Ερρίκος Ντυνάν(γέννηση σαν σήμερα, 08/05/1828)

Ερρίκος Ντυνάν(γέννηση σαν σήμερα, 08/05/1828)

Ο Ερρίκος Ιωάννης Ντυνάν(Jean-Henri Dunant) ήταν Ελβετός συγγραφέας και φιλάνθρωπος (1828-1910). Μεταξύ των έργων του: «Η ανασυσταθείσα Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία», «Η δουλεία παρά των Μουσουλμάνων και στις ΗΠΑ» κ.ά. Έγινε όμως γνωστότερος από τη φιλανθρωπική του δράση. Χωρίς να είναι γιατρός παρακολούθησε την νοσηλεία των τραυματιών του Ιταλοαυστριακού πολέμου(1859) και παρέστη στο πεδίο της μάχης του Solferino(Β. Ιταλία). Από αυτήν περιέγραψε τις φρικαλεότητες που αντίκρισε στο έργο του «Αναμνήσεις εκ Solferino» που τόση ήταν η εκ του βιβλίου του προκαλούμενη εντύπωση ώστε να συγκληθεί(1863) διεθνής διάσκεψη στη Γενεύη για τη σύναψη διεθνούς σύμβασης για την περίθαλψη τραυματιών. Ένα χρόνο δε μετά ιδρύθηκε ο Ερυθρός Σταυρός. Ο Ερρίκος Ντυνάν αφιέρωσε όλη του την περιουσία στο έργο αυτό. Τη γαλήνη των τελευταίων ετών της ζωής του την εξασφάλισε το χρηματικό βραβείο Binet-Fendt(1897), που του απονεμήθηκε από την Ελβετική Ομοσπονδία και το μεγαλύτερο οικονομικό βραβείο, το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης(1901). Γεννήθηκε στις 08/05/1828 και προερχόταν από μία πολύ αφοσιωμένη οικογένεια Καλβινιστών(Jean-Jacques Dunant και Antoinette Dunant-Colladon), η οποία ασχολούταν με φιλανθρωπίες. Μεγάλωσε σε μια εποχή θρησκευτικών μεταρρυθμίσεων(Ανάσταση, 1814) στην Ελβετία. Στα 18 του, ο Ερρίκος εντάχθηκε σε μια οργάνωση της Γενεύης που έκανε φιλανθρωπίες. Μετά από μη ολοκληρωμένες σπουδές, λόγω κακών βαθμών, στο γυμνάσιο Collège Calvin, μαθήτευσε σε μία ελβετική τράπεζα την Lullin et Sautter(1849, σε ηλικία 21 ετών). Ταξίδεψε(1853) στην Αλγερία για να αναλάβει την ελβετική αποικία του Setif, με μια εταιρεία σχηματισμένη γι’ αυτό τον λόγο(Compagnie genevoise des Colonies de Sétif). Άρχισε την κατασκευή ενός αλευρόμυλου, αλλά δεν κατάφερε να του παραχωρηθεί η γη-ουσιαστική για την επιχείρηση-. Τότε έγραψε το 1^ο του βιβλίο «ΕΝΑΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ»(Notice sur la Régence de Tunis, 1858). Δημιούργησε επιχείρηση που δραστηριοποιούνταν σε ξένες αποικίες(1859), αφού του παραχωρήθηκε γη από την γαλλοκρατούμενη Τυνησία, μια εταιρεία συγκομιδής και εμπορίας καλαμποκιού, την Οικονομική και Βιομηχανική Εταιρεία του Mons-Djémila Mills(Société financière et industrielle des Moulins des Mons-Djémi). Τα έγγραφα για τα δικαιώματα στο νερό και την γη δεν ήταν σαφώς καθορισμένα και οι αρχές δεν ήταν συνεργάσιμες. Αφού ταξίδεψε στην Τυνησία επέστρεψε στη Γενεύη, όπου αποφάσισε να προσεγγίσει τον Ναπολέοντα Γ’ προκειμένου να αποκτήσει