15/05/1773 ΓΕΝΝΗΣΗ KLEMENS VON METTERNICH(ο πολέμιος της Ελληνικής Επανάστασης και αντίπαλος του Ιωάννη Καποδίστρια)
Ο Klemens Wenzel Lothar von Metternich(1773-1859), ήταν πρίγκιπας(επί τιμή) και ένας από τους διασημότερους διπλωμάτες και πολιτικούς της Αυστριακής Αυτοκρατορίας και της Ευρώπης. Γεννήθηκε(15/05/1773) στο Koblenz(ΝΔ Γερμανία) και πέθανε στη Βιέννη στις 11 Ιουνίου του 1859. Ήταν γιος του Κόμη και μετέπειτα Πρίγκιπα(επί τιμή) George Karl Count Metternich. ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ Αφού περάτωσε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, το οποίο θεωρούνταν στην εποχή του η ανώτερη διπλωματική σχολή, μετέβη στη Δρέσδη(1801) και μετέπειτα στο Βερολίνο(1803) ως αντιπρόσωπος της Αυστριακής Βασιλικής Αυλής. Διορίσθηκε επίσημα(1806) βασιλικός πρέσβης της Αυστρίας στο Παρίσι όπου και διακρίθηκε για τους λεπτούς χειρισμούς υποθέσεων και τη διπλωματική του ικανότητα. Παρά ταύτα κατά την εκεί παραμονή του δεν κατάφερε, παρά τις προσπάθειές του, να προσελκύσει τον αγέρωχο τότε Ναπολέοντα σε συμμαχία με την Αυστρία. Όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος(1809) ο Metternich ανακλήθηκε στη Βιέννη όπου και ανέλαβε υπουργός των εξωτερικών(ως το 1848). Κατά την 30ετή αυτή θητεία του ο Metternich άσκησε ιδιαίτερα μεγάλη επίδραση στα επί της αυστριακής πολιτικής (εξωτερικής και εσωτερικής) και επί των ευρωπαϊκών ζητημάτων. Αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στην εξουδετέρωση της ναπολεόντειας ισχύος και στη επικράτηση των αυστριακών αυτοκρατορικών θέσεων, αξιώσεων και συμφερόντων, κάνοντας χρήση οποιονδήποτε μέσων ακόμη και δολοπλοκίας. Ιστορικά αναδείχθηκε ο μεγαλύτερος αντίπαλος του Ναπολέοντα εξ ου, και ο βιογράφος του καθηγητής Bibl έγραψε ότι «αν και το οικόσημο της οικογένειας Metternich έφερε αετό με αναπεπταμένες τις πτέρυγες, το προσωπικό του σύμβολο ήταν η αράχνη παραμονεύουσα το θύμα της». Σημαντικό έργο του Metternich ήταν η συμβολή του στο 2ο γάμο του Ναπολέοντα με την Αυστριακή πριγκίπισσα Μαρία-Λουίζα(πλήρες όνομα Maria Ludovica Leopoldina Franziska Therese Josepha Lucia von Habsburg-Lothringen). Από το γάμο αυτό έλπιζε ότι θα συσφίγγονταν οι σχέσεις μεταξύ των 2 Αυτοκρατοριών, προβάλλοντας βέβαια το συμφέρον της Αυστρίας, αγνοώντας ότι ιστορικά ουδέποτε συγγενικοί βασιλικοί δεσμοί ισότιμων ηγεμονιών υπερίσχυσαν των εν διαστάσει συμφερόντων τους. Δεν έπαψε να καραδοκεί την επαναφορά του προ της Γαλλικής Επανάστασης πολιτικού και κοινωνικού καθεστώτος στη Γαλλία. Έτσι μετά τη μάχη του Wagram(10 km BA Βιέννης, 1809) ο Metternich διαπραγματεύτηκε με τον Ναπολέοντα συνθήκη όπου και ανέλαβε έντονη δράση στην ανακωχή του Pleiswitz(1813). Μετά όμως την ήττα του Ναπολέοντα, στη ιστορική μάχη της Λειψίας(1813), πέτυχε δια της διπλωματικής του δεινότητας την εμπέδωση της αυστριακής υπεροχής, όπου εξ ονόματος όλων των συμμάχων Ηγεμόνων της Ευρώπης υπέγραψε τη Συνθήκη των Παρισίων(1814). Στη συνέχεια, με τον αέρα της εμπιστοσύνης των Ηγεμόνων προχώρησε