H γυναικεία ψήφος έχει τη δική της ιστορία

H γυναικεία ψήφος έχει τη δική της ιστορία

06/05/1913: Η Βουλή των Κοινοτήτων απορρίπτει το αίτημα για τη χορήγηση δικαιώματος ψήφου στις Βρετανίδες(ψήφοι: 266 κατά-219 υπέρ)

Πολύ προτού τα φορέσουν, όμως, τα παντελόνια οι γυναίκες στην Ελλάδα «φόρεσαν» το εκλογικό τους δικαίωμα. Εν μέσω Κατοχής, οι Ελληνίδες για 1^η φορά ψήφισαν και ψηφίστηκαν(23/04/1944). Η επίσημη καθιέρωση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών στη χώρα μας, συνέβη μερικά χρόνια αργότερα, το 1952 όταν κατοχυρώθηκε το δικαίωμά τους στο Σύνταγμα. Αλλά η 1^η ψήφος είχε ήδη ριφθεί! Η προσπάθεια, όμως, είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Το Σοσιαλεργατικό Κόμμα κατέβηκε(1920) στις εκλογές φωνάζοντας, ανάμεσα στα υπόλοιπα προεκλογικά του συνθήματα, «Σφυρί, δρεπάνι και ψήφο στο φουστάνι». Την ίδια περίοδο είχε ξεκινήσει ο οργανωμένος αγώνας για την πολιτική χειραφέτηση της Ελληνίδας και είχε ιδρυθεί ο «Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της γυναικός» με πρόεδρο τη Μαρία Νεγρεπόντη και αντιπρόεδρο την Αύρα Θεοδωροπούλου, πρωτοπόρο του γυναικείου κινήματος. Οι συζητήσεις που έγιναν στη Βουλή από το 1920 δεν είχαν θετικό αποτέλεσμα διότι οι γυναίκες θεωρούνταν ...ανισόρροπες(λόγω της… περιόδου!) και άρα αναξιόπιστες για να αποφασίσουν για το μέλλον του έθνους. «...Ορισμένα τινά Ελληνικά θήλεα ζητούν να δοθή ψήφος εις τας γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων είχεν άλλοτε αναπτύξει από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς πασίγνωστον, άλλως τε, γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπον και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ωρισμένας ημέρας εκάστου μηνός... Νεώτεραι και ακριβέστεραι έρευναι καταδείκνυσιν ότι ου μόνον ωρισμένας ημέρας, αλλά δι' όλου του μηνός τελούσιν άπαντα τα θήλεα εις πνευματικήν και συναισθηματικήν ανισορροπίαν... Επειδή εν τούτοις αι ημέραι αύται, δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλεα, είναι αδύνατον να ευρεθή ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνην ημέραν να ορίζονται αι εκάστοτε εκλογαί. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον» έγραφε η εφημερίδα ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ(20/03/1928). Οι Ελληνίδες ψήφισαν(1934) για 1^η φορά, σε δημοτικές εκλογές. Το δικαίωμα εκχωρήθηκε μόνο σε εγγράμματες Ελληνίδες άνω των 30 ετών και σε όλη τη χώρα ψήφισαν 240 (...) γυναίκες. Το 1979 τα Ηνωμένα Έθνη έκαναν ένα συνέδριο στο οποίο συζητήθηκε η απάλειψη κάθε είδους διάκρισης όσον αφορά στο γυναικείο φύλο και οι αποφάσεις τους τέθηκαν σε ισχύ από τις χώρες-μέλη στις 03/09/1981. Αλλά η ιστορία της γυναικείας ψήφου είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, από τις σουφραζέτες και δεν ήταν τόσο εύκολο και απλό να την κερδίσουν. Σουφραζέτες Στη Γαλλία(1780-90), ο Antoine Condorcet, φιλόσοφος και πολιτικός επιστήμονας, και η Olympe de Gouges, συγγραφέας, φεμινίστρια και μια από τις πρώτες ακτιβίστριες διεκδίκησαν το δικαίωμα των γυναικών να συμμετάσχουν στο εκλέγειν. Η Γαλλία ήταν μια χώρα στην οποία οι γυναίκες, από το μεσαίωνα ακόμα, συμμετείχαν στα κοινά εκφέροντας επισήμως γνώμη σε θέματα που αφορούσαν στο δήμο και