τα έγγραφα που χρειαζόταν. Ο Αυτοκράτορας ήταν στην Λομβαρδία και  διέταζε τους Γαλλο-Σαρδινίους στρατιώτες που μάχονταν τους Αυστριακούς στη Βόρεια Ιταλία, και εκεί αποφάσισε να τον ψάξει. Έτσι συνέβη να είναι παρών στο τέλος της μάχης του Solferino, στη Λομβαρδία. Έφθασε εκεί στις 24/06/1859, και είδε 38.000 στρατιώτες τραυματισμένους, νεκρούς ή ετοιμοθάνατους. Έμεινε εκεί για να τους βοηθήσει. Οργάνωσε την τοπική κοινότητα, ειδικά τις γυναίκες και τις νέες κοπέλες, για τον σκοπό αυτό. Είχαν ικανοποιητικές προμήθειες και έτσι ο Ντυνάν οργάνωσε τους ανθρώπους του σε βάρδιες νοσοκομείου. Έπεισε τους κατοίκους της πόλης να βοηθά τους τραυματίες, ανεξαρτήτως στρατοπέδου, με το σλόγκαν «ΟΛΟΙ ΕΙΝΑΙ ΑΔΕΛΦΙΑ»(Tutti fratelli). Κατάφερε να βοηθήσουν και Αυστριακοί τους Γάλλους γιατρούς και τους πολίτες της περιοχής στην ιατρική περίθαλψη των μαχόμενων. Επιστρέφοντας στη Γενεύη(Ιούλιος 1859), έγραψε το «Μία ανάμνηση από το Solferino» και το δημοσίευσε με δικά του έξοδα σε 1.600 αντίτυπα. Το βιβλίο του είχε πολύ καλή ανταπόκριση. Ο πρόεδρος της Κοινότητας της Γενεύης για το Δημόσιο Καλό, νομομαθής Gustave Moynier, έκανε το βιβλίο θέμα στην συνάντηση της οργάνωσης(03/02/1863). Οι συστάσεις του Ντυνάν είχαν καλή ανταπόκριση από τα μέλη. Κάτι που τελικά οδήγησε στην ίδρυση της Διεθνούς Επιτροπής(17/02/1863, 1^η συνάντηση) για Βοήθεια στους τραυματίες, τη μελλοντική Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού(ΔΕΕΣ). Ο Ντυνάν ήταν μέλος και εργάστηκε ως γραμματέας. Τα άλλα μέλη: ο Ελβετός στρατηγός Henri Dufour και οι γιατροί Louis Appia και Théodore Maunoir. Από την αρχή Ντυνάν και Maunoir διαφωνούσαν και είχαν διαμάχες, σχετικά με τα σχέδιά τους. Ο Maunoir θεωρούσε ότι η ιδέα του Ντυνάν να καθιερώσει προστασίες ουδετερότητας για τους γιατρούς αβάσιμες και τον συμβούλευε να μην επιμένει στο σχέδιό του. Όμως ο Ντυνάν υπερασπιζόταν την θέση του στα ταξίδια του και τις συναντήσεις του με υψηλά ιστάμενα πρόσωπα. Καθότι ο Ντυνάν ήταν διάσημος και γινόταν δεκτός από αρχηγούς κρατών, βασιλείς και πρίγκιπες των ευρωπαϊκών αυλών. Αυτό έντεινε τις κακές του σχέσεις ανάμεσα σε Maunoir, ο οποίος πήρε μια πραγματιστική θέση στο σχέδιο και Ντυνάν, που ήταν ο πιο ιδεαλιστής από τους 5 και καθοδήγησε τις προσπάθειες του Maunoir να επιτεθεί στον Ντυνάν και την προσφορά του για την αρχηγία. 14 πόλεις έλαβαν μέρος(Οκτώβριος 1863) σε συνάντηση στην Γενεύη, για την καλύτερη θεραπεία των τραυματιών πολέμου. Ο Ντυνάν, ήταν ο μόνο τυπικά αρχηγός, χάρη στις προσπάθειες του Maunoir να υποβαθμίσει τον ρόλο του. Ένα διπλωματικό συνέδριο, οργανωμένο από το ελβετικό κοινοβούλιο(22/08/1864), οδήγησε στην υπογραφή της 1^ης Σύμβασης της Γενεύης. Πάλι, ο Ντυνάν, ήταν υπεύθυνος μόνο για την οργάνωση της διαμονής των συμμετεχόντων.  