τον επόμενο χρόνο στη χειραγώγηση των εργασιών του Συνεδρίου της Βιέννης(1814-5) επιτυγχάνοντας την εξουδετέρωση του ισάξιου αντιπάλου του Ταλλεϋράνδου(Charles-Maurice de Talleyrand). Αποκλήθηκε τότε από τους διπλωμάτες «ο αμαξηλάτης της Ευρώπης». Στο συνέδριο αυτό ο Metternich είχε έλθει σε οξεία αντιπαράθεση με τον κόμη Ιωάννη Καποδίστρια που υποστήριζε τις γαλλικές απόψεις και φιλελεύθερες αρχές. Ο Metternich επί 34 χρόνια υπήρξε ο διαιτητής σχεδόν όλων των τότε ευρωπαϊκών υποθέσεων. Ήταν ο δημιουργός της Ιεράς Συμμαχίας(Παρίσι 1815) και σφοδρός πολέμιος κάθε φιλελεύθερης διάθεσης εξισώνοντάς την με καταστροφή από κάθε έννοια, πολιτική, κοινωνική, θρησκευτική κ.λπ. όταν διέγνωσε τις μυστικοπαθείς διαθέσεις του Τσάρου Αλέξανδρου δεν δίστασε να κατευθύνει όλη την Ιερά Συμμαχία ενάντια σε κάθε άνεμο φιλελευθερισμού που είχε σπείρει η Γαλλική Επανάσταση και ο Ναπολέων. Ο Metternich είχε αναπτύξει ένα πολιτικοκοινωνικό πρότυπο που υποστήριζε με πάθος από το οποίο όμως εξέλειπε η στοιχειώδης διορατικότητα επί των συγχρόνων συνθηκών της εποχής του. Ονειρευόταν να ιδρύσει μια ομοσπονδία Αυτοκρατόρων και βασιλέων οι οποίοι κατά τις αντιλήψεις του ήταν οι φορείς της θείας επιταγής προς ρύθμιση των τυχών των λαών της Ευρώπης αλλά και του κόσμου, λαμβάνοντας τις διδαχές αυτές κυρίως από την Παλαιά Διαθήκη. Ιδιαίτερα για την Αυστρία θεωρούσε πως δεν ήταν ποτέ δυνατόν να κυβερνηθεί παρά μόνο από ένα πατριαρχικό σύστημα απολυταρχισμού φθάνοντας στο σημείο να υποστηρίζει πως αν η Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι ο «μεγάλος ασθενής» της Ευρώπης, τότε ο «2ος ασθενής» είναι η Αυστρία. Διαπνεόμενος κάτω από αυτό το πνεύμα ως πολιτική αναγκαιότητα, που είχαν δημιουργήσει τα κατά καιρούς έντονα πολιτικά και θρησκευτικά πάθη στην Ευρώπη με τρομερές συγκρούσεις, προσπάθησε να εμφυσήσει αυτό σε όλα τα διεθνή συνέδρια που συμμετείχε και ειδικότερα σ’ εκείνα που προήδρευε(π.χ., συνέδριο Aquisqranum(σημ. Aachen, σύνορα Γερμανίας-Ολλανδίας και Βελγίου) και Karlsbad(ΝΔ Γερμανία, 1819), Troppau(σημ. Opava, Β Τσεχία, 1820) ως Laibach(σημ. Ljubljana, Σλοβενία, 1821). Στο τελευταίο μόλις ενημερώθηκε για της έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης(1821) τον συντάραξε πολύ βλέποντας τις θεωρίες του περί της «νομιμότητας»( υπό την έννοια του κυρίαρχου και ευνομούμενου κράτους), να χάνουν κυριολεκτικά έδαφος αποδοχής τους(υπό την έννοια των διαφορετικών εθνοτήτων του κυρίαρχου κράτους), από τους λαούς που επιθυμούσαν την αυτοδιάθεσή τους, σημείο που δεν μπόρεσε ποτέ να διαχωρίσει και αντιληφθεί. Αυτό το σημείο ήταν και ο κύριος λόγος που κατέστησε τον σπουδαίο αυτό διπλωμάτη παροιμιώδη μισέλληνα και τον έθεσε σε έκδηλη αντιπαράθεση με όλο τον πολιτισμένο κόσμο της εποχής του. Σημειώνεται επ' αυτού πως ακόμη και ο μεγαλύτερος ποιητής της Αυστρίας Franz Grillparzer χαρακτήρισε τον Metternich «Δον Κιχώτη της νομιμότητας». Κάτω από αυτή την ταραχή ο Metternich, που ανέλαβε το ίδιο έτος καγκελάριος, έσπευσε να καταπνίξει