδιώκεται, δε συλλαμβάνεται, ή φυλακίζεται παρά όταν κι όπως ορίζει ο νόμος.

·      Όσοι ζητούν, εκδίδουν, υπογράφουν ή διατάζουν την εκτέλεση παρανόμων πράξεων είναι ένοχοι και τιμωρούνται.

·      Κανείς δεν δικάζεται και δεν τιμωρείται αν δεν άπολογηθεί πρώτα, αν δεν κλητευθεί νόμιμα, κι αν δεν υπάρχει αντίστοιχος νόμος, που να δημοσιεύτηκε πριν απ' την κολάσιμη πράξη του.

·      Δικαίωμα ιδιοκτησίας είναι το προνόμιο κάθε πολίτη να μεταχειρίζεται και να διαθέτει όπως νομίζει καλύτερα την περιουσία του, τα εισοδήματά του, τους καρπούς της εργασίας και της δραστηριότητάς του.

·      Όλοι μπορούν να διαθέσουν όπως νομίζουν τη δουλειά τους και τον καιρό τους, μα ούτε οι ίδιοι μπορούν να πουλήσουν τον εαυτό τους, ούτε να πουληθούν από άλλους, γιατί το πρόσωπο τους είναι ιδιοκτησία αναπαλλοτρίωτη. Ο νόμος δεν αναγνωρίζει ιδιαίτερη τάξη δούλων ή υπηρετών, αλλά μόνο ανταλλαγή υπηρεσιών κι αμοιβών ανάμεσα στον εργαζόμενο και τον εργοδότη.

·      Κανείς δεν στερείται και το ελάχιστο μέρος της ιδιοκτησίας του χωρίς δική του συγκατάθεση, παρά μόνο όταν αποδειχτεί πως κάποια δημόσια ανάγκη απαιτεί αυτή τη στέρηση, κι αφού δοθεί μια δίκαιη αποζημίωση.

·      Κανένας φόρος δεν επιβάλλεται όταν δεν αποβλέπει σε δημόσια ωφέλεια. Όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να συνεργάζονται στον προσδιορισμό των φόρων, να επιβλέπουν τη χρήση τους και να ελέγχουν τη διαχείρισή τους.

·      Τα δημόσια βοηθήματα είναι χρέος ιερό. Η κοινωνία πρέπει να προνοεί για τη συντήρηση των δυστυχισμένων πολιτών.

·      Η παιδεία είναι γενική ανάγκη. Η κοινωνία πρέπει να ενισχύει μ' όλες τις δυνάμεις της τις προόδους του ανθρώπινου λόγου, κάνοντας τη μάθηση προσιτή σε κάθε πολίτη.

·      Η κυριαρχία ανήκει στο λαό, είναι αδιαίρετη, απαράγραπτη κι αναπαλλοτρίωτη.

·      Καμιά μερίδα του λαού δε μπορεί να μεταχειριστεί την εξουσία ολόκληρου του λαού. Η μειοψηφία έχει το δικαίωμα να εκφράσει τη θέληση της ελεύθερα κι ανεμπόδιστα.

·      Κάθε άρπαγας της εθνικής κυριαρχίας πρέπει να σκοτώνεται αμέσως απ' τους ελεύθερους πολίτες.

·      Ο λαός έχει πάντα το δικαίωμα ν' αναθεωρεί και να μεταρρυθμίζει το Σύνταγμά του.

·      Κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να συνεργάζεται στη σύνταξη του νόμου και στο διορισμό των εντολοδόχων του.

·      Οι δημόσιες θέσεις είναι ουσιαστικά προσωρινές.

·      Τα εγκλήματα των εντολοδόχων του λαού δεν πρέπει ποτέ να μένουν ατιμώρητα.

·      Το δικαίωμα της υποβολής αναφορών στους αρμοδίους δεν μπορεί ποτέ ν' απαγορευτεί, ν' αναβληθεί ή να περιοριστεί.

·      Η αντίσταση εναντίον της καταπιέσεως είναι συνέπεια των φυσικών δικαιωμάτων του ατόμου.

·      Ολόκληρη η κοινωνία καταπιέζεται όταν ασκείται καταπίεση σ' ένα και μόνο μέλος της. Και κάθε μέλος καταπιέζεται, όταν ασκείται καταπίεση σ' όλη την κοινωνία.

·      Όταν η κυβέρνηση παραβιάζει τα δικαιώματα του λαού, η επανάσταση είναι για το λαό, και για κάθε μερίδα του, το πιο ιερό κι αναγκαίο καθήκον.

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ(1794-9) Η Συμβατική Συνέλευση, η οποία ελεγχόταν από τους μετριοπαθείς, προχώρησε στην ψήφιση νέου συντάγματος, περισσότερο δημοκρατικού από το προηγούμενο, Αύγουστος 1795). Η Νομοθετική εξουσία κατανεμήθηκε σε 2 σώματα, την Βουλή και την Γερουσία, ενώ την Εκτελεστική ανέλαβε το Διευθυντήριο, με 5 μέλη. Το Διευθυντήριο προσπάθησε να αποκαταστήσει την εσωτερική ηρεμία στην Γαλλία, ενώ ταυτόχρονα βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη. Από εκείνη την στιγμή, κέντρο των εξελίξεων γίνεται ο Ναπολέων και οι στρατηγοί, οι οποίοι απέκτησαν πολιτική δύναμη. ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ Όταν ο Ναπολέων κατέπνιξε την εξέγερση των βασιλοφρόνων στο Παρίσι(1795), ορίστηκε διοικητής στρατού. Με αυτόν το στρατό νίκησε τα αυστριακά στρατεύματα στην Ιταλία και ανάγκασε τον αυτοκράτορα της Γερμανικής Αυτοκρατορίας σε ειρήνη. Το παπικό κράτος διαλύθηκε και ο πάπας Πίος ΣΤ΄ φυλακίστηκε στη Γαλλία. Μετά από πολλές νίκες και εκστρατείες στην Αίγυπτο και στη Μέση Ανατολή, επιστρέφει(1799) στην Γαλλία, όπου τον υποδέχονται ως ήρωα. Εκμεταλλευόμενος τις περιστάσεις ανέτρεψε με πραξικόπημα (νύχτα 09/11/1799) το Διευθυντήριο, διέλυσε τα νομοθετικά σώματα και την εξουσία ανέλαβε τριμελής Υπατεία με 1^ο Ύπατο τον ίδιο. Η Γαλλία ναι μεν έμεινε δημοκρατία, ο Ναπολέων όμως κυβερνούσε ως απόλυτος μονάρχης.