στην πόλη. Το ίδιο και η Σουηδία. Στην Κορσική οι γυναίκες ψήφιζαν από το 1755 για την κυβέρνησή τους που αποτελείτο από κατοίκους άνω των 25 ετών, ανάμεσα στους οποίους και γυναίκες(ανύπανδρες ή χήρες)-αυτή η ελευθερία καταρρίφθηκε(1769) που η Γαλλία κατέλαβε το νησί-. Το χέρι της Lydia Chaplin Taft έριξε(1756) την 1^η γυναικεία ψήφο στην Αμερική και, συγκεκριμένα, στη Μασαχουσέτη. Οι γυναίκες του New Jersey, επίσης, είχαν το δικαίωμα να ψηφίζουν, τουλάχιστον ώσπου να παντρευτούν και αφού χηρέψουν, μέχρι το 1807 που το έχασαν μαζί με τους έγχρωμους και το ψηφίζειν έγινε αποκλειστικό προνόμιο των λευκών ανδρών. Πρωτοπόρες στο θέμα της ψήφου είχαν σταθεί, περισσότερο από μισό αιώνα πριν, οι γυναίκες της βρετανικής αποικίας της Νέας Ζηλανδίας που έγινε η 1^η χώρα που έδωσε επισήμως το δικαίωμα ψήφου σε όλες τις ενήλικες γυναίκες(1893). Στη γειτονική της βρετανική αποικία, τη Ν Αυστραλία, τα κατάφεραν 2 χρόνια αργότερα και βρέθηκαν(1895) και εκείνες στα εκλογικά κέντρα της εποχής-χρειάστηκε να περιμένουν ως το 1919 ώσπου να μπορούν να θέσουν και υποψηφιότητα για να κυβερνήσουν το κράτος τους. Στην «πολιτισμένη» Ευρώπη μέχρι το 1907 καμία χώρα δεν είχε παραχωρήσει εκλογικό δικαίωμα στο ασθενές φύλο και την εκκίνηση έδωσε η Φινλανδία που απέκτησε, επίσης, και 19 γυναίκες στη Βουλή της(1907). Τα χρόνια που προηγήθηκαν του Α' ΠΠ ακολούθησαν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες: Νορβηγία(1913), Δανία(1915) και στο τέλος του πολέμου, Καναδάς, ΕΣΣΔ, Γερμανία και  Πολωνίας. Οι Βρετανίδες +30 ετών απέκτησαν δικαίωμα ψήφου το 1918, οι Ολλανδές το 1919 και οι Αμερικανίδες, μετά από 80 χρόνια προσπάθειας, το 1920. Ακολούθησαν οι γυναίκες στην Τουρκία(στις εκλογικές επάλξεις το 1926). Στη Βρετανία, μέχρι το 1928, κατάφερε το ασθενές φύλο να έχει ισάξια δικαιώματα όσον αφορά στο θέμα των εκλογών, με το ισχυρό-δηλ. δικαίωμα ψήφου για τους ενήλικες +21 ετών. Τα Ηνωμένα Έθνη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Τα Ηνωμένα Έθνη έκαναν την 1^η τους επίσημη κίνηση(1948) προς την κατοχύρωση ίσων δικαιωμάτων για όλους τους ανθρώπους και, σύμφωνα με το άρθρο 21 της Διακήρυξης, «όλοι έχουν το δικαίωμα να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση της χώρας τους απ' ευθείας ή μέσω ελεύθερα εκλεγμένων εκπροσώπων. Η θέληση του λαού πρέπει να είναι η βάση της εξουσίας και της κυβέρνησης και αυτή θα εκφράζεται με περιοδικές και αυθεντικές εκλογικές διαδικασίες στις οποίες θα έχουν ισάξιο δικαίωμα μυστικής ή αντίστοιχης ψήφου όλοι οι πολίτες». Η πιο πρόσφατη χώρα που παραχώρησε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες είναι το Μπουτάν(2008). Οι Ελληνίδες στις κάλπες Χρειάστηκαν δεκαετίες έντονων γυναικείων αγώνων για να μπορέσουν οι Ελληνίδες να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου. Για 1^η φορά ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές της 11^ης Φεβρουαρίου 1934. Εκλογικό δικαίωμα δεν δόθηκε σε όλες, αλλά μόνο σε όσες είχαν κλείσει τα 30 χρόνια και διέθεταν τουλάχιστον απολυτήριο Δημοτικού. Στους εκλογικούς καταλόγους της Αθήνας γράφτηκαν μόλις 2.655 κυρίες, από τις οποίες ψήφισαν τελικά μόνο 439. Χαρακτηριστική για το κλίμα της εποχής ήταν η άρνηση της ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη να ψηφίσει, λέγοντας μάλιστα πως ψήφο θέλουν μόνο όσες είναι άσχημες και όσες αποφεύγουν να κάνουν παιδιά! Δήμαρχος Αθηναίων σε αυτές τις εκλογές αναδείχθηκε ο Κώστας Κοτζιάς, γιος του αθηναίου εμπόρου Γεώργιου Κοτζιά, ενός εκ των ιδρυτών του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών. Επί των ημερών του διαμορφώθηκε το Πεδίον του Άρεως. Σε βουλευτικές εκλογές, οι Ελληνίδες ψήφισαν για 1^η φορά στις 19/02/1956. Ήταν η απαρχή της εφαρμογής στην πράξη της καθολικής ψηφοφορίας, που είχε κατοχυρωθεί ήδη στο Σύνταγμα του 1864, με την αναγνώριση της ιδιότητας του πολίτη στις γυναίκες. Πέρασε σχεδόν ένας αιώνας μέχρις ότου καταφέρουν οι Ελληνίδες να φτάσουν στην κάλπη, έχοντας κατακτήσει πλήρως το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις βουλευτικές εκλογές του 1956, με τη Λίνα Τσαλδάρη της ΕΡΕ και τη Βάσω Θανασέκου της «Δημοκρατικής Ένωσης» να εισέρχονται στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Η Λίνα Τσαλδάρη έγινε και η 1^η γυναίκα υπουργός, καθώς ανέλαβε το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας στην κυβέρνηση Καραμανλή. Την ίδια χρονιά εκλέχθηκε και η 1^η γυναίκα Δήμαρχος, η Μαρία Δεσύλλα, στην Κέρκυρα. Πρωτεργάτης στον αγώνα για τη συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά πράγματα της χώρας στάθηκε το φεμινιστικό κίνημα. Η Καλλιρρόη Παρρέν, εκδότρια του περιοδικού «Εφημερίς των Κυριών», ήταν η πιο σημαντική φωνή έκφρασης αυτών των διεκδικήσεων. Η ισότητα των δυο φύλων και η απαίτηση για τη χορήγηση πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες, οδήγησε στη σύσταση πολλών γυναικείων οργανώσεων, με αποτέλεσμα κατόπιν πιέσεων τους να φτάσουμε στο προεδρικό διάταγμα(05/02/1930) που αναγνώριζε το δικαίωμα του εκλέγειν για τις Ελληνίδες μόνο για τις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές μόνο για τις εγγράμματες άνω των 30 ετών. Η πλήρης κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών ψηφίστηκε στις 28/05/1952, χωρίς όμως τελικά να συμμετάσχουν στις εκλογές του Νοεμβρίου, γιατί δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι. Το 1953, σε επαναληπτική εκλογή στη Θεσσαλονίκη, εξελέγη η 1^η γυναίκα βουλευτής. Ήταν η Ελένη Σκούρα(«Ελληνικός Συναγερμός»), που μαζί με τη Βιργινία Ζάννα(«Κόμμα Φιλελευθέρων»), υπήρξαν οι 2 πρώτες γυναίκες υποψήφιες για το βουλευτικό αξίωμα. Το γυναικείο κίνημα πέτυχε τη μεγαλύτερη νίκη του, όταν στο Σύνταγμα του 1975 καθιερώθηκε η αρχή της ισότητας των 2 φύλων. Ο αριθμός των γυναικών βουλευτών αυξήθηκε σημαντικά με την πάροδο των χρόνων κι έτσι στη Βουλή του 2004 συμμετέχουν συνολικά 40 γυναίκες. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός μέχρι σήμερα, αλλά αντιστοιχεί μόλις στο 13% του συνόλου των μελών της Βουλής. Στην Κύπρο, οι γυναίκες ψήφισαν από τις πρώτες εκλογές στη Μεγαλόνησο το 1960. 1^η βουλευτής εξελέγη η τουρκοκύπρια Αϊλά Κιαζίμ, ενώ 1^η Ελληνοκύπρια η Ρήνα Κατσελή, μέλος του «Δημοκρατικού Κόμματος», που εξελέγη το 1981. Η κα. Κατσελή εμφανίστηκε στην 1^η συνεδρίαση της Βουλής για να δώσει το νενομισμένο όρκο με τσεμπέρι και κυπριακή ενδυμασία. Σήμερα, στη Βουλή των Αντιπροσώπων υπάρχουν 8 γυναίκες σε σύνολο 56 ελληνοκυπρίων βουλευτών, ποσοστό 14,3%.