28/04/1851 θάνατος Sir Edward Codrington(1770-1851)
Bρετανός ναύαρχος(admiral), διοικητής της αγγλικής ναυτικής μοίρας στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου. Διακρίθηκε στην περίφημη ναυμαχία του Trafalgar(21/10/1805, κατά τη διάρκεια του Πολέμου της 3ης Συμμαχίας των Άγγλων εναντίον της Γαλλίας. Η πιο σημαντική ναυμαχία των Ναπολεόντειων πολέμων(1805-15,) και η βασικότερη του 19ου αι.), ως κυβερνήτης του πολεμικού πλοίου ΩΡΙΩΝ, υπό τις διαταγές του ναυάρχου(Viscount) Νέλσωνα(Horatio Nelson, 1758-1805) και στις βρετανικές ναυτικές επιχειρήσεις ενάντια στην Αμερική. Έγινε αντιναύαρχος(1825) και διορίστηκε διοικητής του αγγλικού στόλου στη Μεσόγειο. Αποφασίστηκε(συνθήκη 06/07/1827) από τις Μεγάλες Δυνάμεις, Αγγλία, Ρωσία και Γαλλία, ανακωχή ανάμεσα στους Έλληνες και Τούρκους και ο ίδιος διατάχτηκε να συνεργαστεί με τους Δεριγνί(Marie Henri Daniel Gauthier, comte de Rigny, 1782-1835), αρχηγό του γαλλικού στόλου, και L. Heyden(Lodewijk Sigismund Vincent Gustaaf van Heiden, 1772-1850), αρχηγό του ρωσικού στόλου, για να επιβάλουν τις αποφάσεις. Ως αρχαιότερος όλων, ανέλαβε την αρχηγία του συμμαχικού στόλου και ανάγκασε τον Ιμπραήμ, αρχηγό του τουρκοαιγυπτιακού στόλου που αγκυροβολούσε στην Πύλο, να κάνει ανακωχή. Καθώς ο Ιμπραήμ παραβίασε τη συμφωνία του έστειλε ένα σημαιοφόρο για να διαμαρτυρηθεί. Οι Τουρκοαιγύπτιοι σκότωσαν τον απεσταλμένο και αυτό έγινε αφορμή της μεγάλης θαλάσσιας σύγκρουσης, της γνωστής ως ναυμαχίας του Ναβαρίνου, όπου νικήθηκε και καταστράφηκε ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος. Μετά απ` αυτό, απέσπασε από το Μεχμέτ Αλή, πατέρα του Ιμπραήμ, τη συνθήκη της Αλεξάνδρειας, που υποχρέωνε τον αιγυπτιακό στρατό να φύγει από την Πελοπόννησο. Τα κατορθώματα του τον έκαναν πασίγνωστο στην Ευρώπη, προκάλεσαν όμως τη δυσαρέσκεια του αγγλικού υπουργείου, που τον κατηγόρησε ότι παραβίασε τις οδηγίες του και τον ανακάλεσε από τη θέση, όμως στη συνέχεια δικαιώθηκε, αποκαταστάθηκε και προάχθηκε σε ναύαρχο. Αργότερα οι «ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ», που συνέγραψε για να αποδείξει την αθωότητά του σχετικά με τις ενέργειες του στη ναυμαχία του Ναβαρίνου, δημοσιεύτηκαν από την κόρη του, στα ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ του. ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΝΑΒΑΡΙΝΟΥ(20/10/1827) Έγινε κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης(1821-32) στον κόλπο Ναβαρίνο, στη Δ ακτή της χερσονήσου της Πελοποννήσου στο Ιόνιο Πέλαγος. Η συνδυασμένη οθωμανική και αιγυπτιακή αρμάδα καταστράφηκε από συμμαχική βρετανική, γαλλική και ρωσική ναυτική δύναμη. Είναι η τελευταία σημαντική ναυμαχία στην ιστορία που διεξήχθη εξ ολοκλήρου με ιστιοφόρα σκάφη. Σε αυτή τα πλοία των 3 ευρωπαϊκών Δυνάμεων ήταν καλύτερα εξοπλισμένα από των Αιγυπτίων και Οθωμανών αντιπάλων τους και τα πληρώματά τους καλύτερα εκπαιδευμένα, συμβάλλοντας έτσι στην ολοκληρωτική νίκη. Ο κεντρικός παράγοντας που καθόρισε την επέμβαση των 3 ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων στην ελληνική σύγκρουση ήταν οι φιλοδοξίες της Ρωσίας να επεκταθεί στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας εις βάρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και η συναισθηματική υποστήριξή της για τους συντρόφους-ορθόδοξους χριστιανούς Έλληνες, οι οποίοι είχαν επαναστατήσει εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας(1821). Αφού οι προθέσεις της Ρωσίας θεωρήθηκαν σημαντική γεωστρατηγική απειλή από τις άλλες δυνάμεις, και ειδικά από τη Βρετανία, η βρετανική και αυστριακή διπλωματία στόχευαν στην παρεμπόδιση της ρωσικής επέμβασης, με την ελπίδα ότι η οθωμανική κυβέρνηση θα πετύχαινε την καταστολή της εξέγερσης. Η ενθρόνιση του τσάρου Νικόλαου Α' στο ρωσικό θρόνο, σημάδεψε(1825) την υιοθέτηση μιας επιθετικότερης «ελληνικής» πολιτικής, υποχρέωσε τη Μ. Βρετανία να επέμβει, με το φόβο ότι μια ασυγκράτητη Ρωσία θα αποσυνέθετε ολοκληρωτικά την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Γαλλία ένωσε τις άλλες 2 δυνάμεις προκειμένου να αποκατασταθεί ο ηγετικός ρόλος της στις ευρωπαϊκές υποθέσεις μετά από την ήττα της στους Ναπολεόντειους πολέμους. Οι κυβερνήσεις και των 3 Δυνάμεων δέχονταν επίσης υπό την έντονη πίεση της εγχώριας κοινής γνώμη τους ώστε να ενισχυθούν οι Έλληνες, ειδικά μετά από την εισβολή της Πελοποννήσου(1825), από τον υποτελή στους Οθωμανούς Ιμπραήμ Πασά της Αιγύπτου και τις αγριότητες του στρατού του σε βάρος του γηγενούς πληθυσμού. Οι δυνάμεις συμφώνησαν με τη Συνθήκη του Λονδίνου(τέλη Ιουνίου 1827), να αναγκάσουν την οθωμανική κυβέρνηση να παραχωρήσει αυτονομία στους Έλληνες και απέστειλαν ναυτικές μοίρες στην Α Μεσόγειο για να επιβάλουν την πολιτική τους. Η ελληνική πλευρά με πράξη(21/06, παλαιό ημερολόγιο) δέχθηκε αμέσως την συμφωνία αλλά ο Ιμπραήμ, που ήλεγχε σχεδόν όλη την Πελοπόννησο, ζήτησε προθεσμία ως ότου λάβει εντολές από την Αίγυπτο και την Κωνσταντινούπολη. Ο ίδιος υποσχέθηκε ότι ο στόλος του δεν θα εξέλθη από την Πύλο πριν έλθουν οι διαταγές. Συνέβη ναυτικό επεισόδιο(06/09) μεταξύ βρετανικών και τουρκοαιγυπτιακών πλοίων στα παράλια της Δωρίδας, όπου τα πλοία ΑΣΤΙΓΞ και ΚΑΡΤΕΡΙΑ κατέστρεψαν 6 μικρά τουρκικά σκάφη και ένα αλγερινό. Μετά από αυτό, σημαντική μοίρα του τουρκοαιγυπτιακού στόλου παραβίασε(19/09) την υπόσχεση και απέπλευσε από την Πύλο για να τιμωρήσει τα βρετανικά πλοία. Ο ναυαρχος Codrington ορμώμενος από τη Ζάκυνθο με 2 μόνο πλοία ανάγκασε την τουρκοαιγυπτιακή μοίρα να επιστρέψει στο λιμάνι αλλά ο Ιμπραήμ έστειλε στρατό στην ξηρά όπου προέβη σε καταστροφές των καλλιεργειών ως αντίποινα. Ο Hamilton δήλωσε ότι «αν αφήσουμε τον Ιμπραήμ να παραμείνει στην Ελλάδα, το 1/3 των κατοίκων θα λιμοκτονήσει» Οι τρεις επικεφαλής, αντιναύρχος Codrington, υποναύαρχος Δεριγνί και υποναύαρχος Heyden. έκριναν ότι δεν πρέπει να παραμείνουν θεατές των βιαιοπραγιών των Οθωμανών. Προηγουμένως ο Stratford Canning είχε δώσει στον Codrington την δική του ερμηνεία της Συνθήκης του Λονδίνου: «Αν δεν εισακουσθεί ο λόγος σας, μεταχειριστείτε τα πυροβόλα».