Οι οικονομικές του υποθέσεις όμως παρέπαιαν, λόγω και των ανθρωπιστικών του δραστηριοτήτων(δεν μπορούσε να είναι και στην Αλγερία και στην Γενεύη) και κήρυξε πτώχευση(1867). Εντελώς κατεστραμμένος, είχε χρέη περ. 1 εκ. ελβετικών φράγκων της εποχής εκείνης. Αναγκάστηκε να κηρύξει πτώχευση από το δικαστήριο της Γενεύης (17/08/1868), για ύποπτες πρακτικές στις χρεοκοπίες του. Η πτώχευσή του επηρέασε και τον οικογενειακό και φιλικό του κύκλο, που είχε επενδύσει στην επιχείρησή του. Ως αποτέλεσμα του σκανδάλου της τράπεζας όπου δούλευε και της πτώχευσής του, παραιτήθηκε από τη θέση του ως γραμματέας της Διεθνούς Επιτροπής. Η Γενεύη ήταν μια καλβινιστική πόλη και απαίτησε την απομάκρυνσή του. Παραιτήθηκε(25/08/1868) και απομακρύνθηκε τελείως λίγο μετά. Η Επιτροπή αποφάσισε(08/09/1867) να κάνει δεκτή την παραίτησή του από γραμματέα και ως μέλος. Ρόλο σ’ αυτό έπαιξε και ο Maunoir, που έγινε τελικά πρόεδρός της. Η μητέρα του Ντυνάν πέθανε(Φεβρουάριος 1868). Ο Ντυνάν έφυγε για το Παρίσι, καθώς πλέον δεν μπορούσε να ζει άλλο στην Γενεύη και κατέληξε να κοιμάται στα παγκάκια. Ο Maunoir κατάφερε να μην μπορούν να τον βοηθούν οι φίλοι του. Για παράδειγμα έλαβε ο αυτός και ο Dufour(εκ μέρους των Ντυνάν, Maunoir και  Dufour) και όχι ο Ντυνάν μόνος του, όπως έπρεπε κανονικά, το βραβείο Επιστημονικής Ηθικής(Sciences Morales). Έτσι τα χρήματα πήγαν στην Επιτροπή. Οι προσπάθειες του Ναπολέοντα Γ’ να σβήσει το ½ των χρεών του Ντυνάν αν οι φίλοι του διασφάλιζαν το άλλο ½ εμποδίστηκαν από τον Maunoir. Παρόλη την κατάστασή του ο Ντυνάν, ακόμα έκανε σχέδια για το ανθρωπιστικό του έργο. Την ίδια εποχή, ωστόσο, η αυτοκράτειρα Ευγενία τον κάλεσε στο Παλάτι του Κεραμεικού προκειμένου να τον συμβουλευτεί για την επέκταση της Συμφωνίας της Γενεύης στις θαλάσσιες μάχες. Ο Ντυνάν έγινε τιμητικό μέλος του Ερυθρού Σταυρού της Αυστρίας, Ολλανδίας, Σουηδίας, Πρωσίας και Ισπανίας. Κατά τη διάρκεια του Γαλλο-Πρωσικού πολέμου(1870-1) επισκέφθηκε και ανακούφισε τους τραυματίες που είχαν μεταφερθεί στο Παρίσι και εισήγαγε τη χρήση περιβραχιονίου προκειμένου να αναγνωρίζονται οι νεκροί. Δημιούργησε την Δημόσια Εταιρεία Αρωγής και την Δημόσια Συμμαχία για την Τάξη και τον Πολιτισμό. Συμφώνησε για διαπραγματεύσεις αφοπλισμού και την ίδρυση ενός διεθνούς δικαστηρίου για να επιλύονται διεθνείς διαμάχες. Αργότερα εργάστηκε για την δημιουργία μιας διεθνούς βιβλιοθήκης(οράματα που υλοποίησε η UNESCO). Όταν αποκαταστάθηκε η ειρήνη, ο Ντυνάν ταξίδεψε στο Λονδίνο, όπου επεδίωξε να οργανώσει μία διεθνή διάσκεψη για το πρόβλημα των αιχμαλώτων πολέμου-ο Τσάρος τον ενθάρρυνε, αλλά η Αγγλία ήταν ενάντια στο σχέδιο. Μία διεθνής διάσκεψη για την «ολοκληρωτική και τελική κατάργηση της διακίνησης των Μαύρων και του εμπορίου σκλάβων» ξεκίνησε στο Λονδίνο(01/02/1875), κατόπιν πρωτοβουλίας του Ντυνάν. Υπερασπιζόταν ακόμα τα οράματά του, αλλά τα χρέη του αυξάνονταν συνεχώς και ήταν αποκομμένος από τους γνωστούς του. Ήταν σχεδόν ξεχασμένος από τον Ερυθρό Σταυρό και ζούσε μες την φτώχεια περιπλανώμενος(1874-56). Βρέθηκε π.χ. σε: Στουτγάρδη, Ρώμη, Κέρκυρα, Βασιλεία, Καρλσρούη… Ακολούθησαν χρόνια περιπλάνησης και υπέρτατης φτώχιας για τον Ντυνάν-ταξίδεψε με τα πόδια στην Αλσατία, Γερμανία, και Ιταλία ζώντας με φιλανθρωπίες και φιλοξενούμενος από μερικούς φίλους. Στην Στουτγάρδη γνώρισε τον φοιτητή και φίλο του Rudolf Müller. Μ’ αυτόν και κάτι άλλους φίλους του, κατέληξε(1887) στο ελβετικό χωριό του Heiden, που βλέπει στη λίμνη Constance, όπου και αρρώστησε. Βρήκε καταφύγιο στο τοπικό άσυλο, και εκεί τον ανακάλυψε(1895) ένας δημοσιογράφος, ο οποίος έγραψε ένα άρθρο για αυτόν, το οποίο μέσα σε λίγες μέρες ξανατυπώθηκε στον τύπο σε όλη την Ευρώπη. Ενώ ζούσε(1881) στο Λονδίνο λάμβανε κάποιο μηνιαίο βοήθημα από μακρινούς του συγγενείς. Με αυτά τα λεφτά, επέστρεψε πάλι στο Heiden όπου έζησε το υπόλοιπο της ζωής του, στο νοσοκομείο και υπό την ιατρική παρακολούθηση του Dr. Hermann Altherr. Στο Heiden γνώρισε τον νεαρό δάσκαλο Wilhelm Sonderegger και την σύζυγό του Susanna, οι οποίοι τον ενθάρρυναν να καταγράψει τις εμπειρίες του. Η Susanna ίδρυσε το λογότυπο του Ερυθρού Σταυρού στο Heiden(1890) και ο Ντυνάν έγινε ο επί τιμή πρόεδρός του. Με την βοήθεια των Sonderegger, ο Ντυνάν ήλπιζε να προωθήσει περισσότερο το έργο του, συμπεριλαμβανόμενης μιας νέας έκδοσης του βιβλίου του. όμως η φιλία τους διαταράχθηκε, όταν εμφανίστηκαν ατεκμηρίωτες κατηγορίες του Ντυνάν ότι ο Sonderegger, μαζί με τον Maunoir στην Γενεύη, συνωμοτούσαν εναντίον του. Ο Sonderegger πέθανε στα 42 του(1904). Παρά τις τεταμένες τους σχέσεις, ο Ντυνάν, συγκλονίστηκε από τον θάνατό του. Ο θαυμασμός των Sonderegger για τον Ντυνάν, αισθητός ακόμα και μετά τους ισχυρισμούς του Ντυνάν, πέρασε και στα παιδιά τους. Η κόρη τους René Sonderegger εξέδωσε(1935) μια συλλογή επιστολών του Ντυνάν στον πατέρα της. Ο εκδότης της εφημερίδας Die Ostschweiz Georg Baumberger, έγραψε ένα άρθρο για τον ιδρυτή του Ερυθρού Σταυρού(Σεπτέμβριος 1895), τον οποίο είχε γνωρίσει στο Heiden έναν μήνα πριν. Το άρθρο είχε τίτλο «ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ, Ο ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ» και δημοσιεύθηκε στο γερμανικό περιοδικό Über