την όποια εκδήλωση φιλελευθερισμού των Ελλήνων πείθοντας και τον Τσάρο ν’ αποκηρύξει τον πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη. Ο δε Τσάρος θορυβηθείς και από τους αφορισμούς του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης προσπαθώντας να αποσείσει τις όποιες υπόνοιες περί αυτού εύνοιες αποκήρυξε τον Υψηλάντη. Ο Metternich δεν περιορίστηκε σ’ αυτό αλλά διέβαλε προς όλες τις Αυλές της Ευρώπης το θέμα των Ελλήνων ενάντια και στο φιλελληνικό ρεύμα της εποχής. Ακόμα και όταν έβλεπε ότι ο αγώνας των Ελλήνων άρχισε να αποδίδει και υπέρ του να συνενώνονται οι στόλοι Ρωσίας, Γαλλίας και Αγγλίας υπήρξε η τροχοπέδη της δημιουργίας ελεύθερου ελληνικού κράτους επιβάλλοντας τη θέσπιση έστω «κράτους κατ’ εντολή» υπό την επικυριαρχία των Μ. Δυνάμεων, οι Ηγεμόνες των οποίων όμως είχαν ήδη αρχίσει σιγά-σιγά να τον παραβλέπουν προ των συμφερόντων τους. Η Επανάσταση στην Ισπανία(1830) και εκείνες σε Ιταλία και Γερμανία δεν στάθηκαν ικανές ούτε και τότε για ν’ αντιληφθεί τη σύγχρονη πραγματικότητα. Τις χαρακτήριζε όλες «ανιστόρητες» ή «ενέργειες αγραμμάτων που δεν ξέρουν ούτε γραφή και ανάγνωση»(εννοώντας πως θα νομοθετούν και θα αυτοδιοικούνται), κινδυνολογώντας ότι κάθε υποστήριξη αυτών θα αποτελέσει μαχαιριά στη πλάτη των ευρωπαϊκών διεθνών σχέσεων. Κάτω από αυτή την αντίληψη που στοίχισε ακόμα και στην Αυστριακή Αυτοκρατορία, τελευταία του ίσως επιτυχία ήταν στο Συνέδριο του Βερολίνου. Μετά όμως το θάνατο του Αυτοκράτορα Φραγκίσκου(1802-78) έχασε κάθε ισχύ θεωρούμενος αναχρονιστικός με συνέπεια το όνομά του να ταυτιστεί με τον φεουδαρχισμό. Δεν κατάφερε ακόμα να προβλέψει ούτε την επερχόμενη Επανάσταση του 1848, παρά τις προσπάθειες άλλων διπλωματών «ν' ανοίξει τα αυτιά του και ν’ αφουγκραστεί την κοινή γνώμη», βοηθώντας έτσι την ειρηνική εξέλιξη της Επανάστασης, ώσπου τελικά ξεσηκώθηκε εναντίον του ακόμα και ο λαός της Αυστρίας, που περικύκλωσε την καγκελαρία και χτυπώντας τις πόρτες ζητούσε την άμεση παραίτησή του, γεγονός που αποδέχθηκε ο Αυτοκράτορας. Στην συνέχεια φυγαδεύτηκε την τελευταία στιγμή με την οικογένειά του στο Λονδίνο, μόλις και διαφεύγοντας την οργή του κόσμου. Ο Metternich παρέμεινε στην Αγγλία για ένα χρόνο. Μετέβη στις Βρυξέλλες(1849). Επέστρεψε στη Βιέννη (Σεπτέμβριος 1851) ως απλός ιδιώτης χωρίς καμία δημόσια εμφάνιση αν και λέγεται ότι υπήρξε μυστικοσύμβουλος του Αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ(1830-1916). Πέθανε στη Βιέννη, 8 χρόνια μετά την επιστροφή του(1859), σε ηλικία 86 ετών. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Νυμφεύτηκε την εγγονή του Αυστριακού πρίγκιπα καγκελαρίου Wenzel Kaunitz Eleonore(1795). Από τον 2ο όμως γάμο του απέκτησε τον Richard von Metternich που ακολούθησε τη διπλωματική καριέρα. Τα απομνημονεύματά του εξέδωσε μετά το θάνατό του ο γιος του Ριχάρδος σε 8 τόμους. ΤΙΜΕΣ Ο Metternich είχε τιμηθεί με ιδιαίτερα σπουδαία παράσημα, όσο ελάχιστοι της εποχής του. Μεταξύ των άλλων υπήρξε ιππότης του Τάγματος του Χρυσόμαλλου Δέρατος, μετά περιδέραιου, Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Αγίου Στεφάνου, μετά περιδέραιου(Ουγγαρίας), Ιππότης του Τάγματος του Αγίου Ιωσήφ, μετά περιδέραιου(Tοσκάνης), Ιππότης του Σταυρού του στρατιωτικού Τάγματος του Αγίου Ουμβέρτου(του Wittelsbach-Γερμανίας), Ιππότης του Βασιλικού Τάγματος του Αγίου Ιανουαρίου(των Βουρβόνων και Δύο Σικελιών) κ.