Μετά από αυτό οι ναύαρχοι συμφώνησαν ότι ο Ιμπραήμ παραβιάζει τις συμφωνίες και απαίτησαν από αυτόν να αποπλεύσουν τα πλοία του προς Αίγυπτο και Κωνσταντινούπολη αλλιώς θα του επιτεθούν. Ο συμμαχικός στόλος εισήλθε στην Πύλο(08/10) και άρχισε να παίρνει θέσεις μάχης. Μια βρετανική λέμβος με σημαία κήρυκα προσέγγισε ένα αιγυπτιακό πυρπολικό με σκοπό να του ζητήσει να απομακρυνθεί. Οι Αιγύπτιοι πυροβόλησαν 1οι και σκότωσαν αξιωματικό που επέβαινε στην λέμβο. Ακολούθησε ανταλλαγή πυροβολισμών και σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν περισσότεροι ναυτικοί μέσα στην λέμβο. Παρόμοιο επεισόδιο έγινε και σε άλλο σημείο. Ο Codrington έστειλε τον Έλληνα πρωρέα Μιχαήλ να ζητήσει από τον Αιγύπτιο ναύαρχο να παραμείνει ουδέτερος. Αφού ο Μιχαήλ παρέδωσε το μήνυμα, ενώ επέστρεφε στη λέμβο δέχθηκε εν ψυχρώ πυροβολισμό από Τούρκο ναυτικό, ο οποίος διέκρινε ότι ο απεσταλμένος του Άγγλου ναυάρχου ήταν Έλληνας. Ο Δεριγνί από την πλευρά του ζήτησε επίσης από την πλησίον του αιγυπτιακή φρεγάτα να μην ανοίξει πυρ. Ωστόσο, η ένταση δεν ήταν δυνατόν πλέον να ελεγχθεί. Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος, κρίνοντας ότι έχει υπεροχή άνοιξε πυρ κατά συμμαχικών πλοίων και η ναυμαχία άρχισε σε όλη τη διάταξη των πλοίων. Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος υπερτερούσε αριθμητικά και ταυτόχρονα υποστηριζόταν από πυροβόλα των γύρω φρουρίων. Σε κρίσιμη στιγμή της ναυμαχίας μπήκε στο λιμάνι ο ρωσικός στόλος από οκτώ πλοία. Λεπτομερείς περιγραφές της μάχης αναφέρουν ότι τα πλοία ήταν τόσο κοντά μεταξύ τους, ώστε εμπλέκονταν τα ξάρτια τους οι δε ναύτες έβαλαν ακόμα και με πιστόλια. Μέχρι ώρα 17:00 τα πλείστα των τουρκοαιγυπτιακών πλοίων είχαν καταστραφεί ή παραδοθεί. Οι απώλειες των Οθωμανών υπολογίζονταν σε 6.000 ενώ μόνο πάνω στην τουρκική και αιγυπτιακή ναυαρχίδα οι νεκροί και οι τραυματίες ήταν περίπου 1.000. Από τη συμμαχική πλευρά οι νεκροί και τραυματίες ήταν 654 άνδρες εκ των οποίων 272 Βρετανοί, 184 Γάλλοι και 198 Ρώσοι. Ο Δεριγνί ανέφερε ότι «στην ιστορία δεν υπήρξε μεγαλύτερη καταστροφή στόλου». Την επομένη ημέρα οι σύμμαχοι απαίτησαν από τον Ιμπραήμ, που στο μεταξύ είχε καταφύγει στα βουνά της Μεσσηνίας, να υψώσει λευκή σημαία σ’ όλα τα φρούρια με την απειλή ότι αν ριχτεί έστω και ένας πυροβολισμός θα θεωρηθεί ως κήρυξη πολέμου. Οι Οθωμανοί αποδέχτηκαν και υπεγράφη ανακωχή πάνω στην ναυαρχίδα του Codrington. Η κοινή γνώμη στην Ευρώπη, που επί χρόνια παρακολουθούσε την αιματοχυσία του ελληνικού λαού και την απάθεια των ηγετών των μεγάλων κρατών, δέχθηκε με μεγάλη χαρά το αποτέλεσμα της ναυμαχίας και το θεώρησε ως νίκη των λαών σε πείσμα των αποφάσεων των πολιτικών ηγεσιών. Ο Γάλλος ακαδημαϊκός Pierre-Antoine Lebrun(1785-1873) έγραψε: «Η μάχη του Ναβαρίνου ήταν κατόρθωμα των λαών...