Land und Meer. Σύντομα διαδόθηκε σε όλη την Ευρώπη. Συγκλόνισε τους ανθρώπους. Μηνύματα συμπάθειας έφτασαν στον Ντυνάν από όλο τον κόσμο- σε μία βραδιά ήταν πάλι διάσημος και τιμημένος. Βραβεύθηκε με τα βραβείο Binet-Fendt  και μια επιστολή από τον Πάπα Λέοντα ΧΙΙΙ. Με την στήριξη του της χήρας του τσάρου Maria Feodorovna και άλλες δωρεές, η οικονομική του κατάσταση βελτιώθηκε τάχιστα. Ο Rudolf Müller, τώρα δάσκαλος στην Στουτγάρδη, έγραψε ένα βιβλίο για τις ρίζες του Ερυθρού Σταυρού, αλλάζοντας την επίσημη ιστορία για να αναδείξει τον ρόλο του Ντυνάν. Το βιβλίο συμπεριέλαβε το κείμενο των Αναμνήσεων από το Solferino. Ο Ντυνάν έγινε αποδεκτός και έγραψε άρθρα και κείμενα. Ήταν υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και ίδρυσε(1897) την γυναικεία οργάνωση GREEN CROSS, η ήταν για λίγο ενεργή στις Βρυξέλλες. Έλαβε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης(1901), μαζί με τον Frédéric Passy. Ο Νορβηγός στρατιωτικός γιατρός, Hans Daae, που είχε διαβάσει το βιβλίο του Müller, πρότεινε τον Ντυνάν για το βραβείο. Ο Frédéric Passy, με τον οποίο το μοιράστηκε, ήταν Γάλλος ειρηνιστής και ιδρυτής του Συνδέσμου Ειρήνης και ενεργός, μαζί με τον Ντυνάν, στην Συμμαχία για την Τάξη και την Ασφάλεια. Η επίσημη επιβράβευση από την Διεθνή Επιτροπή τελικά αποκατέστησαν την φήμη του Ντυνάν. «Δεν υπάρχει άνθρωπος που να αξίζει περισσότερο αυτή την τιμή, από σένα που 40 χρόνια πριν, ίδρυσε έναν διεθνή οργανισμό για την ανακούφιση των τραυματιών στα πεδία μάχης. Χωρίς εσένα, ο Ερυθρός Σταυρός, το υπέρτατο ανθρωπιστικό επίτευγμα του 19^ου αι., δεν θα είχε επιχειρηθεί». Ο Maunoir και η Διεθνής Επιτροπή, ήταν επίσης υποψήφιος για το Νόμπελ. Αν και ο Ντυνάν υποστηρίχθηκε από ένα ευρύ φάσμα στην διαδικασία επιλογής, ήταν ακόμα ένας αμφιλεγόμενος υποψήφιος. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Ερυθρός Σταυρός και η Επιτροπή της Γενεύης είχαν κάνει τον πόλεμο πιο γοητευτικό και φανταστικό, παραλείποντας μερικές από τις οδύνες του. Παρόλα αυτά, ο Müller, σ’ ένα γράμμα του στην Επιτροπή, είχε την άποψη ότι το βραβείο έπρεπε να μοιραστεί ανάμεσα στους Ντυνάν και Passy, ο οποίος, για κάποιο διάστημα είχε επιλεγεί ως ο μοναδικός νικητής του βραβείου. Ο Müller ακόμα πρότεινε, αν το βραβείο δοθεί στον Ντυνάν να δοθεί σύντομα, λόγω της ηλικίας και της κατάστασης της υγείας του. Με τον διαμοιρασμό του βραβείου, ανάμεσα στον ειρηνιστή Passy και τον ανθρωπιστή Ντυνάν, η Επιτροπή των βραβείων Νόμπελ, δημιούργησε ένα προηγούμενο για την επιλογή των νικητών του βραβείου, το οποίο θα έχει συνέπειες τα επόμενα χρόνια. Ένα μέρος της Επιτροπής θα υποδείκνυε ότι το βραβείο θα δινόταν σε ένα άτομο που είχε εξαλείψει ή μειώσει τους τακτικούς στρατούς, ή άμεσα είχε προωθήσει διασκέψεις ειρήνης, κάτι που έκανε τον Passy την φυσική επιλογή λόγω της ειρηνευτικής του εργασίας. Από την άλλη πλευρά, η αμφισβητήσιμα ξεχωριστή απονομή για ανθρωπιστική μόνο προσπάθεια ειδώθηκε από κάποιους σαν μια ευρεία ερμηνεία της επιθυμίας του Νόμπελ. Παρόλα αυτά, ένα άλλο μέρος της διαθήκης του Νόμπελ έδινε το βραβείο στο άτομο που θα ενίσχυε καλύτερα την «ανθρωπότητα των ανθρώπων», η οποία θα ερμηνευόταν πιο γενικά σαν ανθρωπιστικό έργο, όπως του Ντυνάν, συνδεδεμένο με το ειρηνευτικό. Πολλοί παραλήπτες του Βραβείου Ειρήνης Νόμπελ τα επόμενα χρόνια μπορούν να τοποθετηθούν σε οποιαδήποτε από αυτές τις 2 κατηγορίες που καθιερώθηκαν σχεδόν με την απόφαση της Επιτροπής το 1901. Ο Hans Daae κατάφερε να βάλει ένα μέρος των χρημάτων του Βραβείου του Νόμπελ, 14.000 ελβετικά φράγκα, σε μια νορβηγική τράπεζα και να εμποδίσει την πρόσβαση σ’ αυτά των δανειστών του. Ο Ντυνάν δεν ξόδεψε ούτε ένα μέρος από αυτά τα χρήματα. Τα επόμενα χρόνια κέρδισε και άλλα βραβεία: τιμητικό διδακτορικό από την φαρμακευτική σχολή του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης(1903). Έζησε στο Heiden ως τον θάνατό του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, υπέφερε από κατάθλιψη και παράνοια, μανία καταδίωξης από τους δανειστές του και τον Maunoir. Υπήρχαν μέρες που ο Ντυνάν, επέμενε ο μάγειρας του θεραπευτηρίου που διέμενε να δοκιμάζει 1^ος το φαγητό του μπροστά του, για να τον προστατεύσει από πιθανή δηλητηρίαση. Αν και συνέχισε να έχει χριστιανικές πεποιθήσεις, στα τελευταία του ασπάστηκε τον καλβινισμό. Σύμφωνα με τις νοσοκόμες του, η τελευταία του πράξη πριν τον θάνατο ήταν να στείλει ένα αντίτυπο του βιβλίου του Müller στην βασίλισσα της Ιταλίας, με προσωπική αφιέρωση. Ο Ερρίκος Ντυνάν πέθανε στις 30/10/1910. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Πού πήγε η Ανθρωπότητα;». Επέζησε της νεμέσεως του Maunoir για 2 μήνες. Παρά τα συγχαρητήρια της Επιτροπής για το Νόμπελ, οι 2 αντίπαλοι ποτέ δεν ήρθαν σε συμβιβασμό. Σύμφωνα με τις επιθυμίες του, ετάφη χωρίς τελετή στο Κοιμητήριο Sihlfeld στην Ζυρίχη. Στην διαθήκη του, δώρισε πόρους για ελεύθερες κλίνες στο θεραπευτήριο του Heiden για φτωχά παιδιά της περιοχής και έκανε συμβόλαια με φιλανθρωπικές οργανώσεις στην Νορβηγία και την Ελβετία. Οι υπόλοιποι πόροι πήγαν στους δανειστές του, ανακουφίζοντας μερικώς το χρέος του. Η ανικανότητά του να αποπληρώσει πλήρως τα χρέη του ήταν μεγάλο βάρος ως το τέλος της ζωής του Ντυνάν. Σήμερα πλείστα Νοσοκομεία, Θεραπευτήρια και Ινστιτούτα ανά τον κόσμο και δρόμοι πλησίον αυτών φέρουν το όνομά του.