ά. και επίτιμο μέλος του Επιμελητηρίου των Λόρδων της Βυρτεμβέργης. ΚΡΙΤΙΚΕΣ Ο Πρίγκιπας και Καγκελάριος Klemens von Metternich υπήρξε ένας από τους ελάχιστους Ευρωπαίους αξιωματούχους που επαινέθηκε και θαυμάστηκε, ακόμα και ως ηγεμόνας. Η εποχή της ακμής του χαρακτηρίστηκε από τους ιστορικούς Εποχή Metternich. Αλλά λοιδορήθηκε και απαξιώθηκε στα μάτια των ευρωπαϊκών λαών ταυτίζοντας το όνομά του με τις έννοιες της αντίδρασης, του φεουδαρχισμού και του σκοταδισμού, έναντι της αναγκαιότητας του φιλελευθερισμού που δεν μπόρεσε ποτέ του ν’ αντιληφθεί, παρασύροντας και καθηλώνοντας στις αντιλήψεις του ακόμα και τους Ηγεμόνες της εποχής του. Υπήρξε ο κύριος εκφραστής της «διεθνούς νομιμότητας» και της «ισορροπίας της ισχύος». Πίστεψε και υπηρέτησε σφόδρα αυτές μη δεχόμενος έστω κάποιες σύγχρονες παραμέτρους. Ίσως περί το τέλος της ζωής του να είχε αντιληφθεί το λάθος του, όπως διαφαίνεται στα απομνημονεύματά του, πλην όμως μια τέτοια δημοσιοποίηση της αλλαγής των αρχικών θέσεων και απόψεών του, που τόσα χρόνια είχε υπηρετήσει, να τη θεωρούσε άκρως ατιμωτική(στην εποχή του), με συνέπεια να παραμείνει μέχρι τέλους αιχμάλωτος αυτών των αναχρονιστικών αντιλήψεων. ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ Αντίθετα με τη παραπάνω κριτική, ειδικότερα στη Διπλωματία και τις Διεθνείς σχέσεις, ο Klemens von Metternich χαρακτηρίστηκε αυθεντία από τους ηγεμόνες που τον τίμησαν επάξια και από τους σημαντικότερους επικριτές του, που ομολογούν την διπλωματική του δεξιοτεχνία. Χαρακτηρίστηκε επί των ημερών του «αμαξηλάτης της Ευρώπης» και «διπλωμάτης των λεπτομερειών». Ο δε Ταλλεϋράνδος συγκρίνοντάς τον με τον Καρδινάλιο Mazarin (Mazzarino, Jules Mazarin, κοσμικό όνομα Giulio Raimondo Mazzarino, Γαλλοϊταλός καρδινάλιος, πολιτικός και διπλωμάτης), σημείωνε επ’ αυτού: «Ο Καρδινάλιος εξαπατούσε αλλά δεν ψεύδονταν(εφαρμόζοντας τις απατεωνιές του), ενώ ο Metternich ψεύδονταν(στις συνεννοήσεις του), αλλά δεν εξαπατούσε ποτέ(εφαρμόζοντας αυτές)». Γεγονός πάντως είναι ότι ο Klemens von Metternich σ’ όλες τις αποστολές του δημιούργησε νέα μοντέλα της διπλωματίας. Η προσφορά του στον τομέα αυτό κρίνεται σπουδαία. Υπήρξε ο θεμελιωτής της «διεθνούς νομιμότητας» και της λεγόμενης «ισορροπίας δυνάμεων», έννοιες για τις οποίες τότε μπορεί να λοιδορήθηκε, πλην όμως σήμερα βρίσκονται στη 1η γραμμή του Διεθνούς Δικαίου και των Διεθνών Σχέσεων, όπου σπουδαίοι διακρατικοί οργανισμοί, που θεσπίστηκαν στους νεότερους χρόνους(όπως π.χ. το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το Συμβούλιο Ασφαλείας κ.λπ.), καλούνται σήμερα να τις υπηρετούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου