Η ιστορία του δανεισμού της Ελλάδας(ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ)

Η ιστορία του δανεισμού της Ελλάδας(ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ)

Η ιστορία του δανεισμού αρχίζει το 1824, πριν την ύπαρξη Ελληνικού κράτους. Θα συναφθούν 2 δάνεια(1824 και 1825). Το 1^ο δάνειο είχε ονομαστικό ποσό 800.000 στερλινών, αλλά μόνο 308.000 £ και πολεμοφόδια αξίας 11.900 £ δόθηκαν στην Ελλάδα. Το 2^ο δάνειο είχε ονομαστική αξία 2 εκ £ . Στα χεριά μας έφτασαν μόλις 529.000 £  καθώς από αρχικό ποσό θα κρατηθούν διάφορα ποσά για τόκους, έξοδα, μεσιτικά και προηγούμενα δάνεια, συνολικά 529.000 £. Το «πάρτι» όμως δεν έχει τελειωμό εδώ. Από τις υπόλοιπες 529.000 £ θα σταλούν στην Αμερική 156.000 £ για να κατασκευαστούν 2 ατμοφρεγάτες και 123.000 θα παραμείνουν στην Αγγλία για την κατασκευή 6 ατμοκίνητων πλοίων. Ποσό 37.000 θα δοθεί για μισθοδοσία στον άγγλο ναύαρχο Cohran, ο οποίος ανελάμβανε την ηγεσία του υπό κατασκευή ελληνικού στόλου. Στην Ελλάδα έμειναν 190.000, οι οποίες θα σπαταληθούν στις εμφύλιες αναμετρήσεις την εποχή που ο Ιμπραήμ έφθανε ανενόχλητος στην Πελοπόννησο. Η 1^η ουσιαστική πτώχευση ήταν αναμενόμενη και σημειώθηκε(1827) με την αδυναμία καταβολής των τοκοχρεολυσίων των 2 πρώτων δανείων. Η 2^η το 1843, όταν διακόπηκε η εξόφληση των δόσεων του δανείου των 60 εκ γαλλικών φράγκων που είχε δοθεί στη Βαυαροκρατία με την εγγύηση των «προστάτιδων» Δυνάμεων. Το δάνειο αυτό εξανεμίστηκε στην αποπληρωμή των δόσεων των 2 αγγλικών δανείων.

«Δυστυχώς, επτωχεύσαμεν» Ήταν 30/10/1893 όταν ο Τρικούπης εμφανιζόμενος στη Βουλή δεν θα διστάσει να καταθέσει την αλήθεια με την ιστορική φράση «Δυστυχώς, κύριοι, επτωχεύσαμεν». Ο Τρικούπης θα συνάψει 7 δάνεια με ληστρικούς όρους. Οι ξένοι κεφαλαιούχοι είναι «πρόθυμοι» να προσφέρουν νέα δάνεια. Ανταγωνίζονται οι Άγγλοι, οι Γάλλοι και οι Αμερικανοί και στέλνουν, αντίστοιχα, στην Ελλάδα για έλεγχο των δημοσιονομικών τον λόρδο Εδουάρδο Law, τον οικονομικό επιθεωρητή Ρου και τον τραπεζίτη Morgan. Συνολικά έξι δάνεια με ληστρικούς όρους υπογραφήκαν εκείνη την περίοδο.

·      1879, ύψους 60 εκ, φράγκων για να καλυφθεί και αποσυρθεί η αναγκαστική κυκλοφορία χρήματος με επιτόκιο 8,19%.

·      1881, ύψους 120 εκ, φράγκων για να καλυφθούν οι επείγουσες ανάγκες της χώρας, με επιτόκιο 7,35%.

·      1884, ύψους 100 εκ, φράγκων για τη κατασκευή σιδηροδρόμων με επιτόκιο 7,16%.

·      1887, ύψους 135 εκ, φράγκων για την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού και την εξυπηρέτηση προηγούμενων δανείων. Επιτόκιο 6%

·      1879, ύψους 155 εκ, για τη πληρωμή του δανείου του και την αποπληρωμή των σιδηροδρομικών εταιριών, με επιτόκιο 5,75%.

·      1890-91, ύψους 89 εκ, για τη κατασκευή του σιδηροδρόμου Πειραιά-Λάρισας με επιτόκιο 5,7%.

Οι πιστωτές της Ελλάδας ήταν τότε η Harmbo του Λονδίνου, η Bank de Paris , η Brleishrober του Βερολίνου και η Τράπεζα της Κωνσταντινουπόλεως του Συγγρού. Από το συνολικό ονομαστικό ποσό των 643 εκ χρυσών φράγκων θα εισπραχθούν μόνο 463 εκ. Για τα νέα και τα παλαιά δάνεια θα καταβληθούν(δεκαετία 1880-90), τοκοχρεολύσια ύψους 455 εκ χρυσών φράγκων! Η χρεοκοπία είχε επέλθει προτού ο Τρικούπης αναλάβει για τελευταία φορά την πρωθυπουργία. Ο διάδοχός του Δηλιγιάννης θα οδηγήσει τη χώρα(1897), στον ατιμωτικό πόλεμο κατά της Τουρκίας. Με την ήττα θα έλθει ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος που θα εισπράττει για λογαριασμό των δανειστών τους φόρους των ειδών μονοπωλίου αλάτι, σπίρτα, πετρέλαιο, παιγνιόχαρτα, σιγαρόχαρτο και σμύριδα.. Ο ΔΟΕ θα καταργηθεί ύστερα από 80 χρόνια, το 1978!  Η 3^η αυτή πτώχευση της Ελλάδας σήμανε κλονισμό της δραχμής και ολοκληρωτικό μαρασμό της ελληνικής οικονομίας.

Η χρεοκοπία του 1932 Τον Μάρτιο του 1910 συνάπτονται νέα δάνεια για νέα έργα. Παρά την ήττα όμως στη Μικρά Ασία, η πτώχευση έχει αποφευχθεί με το 1^ο Αναγκαστικό Δάνειο που επιβάλλεται από τον υπουργό Οικονομικών Π. Πρωτοπαπαδάκη, ο οποίος κόβει στη μέση τα χαρτονομίσματα, κρατά το ένα μέρος στην κυκλοφορία και ανταλλάσσει το άλλο με τίτλους εσωτερικού δανείου. Στην αποφυγή της πτώχευσης το ΄22 συμβάλλει και το δάνειο υπό την αιγίδα της ΚτΕ για τους πρόσφυγες. Η πτώχευση όμως είναι και πάλι μοιραία και τελικά έρχεται το 1932. Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση προϋπολογισμού του υπουργού Οικονομικών καθηγητή Βερβαρέσσου, η Ελλάδα χρωστάει στο εξωτερικό 2,868,1 εκ χρυσά φράγκα. Ο Σπύρος Μαρκεζίνης(1952) κάνει τον τελικό διακανονισμό όλων των προπολεμικών χρεών της Ελλάδας. Η πρωτοφανής ανάπτυξη και η αυστηρή συγκράτηση δαπανών(δεκαετία 1955-65) συμμάζεψαν οριστικά τα δημόσια οικονομικά και οι τελικές πληρωμές εκείνων των δανείων ολοκληρώθηκαν μόλις το 1967.

Ομοιότητες και Διαφορές Το υψηλό δημόσιο χρέος παραμένει η κύρια αιτία που η χώρα αδυνατεί να σηκώσει κεφάλι από το 1827 που αναγκάστηκε να κηρύξει την 1^η πτώχευση. Τα επιτόκια δανεισμού τότε κυμαίνονταν μεταξύ 5,5 και 8,7% αλλά αρκετά υψηλότερα από το μέσο ευρωπαϊκό επιτόκιο που ήταν μεταξύ 3 και 4%. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και σήμερα που τo spread εκτινάχτηκε στις 600 μονάδες βάσης. Η κύρια διαφορά: η χώρα ανήκει στη ζώνη του ευρώ και είναι αδιανόητη η χρεοκοπία, εφόσον δεν επιστρέψουμε στο εθνικό νόμισμα. Μια ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας θα πυροδοτήσει ντόμινο στην Ευρωζώνη, καθώς υπάρχουν κι άλλες χώρες, τα λεγόμενα PIIGS, που βρίσκονται κοντά στο σημείο μηδέν. Τα σημερινά δημόσια χρέη είναι περίπου € 300 δις, ενώ τότε ήταν 550 εκ χρυσά γαλλικά φράγκα. Τα παρελθόντα δάνεια είχαν συναφθεί μεταξύ 1879 και 1890 και αντιπροσώπευαν μεγάλο ποσοστό στο ΑΕΠ όπως και τα σύγχρονα που είναι αποτέλεσμα επαναληπτικού δημόσιου χρέους των μεταπολεμικών δεκαετιών. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν για την άσκηση οικονομικής πολιτικής τότε ήταν διαφορετικά από αυτά που χρησιμοποιούνται σήμερα. Για παράδειγμα το εργαλείο της αναγκαστικής κυκλοφορίας χρήματος τότε επιστρατεύονταν όποτε υπήρχε ένα κοινωνικό ή εθνικό πρόβλημα. Κατόπιν αντλούνταν δάνεια για να αποτραβηχτεί το πληθωριστικό χρήμα από την κυκλοφορία και να εξασφαλισθεί ο ισοσκελισμένος προϋπολογισμός. Σήμερα αυτή η δυνατότητα δεν υπάρχει.