Τα πυροβόλα του Ναβαρίνου έγιναν η αρχή νέας περιόδου και ανήγγειλαν θριαμβευτικά την άνοδο της κοινής γνώμης και την ύψωσή της πάνω από τους θρόνους …» Η καταβύθιση του οθωμανικού μεσογειακού στόλου έσωσε την Ελληνική Επανάσταση από την κατάρρευση προς την οποία έβαινε μετά από 6+ χρόνια άνισου αγώνα του ελληνικού λαού εναντίον δυνάμεων που επιστράτευε η Οθωμανική Αυτοκρατορία από τα Βαλκάνια, την Μικρά Ασία, τη Μέση Ανατολή, τη Β Αφρική και τη Δ Ευρώπη(κατά την ναυμαχία σε πολλά αιγυπτιακά πλοία επέβαιναν Γάλλοι αξιωματικοί). Αργότερα απαιτήθηκαν 2 πρόσθετες στρατιωτικές παρεμβάσεις, από τη Ρωσία υπό μορφή ρωσοτουρκικού πολέμου(1828-9) και από μια γαλλική εκστρατευτική μονάδα στην Πελοπόννησο(γνωστή ως Εκστρατεία του Μοριά), προκειμένου να επιτευχθεί η απόσυρση των οθωμανικών δυνάμεων από την Κ και Ν Ελλάδα και να εξασφαλιστεί η ελληνική Ανεξαρτησία. Μετά την πτώση της Ακρόπολης(24/05/1827) η Επανάσταση του '21 έπνεε τα λοίσθια. Στην ηπειρωτική Ελλάδα είχε κατασταλεί και μόνο στο Α τμήμα της Πελοποννήσου παρέμενε ζωντανή. Κι εκεί, όμως, απειλείτο από τον Ιμπραήμ, που σκόπευε να εκστρατεύσει κατά του Ναυπλίου και της Ύδρας. Σ’ αυτή τη δύσκολη στιγμή για την Ελλάδα, η ευρωπαϊκή διπλωματία άλλαξε στάση και άρχισε να διάκειται ευμενώς προς την Επανάσταση. Συνέβαλε σε αυτό και ο νέος Υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας George Canning(1770-1827), που έδωσε μια πιο φιλελεύθερη τροπή στην εξωτερική πολιτική της Γηραιάς Αλβιόνας. Έτσι, υπογράφτηκε(24/06/1827) στο Λονδίνο συνθήκη μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, που καθόριζε τα της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Σύμφωνα με τη συνθήκη, ιδρυόταν ελληνικό κράτος υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου, με σύνορα τον Αμβρακικό και τον Παγασητικό Κόλπο. Στη Συνθήκη Ειρηνεύσεως της Ελλάδος υπήρχε κι ένα μυστικό άρθρο, που προέβλεπε την επέμβαση των 3 Δυνάμεων, εάν οι 2 εμπόλεμοι δεν δέχονταν τους όρους της σύμβασης. Προς τούτο, ο αγγλικός στόλος υπό τον αντιναύαρχο Codrington, ο γαλλικός υπό τον υποναύαρχο Δεριγνί και ο ρωσικός υπό τον υποναύαρχο Heyden, κατέπλευσαν στην Πελοπόννησο για να επιβάλουν την κατάπαυση των εχθροπραξιών. Η ελληνική πλευρά δέχτηκε με προθυμία την πρόταση των 3 Συμμάχων, ενώ ο Σουλτάνος δυσανασχέτησε και απέκρουσε οποιαδήποτε επέμβαση στην επικράτειά του. Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος, υπό τους Ταχίρ Πασά, Μουχαρέμ Μπέη και Μουσταφά Μπέη, πρόλαβε να προσορμισθεί στη λιμνοθάλασσα του Ναβαρίνου(σημ. Πύλος), προτού προλάβει ο Δεριγνί να τον εμποδίσει. Στόχος, τώρα, των τριών ναυάρχων ήταν να παρεμποδίσουν τη μεταφορά αιγυπτιακών στρατευμάτων σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου. Ο Codrington, που είχε το γενικό πρόσταγμα, διαμήνυσε(07/09/1827) στον Ιμπραήμ ότι ο στόλος του βρισκόταν εκεί για να επιβάλει ανακωχή και τον προειδοποίησε ότι τυχόν άρνησή του θα τον υποχρέωνε να την επιβάλει δια της βίας. Ο Ιμπραήμ, που συνέχιζε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του στην Πελοπόννησο, πήρε μάλλον αψήφιστα την απειλή του Codrington και τις επόμενες μέρες 2 μοίρες του τουρκοαιγυπτιακού στόλου εξήλθαν από το Ναβαρίνο με κατεύθυνση την Ύδρα και την Πάτρα. Εμποδίστηκαν, όμως, από τον συμμαχικό στόλο και αναγκάσθηκαν να προσορμιστούν και πάλι στο Ναβαρίνο. Οι παρασπονδίες του Ιμπραήμ ανάγκασαν τους 3 ναυάρχους να αλλάξουν γραμμή πλεύσης. Αποφάσισαν τα πλοία τους να εισπλεύσουν στον κόλπο του Ναβαρίνου για να επιτηρούν αποτελεσματικότερα τις κινήσεις του τουρκοαιγυπτιακού στόλου, που τον αποτελούσαν συνολικά 89 σκάφη και 41 μεταγωγικά, από τα οποία τα 8 αυστριακά. Η συμμαχική δύναμη ήταν αριθμητικά πολύ μικρότερη. Αποτελείτο από 12 βρετανικά πλοία με επικεφαλής τη ναυαρχίδα ΑΣΙΑ, 7 γαλλικά με ναυαρχίδα τη φρεγάτα ΣΕΙΡΗΝΑ και 8 ρωσικά με ναυαρχίδα το πλοίο AZOF. Τα πλοία του συμμαχικού στόλου άρχισαν να εισπλέουν(μεσημέρι 08/10) στον κόλπο του Ναβαρίνου, με επικεφαλής την αγγλική ναυαρχίδα Ασία. Ο Codrington ήλπιζε ότι έστω και την τελευταία στιγμή ο Ιμπραήμ θα έσπευδε να συμφωνήσει με την προτεινόμενη ανακωχή. Αντί απάντησης, οι Αιγύπτιοι πέρασαν στη δράση και άρχισαν τους πυροβολισμούς κατά της αγγλικής λέμβου, την οποία είχε στείλει με λευκή σημαία ο Codrington προς συνεννόηση, με αποτέλεσμα να φονευθεί ο Έλληνας πηδαλιούχος της Πέτρος Μικέλης. Ταυτόχρονα, εκανονιοβολούντο η αγγλική και η γαλλική ναυαρχίδα. Ο Codrington, μη έχοντας άλλη λύση, έδωσε το παράγγελμα της επίθεσης. Παρά την αριθμητική υπεροχή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου και τη βοήθεια των πυροβολείων της Σφακτηρίας(το νησάκι που σχεδόν φράζει τον κόλπο του Ναβαρίνου), η ναυμαχία αμέσως έκλινε υπέρ του συμμαχικού στόλου, που είχε μεγαλύτερη δύναμη πυρός. Γύρω στις 18:00, η λιμνοθάλασσα είχε γεμίσει από τα κατεστραμμένα πλοία του τουρκοαιγυπτιακού στόλου. 12 φρεγάτες, 22 κορβέτες και 25 μικρότερα πλοία είχαν βυθισθεί, ενώ 6.000 άνδρες σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν. Οι Σύμμαχοι έχασαν 172 άνδρες, ενώ οι τραυματίες ανήλθαν σε περίπου 500. Δύο πλοία καταστράφηκαν ολοσχερώς και αρκετά υπέστησαν εκτεταμένες ζημίες. Η είδηση για τη ναυμαχία έτυχε διαφορετικής υποδοχής στις πρωτεύουσες των Δυνάμεων που συμμετείχαν στην επιχείρηση. Στο Λονδίνο ο πρωθυπουργός δούκας του Wellington χαρακτήρισε τη ναυμαχία «ατυχές και απαίσιο γεγονός», ενώ μία μερίδα πολιτικών υποστήριξε ότι ο Codrington έπρεπε να παραπεμφθεί στο ναυτοδικείο για ανυπακοή, επειδή δεν είχε εντολή να δράσει. Αντίθετα, στο Παρίσι και τη Μόσχα η είδηση προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό. Ο εμπνευστής της Ιεράς Συμμαχίας και μέγας εχθρός της Ελληνικής Επανάστασης πρίγκιπας Metternich(1773-1859) χαρακτήρισε την καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου ως «αρχή της βασιλείας του χάους». Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου σήμανε την ελευθερία της Ελλάδας, παρά τη συνεχιζόμενη σφοδρή άρνηση του Σουλτάνου. Οι 3 δυνάμεις επέβαλαν τελικά τη θέλησή τους και μέχρι τις την τελευταία μάχη του Αγώνα στην Πέτρα Βοιωτίας, το ελληνικό κράτος είχε σχηματισθεί(12/09/1829) με βόρεια σύνορα τη γραμμή Αμβρακικού - Παγασητικού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου