ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ(ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ) ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ 26/04/1986

ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ(ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ) ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ 26/04/1986

Η έκρηξη στην Φουκουσίμα(Fukushima), οι αντιδράσεις σε Γερμανία και Γαλλία για την ασφάλεια των εκεί πυρηνικών εργοστασίων και οι μνήμες του Τσερνομπίλ(πρ. ΕΣΣΔ, σημ. Ουκρανία) κάνουν επίκαιρη την συζήτηση για τα πυρηνικά. Η Ελλάδα είναι ζωσμένη από αυτά και όλοι κάνουν… την πάπια. Το ατύχημα έγινε 26/04/1986, στον αντιδραστήρα ΝΟ4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνομπίλ(Cernobyl) της ΕΣΣΔ. Ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις σε περιβάλλον και υγεία. Από το ατύχημα πέθαναν επιτόπου 2 εργάτες του σταθμού. Σε 4 μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004. Επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα. ΙΣΤΟΡΙΚΟ Ο Πυρηνικός Σταθμός Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνομπίλ, βρίσκεται στο εγκαταλελειμμένο πλέον χωριό Prypiat(Β. Ουκρανία, σύνορα με Λευκορωσία). Το εργοστάσιο που πήρε το όνομά του από την πόλη του Τσερνομπίλ, μπήκε σε λειτουργία για τη ΕΣΣΔ(1977) ως πρότυπο πυρηνικό εργοστάσιο. Σημειώθηκε στο εργοστάσιο το πυρηνικό ατύχημα(26/04/1986) και είχε ως αποτέλεσμα τον άμεσο θάνατο δεκάδων και την εκτεταμένη επιβάρυνση του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Λειτουργούσε ως τον Δεκέμβριο του 2000 εξαιτίας μεγάλης ενεργειακής ζήτησης στην Ουκρανία. ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΑ 4 Στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνομπίλ είχε σχεδιαστεί η πραγματοποίηση του ελέγχου της ικανότητας της στροβιλογεννήτριας 8, να παρέχει ισχύ κατά τη διάρκεια εκτέλεσης φθίνουσας αυτοπεριστροφής αφού διακοπεί η παροχή τροφοδότησής της. Η σχεδίαση του ελέγχου έγινε από τον αρχιμηχανικό σχεδιασμού του εργοστασίου και σκοπός του ήταν να ελεγχθεί αν είναι δυνατή μ’ αυτή τη μέθοδο η παροχή αρκετής ισχύος ώστε να γίνεται εξαναγκασμένη κυκλοφορία του νερού στο σύστημα ψύξης του αντιδραστήρα. Η ιδέα αυτής της εξαναγκασμένης παροχής κατά τη φθίνουσα περιστροφή της στροβιλογεννήτριας είχε προβλεφθεί και περιληφθεί ως ενδεχόμενη λειτουργία στο σχεδιασμό των αντιδραστήρων RBMK-1000 που χρησιμοποιούσε το Τσερνομπίλ. Αντίστοιχοι έλεγχοι είχαν γίνει(1982) στον αντιδραστήρα ΝΟ3 του πυρηνικού εργοστασίου και είχε βρεθεί ότι δεν είναι δυνατή η παροχή ισχύος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αποτέλεσμα αυτών ήταν η πραγματοποίηση νέων ελέγχων με πιο σύγχρονο σχεδιασμό της στροβιλογεννήτριας(1984-5). Η βασική ιδέα σχετικά με το πρόγραμμα του 1986: πραγματοποίηση του ελέγχου σε συνθήκες όσο πιο κοντά σε πραγματικές. Εφόσον επαναξετάστηκε για άλλη μια φορά, προγραμματίστηκε ο έλεγχος να ξεκινήσει 25/04/1986. ΑΤΥΧΗΜΑ Το ατύχημα συνέβη 01:26(ώρα Μόσχας), ξημερώματα Σαββάτου 26/04/1986. Στο εργοστάσιο βρίσκονταν περ. 200 εργαζόμενοι των οποίων οι ενασχολήσεις σχετίζονταν με την ομαλή λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων 1, 2 και 3 και με το πρόγραμμα ελέγχου στον αντιδραστήρα 4 όπου και η έκρηξη. Σε απόσταση 1 km υπήρχαν άλλοι εργάτες που δούλευαν σε νυχτερινή βάρδια για την κατασκευή των αντιδραστήρων 5 και 6 που επρόκειτο να λειτουργήσουν το φθινόπωρο του 1986. Σημειώθηκαν 2 εκρήξεις στο κτίριο του αντιδραστήρα ΝΟ4. Αποτέλεσμα: η διάνοιξη μιας τρύπας στην οροφή του κτιρίου και εκτόξευση γραφίτη, σκυροδέματος και συντριμμιών. Αποτέλεσμα αυτών, ο πυρήνας του αντιδραστήρα βρέθηκε σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Μεγάλο μέρος του ουρανίου που χρησιμοποιούνταν ως καύσιμο έφυγε στον αέρα μαζί με υπερουράνια στοιχεία και προϊόντα της σχάσης από τον πυρήνα του αντιδραστήρα, παρασυρόμενα από τον καπνό του οποίου η στήλη έφτασε σε ύψος το 1 km. Πυρκαγιά ξέσπασε στην οροφή πάνω από τον στρόβιλο του αντιδραστήρα. Φλόγες υπήρχαν στο εσωτερικό του κτιρίου μαζί με ατμούς και σκόνη. Ο γραφίτης-έπαιζε το ρόλο του επιβραδυντή του αντιδραστήρα-, ανεφλέγη από τη θερμότητα και την έκρηξη. Ένας υπάλληλος του εργοστασίου που βρισκόταν ακριβώς πάνω από τον αντιδραστήρα της στιγμή της έκρηξης σκοτώθηκε ακαριαία και το πτώμα του δεν ήταν δυνατό να ανασυρθεί. Ένας 2^ος υπάλληλος τραυματίστηκε από συντρίμμια που έπεσαν πάνω του και εμφάνισε σοβαρά εγκαύματα. Απεγκλωβίστηκε αλλά υπέκυψε λίγες ώρες αργότερα. ΑΙΤΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ Το ατύχημα προήλθε από μια σειρά γεγονότων που περιλάμβανε μη προβλεπόμενους χειρισμούς και λάθη, τα οποία σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό του αντιδραστήρα RBMK-1000, που χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο, οδήγησαν σ’ αυτό. Σύμφωνα με την επανεκτίμηση του ατυχήματος από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας(1992), οι ακόλουθοι παράγοντες μπορεί να προκάλεσαν το Πυρηνικό Ατύχημα: (1)Βλάβη στην αντλία ή κράτηση της αντλίας που πραγματοποιούσε την κυκλοφορία του ψυκτικού μέσου. Στο εργοστάσιο του Τσερνομπίλ το ψυκτικό μέσον ήταν ζέον ύδωρ.  (2)Ενδεχόμενη διαταραχή λειτουργίας της αντλίας ψύξης ή κένωσή της από ψυκτικό. Τα 2 παραπάνω, σε συνδυασμό με τον πολύ μεγάλο και θετικό συντελεστή κενού  του αντιδραστήρα RBMK-1000, είναι δυνατόν να οδήγησαν σε απότομη αύξηση της επίδρασης του συντελεστή κενού. Ο συντελεστής κενού εκφράζει την αύξηση της θερμικής ισχύος σε περίπτωση δημιουργίας κενού στον επιβραδυντή του αντιδραστήρα ή στη ροή του ψυκτικού. Στους RBMK-1000 ο συντελεστής αφορά στο ψυκτικό μέσο. Επομένως μία αύξηση του συντελεστή κενού σε τέτοιον αντιδραστήρα μεταφράζεται ως δημιουργία κενού(πχ. φυσαλίδας) στη ροή του μέσου, που δημιουργεί μεγάλη αύξηση(μεγάλος σε μέγεθος, θετικός συντελεστής) στη θερμική ισχύ που παράγεται από την τρέχουσα πυρηνική δραστηριότητα. (3)Βλάβη στα κανάλια καυσίμου που αποτελούνταν από κράμα Ζιρκονίου ή στις συγκολλήσεις μεταξύ αυτών και των σωληνώσεων ανοξείδωτου ατσαλιού, κατά πάσα πιθανότητα κοντά στο σημείο όπου συνδέονται με τον αντιδραστήρα στη βάση του. Ο αντιδραστήρας RBMK-1000 έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτείται με καύσιμο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του χωρίς διακοπή και η τροφοδότηση με καύσιμο γίνεται μέσα από τα κανάλια καυσίμου. Η βλάβη ενός καναλιού καυσίμου θα μπορούσε να αποτελέσει την αιτία μιας απότομης αύξησης στο κλάσμα κενού του ψυκτικού μέσου καθώς αυτό εισερχόταν στη ροή. Έτσι είναι δυνατόν να δημιουργηθεί μια τοπική αύξηση της δραστικότητας που θα ενεργοποιούσε φαινόμενο πολλαπλασιασμού της στο χώρο του πυρήνα του αντιδραστήρα. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΡΙΣΗΣ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ Η κλίμακα της καταστροφής ενισχύθηκε από την έλλειψη εκπαίδευσης και εξοπλισμού του προσωπικού του εργοστασίου, οδήγησε σε σοβαρά λάθη εκτίμησης της πραγματικής κατάστασης. Τα επίπεδα ραδιενέργειας στις πλέον μολυσμένες περιοχές του εργοστασίου έχει υπολογιστεί ότι έφτασαν τα 5,6 Röntgen(από τον Wilhelm Conrad Röntgen(1845-1923), Γερμανό φυσικό)/ δευτερόλεπτο(Ρ/δ), τα οποία ισοδυναμούν με 20.000 Röntgen/ ώρα(Ρ/ω). Καθώς η θανάσιμη δόση είναι 500 Röntgen σε 5 ώρες, μη προστατευμένοι εργαζόμενοι έλαβαν μοιραίες δόσεις μέσα σε λίγα λεπτά. Εντούτοις την ώρα της καταστροφής οι εργαζόμενοι δεν ήξεραν τα πραγματικά επίπεδα ραδιενέργειας. Ένα δοσίμετρο με δυνατότητα μέτρησης έως 1000 Ρ/δ δεν ήταν προσβάσιμο λόγω της έκρηξης, ενώ ένα 2^ο δεν λειτούργησε όταν προσπάθησαν να το χρησιμοποιήσουν. Τα υπόλοιπα δοσίμετρα είχαν όριο μέτρησης τα 0,001 Ρ/δ και κατά συνέπεια έδειχναν «μέτρηση εκτός κλίμακας». Έτσι το προσωπικό του αντιδραστήρα μπορούσε μόνο να βεβαιώσει ότι η ακτινοβολία ήταν μεγαλύτερη των 0,001 Ρ/δ(3,6 Ρ/ω), ενώ τα πραγματικά επίπεδα ήταν, σε ορισμένες περιοχές, 5.600 φορές υψηλότερα. Εξαιτίας των λανθασμένων μετρήσεων, ο επικεφαλής του προσωπικού του αντιδραστήρα, Alexander Akimov, υπέθεσε ότι ο αντιδραστήρας ήταν ανέπαφος. Τα κομμάτια γραφίτη και πυρηνικής καύσιμης ύλης γύρω από το κτίριο αγνοήθηκαν και οι μετρήσεις ενός νέου δοσίμετρου(έφτασε στις 04:3 απορρίφθηκαν με το σκεπτικό ότι και αυτό ήταν ελαττωματικό). Ο Akimov έμεινε με τους άντρες του στο κτίριο του αντιδραστήρα μέχρι το πρωί, προσπαθώντας να αντλήσει νερό στον αντιδραστήρα. Κανείς τους δεν φορούσε προστατευτικές στολές και οι περισσότεροι- και ο Akimov-, πέθαναν από έκθεση σε ακτινοβολία σε 3 εβδομάδες. ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ Λίγο μετά το ατύχημα, έφτασαν επιτόπου πυροσβέστες που προσπάθησαν να σβήσουν τις φλόγες. Δεν τους ενημέρωσαν για το πόσο επικίνδυνα ραδιενεργοί ήταν οι καπνοί και τα συντρίμμια. Η φωτιά στην οροφή του σταθμού και στην περιοχή γύρω από τον αντιδραστήρα 4 έσβησε στις 05:00, όμως πολλοί πυροσβέστες δέχθηκαν υψηλές δόσεις ραδιενέργειας. Η φωτιά μέσα στον αντιδραστήρα 4 συνέχισε να καίει μέχρι που την έσβησαν ελικόπτερα τα οποία πέταξαν υλικά όπως άμμο, μόλυβδο, πηλό, βόριο μέσα στον φλεγόμενο αντιδραστήρα. Η έκρηξη και η φωτιά πέταξαν στον αέρα σωματίδια του πυρηνικού καυσίμου και πολύ πιο επικίνδυνα ραδιενεργά στοιχεία(π.χ. καίσιο-137, ιώδιο-131, στρόντιο-90 κ.ά.). ΕΚΚΕΝΩΣΗ PRYPIAT Η κυβερνητική επιτροπή που ερευνούσε το ατύχημα, με επικεφαλής τον Valery Legasov, έφτασε στο Τσερνομπίλ το απόγευμα της 26^ης Απριλίου. Μέχρι τότε 2 άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους και 52 βρίσκονταν στο νοσοκομείο. Περισσότερες από 24 ώρες μετά την έκρηξη, η επιτροπή, αντιμέτωπη με πλήθος αποδείξεων για ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας και αριθμό περιπτώσεων έκθεσης σε ακτινοβολία, αναγκάστηκε να παραδεχτεί(νύχτα 26-27/04) την καταστροφή του αντιδραστήρα και να δώσει την εντολή για εκκένωση της κοντινής πόλης του Prypiat. Η εκκένωση ξεκίνησε στις 14:00(27/04). Για να μειωθούν οι αποσκευές, ειπώθηκε στους κατοίκους ότι η εκκένωση ήταν προσωρινή, διάρκειας περίπου 3 ημερών. Έτσι, στο Prypiat παραμένουν ακόμα προσωπικά αντικείμενα, τα οποία δεν θα μπορέσουν ποτέ να μετακινηθούν λόγω της ραδιενέργειας. ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΚΡΗΞΗ Το νερό που είχε εισαχθεί βιαστικά στο κτίριο του αντιδραστήρα, σε μια μάταιη προσπάθεια να σβηστεί η φωτιά, είχε γεμίσει το χώρο κάτω από το πάτωμα του αντιδραστήρα. Παράλληλα το πυρωμένο καύσιμο και άλλα υλικά στο πάτωμα του αντιδραστήρα είχαν αρχίσει να τρυπάνε το πάτωμα και να αναμιγνύονται με λιωμένο τσιμέντο από τα τοιχώματα του αντιδραστήρα, δημιουργώντας ένα ραδιενεργό υγρό μεγάλου ιξώδους, συγκρίσιμο με λάβα. Η κατάσταση επιδεινώθηκε από υλικά που έριχναν τα ελικόπτερα, τα οποία δρούσαν σαν φούρνος, αυξάνοντας ακόμα περισσότερο τις θερμοκρασίες κάτω τους. Αν αυτό το υλικό ερχόταν σε επαφή με το νερό, θα είχε ως αποτέλεσμα θερμική έκρηξη, η οποία πιθανώς θα ήταν χειρότερη από την αρχική έκρηξη του αντιδραστήρα. Για να αποφευχθεί αυτό, στάλθηκαν από τη σοβιετική κυβέρνηση στρατιώτες και εργάτες(«ρευστοποιητές») ως προσωπικό εκκαθάρισης. 2 εξ αυτών στάλθηκαν με στολές κατάδυσης να ανοίξουν τις θυρίδες αποστράγγισης του ραδιενεργού νερού, ώστε να εμποδιστεί μια θερμική έκρηξη. Πιστεύεται ότι ήταν οι μηχανικοί Alexei Ananenko(ήξερε που βρίσκονταν οι βαλβίδες) και Valeri Bezpalov, συνοδευόμενοι από ένα 3^ο άνδρα, τον Boris Baranov. ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ Τα χειρότερα ραδιενεργά κατάλοιπα συγκεντρώθηκαν μέσα στα υπολείμματα του αντιδραστήρα. Ο ίδιος καλύφθηκε με σάκους που περιείχαν άμμο, μόλυβδο και βορικό οξύ, οι οποίοι πετάχτηκαν από ελικόπτερα(περ. 5.000 τόνοι τη βδομάδα μετά το ατύχημα). Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1986 είχε χτιστεί μια μεγάλη τσιμεντένια σαρκοφάγος για να σφραγίσει τον αντιδραστήρα και τα περιεχόμενά του. Πολλά από τα οχήματα των «ρευστοποιητών» παραμένουν σκορπισμένα γύρω από την περιοχή του Τσερνομπίλ ως σήμερα. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ Το πυρηνικό ατύχημα, είχε σημαντικές επιπτώσεις στην τότε Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας(Ουκρανία από 24/08/1991) και στην ΕΣΣΔ. Σοβιετικοί κ.ά. επιστήμονες κατέγραφαν τα δεδομένα για τη μόλυνση του αέρα, των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, των προϊόντων της καλλιέργειας, των τροφίμων και των κατοικημένων περιοχών της τότε Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας και της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας(ΡΣΟΣΔ). Ο συστηματικός έλεγχος για τη μόλυνση από ραδιενέργεια συνεχίστηκε και μετά την πτώση της ΕΣΣΔ ως και σήμερα. Τα αποτελέσματα συγκεντρώνει και δημοσιοποιεί και η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, ανά 5 ή 10 έτη. Οι μετρήσεις περιλάμβαναν δειγματοληψία του εδάφους, των αγροτικών προϊόντων, του κρέατος, του γάλακτος, του νερού και του αέρα. Στο έδαφος γινόταν διαχωρισμός ανάλογα με το αν ήταν σε περιοχές με καλλιεργήσιμα εδάφη, με ένα ή πολλά είδη καλλιέργειας, με το αν είχαν πληγεί άμεσα από τη ραδιενέργεια και με το αν κατοικούνταν ή ήταν περιοχές φυσικού περιβάλλοντος. Για τα δείγματα από το έδαφος περιοχών εκτός των καλλιεργήσιμων, λαμβάνονταν αρχικά μετρήσεις της ακτινοβολίας Γ που υποδείκνυαν αν υπάρχει εκεί θερμό σημείο, που θα υποδήλωνε συσσώρευση της ραδιενεργού δράσης στην περιοχή αυτή με εμφάνιση οξείας κορυφής. Αν εμφανιζόταν θερμό σημείο η περιοχή θεωρείτο ακατάλληλη για δειγματοληψία και επιλεγόταν άλλη οπότε λαμβάνονταν 1-6 δείγματα γι’ αυτήν. Αυτή η μέθοδος που περιλάμβανε τη σκόπιμη παράλειψη των θερμών σημείων κρίθηκε ανεπαρκής για τη δειγματοληψία του εδάφους όπου υποτίθεται ότι τα θερμά σημεία θεωρούνται περιορισμένης έκτασης και μεγέθους που δεν υπερβαίνει τα λίγα m. Ακόμη και στην Πολωνία(1986), βρέθηκαν θερμά «σημεία» δεκάδων ως εκατοντάδων m με δεκαπλάσια ποσά ραδιενέργειας από τις γύρω περιοχές. ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΖΩΝΗ Εφαρμόστηκε λίγο μετά την καταστροφή του Τσερνομπίλ(1986) για να βοηθήσει στην εκκένωση του τοπικού πληθυσμού και στην αποτροπή εισόδου στην σημαντικά μολυσμένη περιοχή. Η τοποθεσία γύρω από το χώρο του ατυχήματος χωρίστηκε σε 4 ομόκεντρες ζώνες ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητας. Κάθε οικιστική, πολιτική και επαγγελματική δραστηριότητα είναι απαγορευμένη και ποινικοποιημένη στη 4^η και πιο επικίνδυνη ζώνη, ακτίνας 30 km. Η μόνη επίσημη εξαίρεση είναι η λειτουργία του πυρηνικού σταθμού στο Τσερνομπίλ και τις επιστημονικές εγκαταστάσεις που σχετίζονται με τις έρευνες για την ασφάλεια της πυρηνικής ενέργειας. Η χλωρίδα και η πανίδα στην περιοχή επηρεάστηκαν σημαντικά μετά το ατύχημα. Πευκοδάση στην περιοχή καταστράφηκαν από τη ραδιενέργεια. Υπήρξαν αναφορές και για μεταλλάξεις σε ζώα, με μόνη επιστημονική καταγραφή τον μερικό αλμπινισμό στα χελιδόνια. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν αναφορές ότι η άγρια ζωή στην περιοχή γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη λόγω της έλλειψης του ανθρώπινου παράγοντα. Εντούτοις επιστημονικές έρευνες αντικρούουν αυτές τις αναφορές, ισχυριζόμενες ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας έχουν σημαντική επίπτωση σε άγρια ζώα και φυτά. Η περιοχή είναι επίσης γεμάτη με νεκροταφεία οχημάτων (περισσότερα από 800) γεμάτα μολυσμένα στρατιωτικά οχήματα και ελικόπτερα. Δεκάδες ποταμόπλοια και φορτηγίδες σκουριάζουν σε εγκαταλελειμμένα λιμάνια. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Διάφορα επιστημονικά ινστιτούτα και συντονιστικές επιτροπές στην ΕΣΣΔ συμμετείχαν μετά το ατύχημα σε λεπτομερή αποτίμηση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος μέσω ελέγχων διαφόρων ραδιολογικών συστατικών. Κυρίως μελετήθηκε και έγινε καταγραφή της παρουσίας ¹³⁴Cs, ¹³⁷Cs, Sr, Pu και έντονων ραδιενεργών σωματιδίων(θερμά σωματίδια - hot particles). ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Ως αποτέλεσμα του ατυχήματος 237 άνθρωποι υπέφεραν από οξείας μορφής μόλυνση από ραδιενέργεια. 31 πέθαναν στους πρώτους 3 μήνες. Οι περισσότεροι ήταν πυροσβέστες και διασώστες, όχι πλήρως ενήμεροι για τους κινδύνους που διέτρεχαν. 135.000 άνθρωποι εκκένωσαν την περιοχή, 50.000 από αυτούς κάτοικοι του Prypiat. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων στην περιοχή είναι δύσκολο να καθοριστεί επακριβώς λόγω της μυστικοπάθειας της ΕΣΣΔ, η οποία οδήγησε σε ελλιπή καταγραφή των σχετικών στατιστικών στοιχείων. ΕΠΙΠΤΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Το ατύχημα είχε επιπτώσεις στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Η Δ, Α και Β Ευρώπη δέχθηκε το μεγαλύτερο ποσοστό ραδιενεργών ισοτόπων(περισσότερα από τα μισά ραδιενεργά σωματίδια που απελευθερώθηκαν από το ατύχημα κατέληξαν σε περιοχές εκτός ΕΣΣΔ). Πρώην Γιουγκοσλαβία, Φινλανδία, Σουηδία, Γερμανία, Βουλγαρία, Νορβηγία, Ρουμανία, Αυστρία και Πολωνία δέχθηκαν κάθε μια +1 πεταμπεκερέλ(10¹⁵ Bq)(εκ του Becquerel(1852-1908), Γάλλου φυσικού) καισίου 137. Η περιοχή που μολύνθηκε με + 4.000 Bq/m² καλύπτει το 40% της επιφάνειας της Ευρώπης. Το 2,3% δέχτηκε πάνω από 40.000 Bq/m². Από τη συνολική δόση ραδιενέργειας που έλαβε ο πληθυσμός της γης λόγω του ατυχήματος, το 36% αντιστοιχεί στους κατοίκους Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας και το 53% στους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν περιορισμοί στη διακίνηση τροφίμων σε χώρες της Ευρώπης: στο Ηνωμένο Βασίλειο σε 374 φάρμες με 200.000 πρόβατα. Σε Σουηδία και Νορβηγία υπάρχουν περιορισμοί για ζώα σε ελεύθερο περιβάλλον(και οι τάρανδοι). Στη Γερμανία κ.ά. βορειοευρωπαϊκές χώρες ανιχνεύονται υψηλά ποσοστά καισίου 137 σε άγρια ζώα(π.χ. αγριόχοιροι(μέσα επίπεδα 6.800 Bq/kg, 10 φορές υψηλότερα από το όριο ασφαλείας της ΕΕ στα 600 Bq/kg)).  Περισσότερο από το μισό του ιωδίου 131 που διέφυγε από το Τσερνομπίλ κατέληξε εκτός ΕΣΣΔ. Το ραδιενεργό ιώδιο προκαλεί αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του θυρεοειδούς και σύμφωνα με εκτιμήσεις, παρουσιάστηκε αύξηση αυτής της μορφής καρκίνου σε Ηνωμένο Βασίλειο και Τσεχία. Χρειάζονται όμως περισσότερες έρευνες για να υπάρξει συνολική εικόνα για την Ευρώπη. Κάποιες άλλες μελέτες αναφέρουν επίσης αύξηση της παιδικής λευχαιμίας σε Δυτική Γερμανία, Ελλάδα και Λευκορωσία. Έχοντας υπόψη ότι τα περισσότερα είδη καρκίνου χρειάζονται 20-60 χρόνια μεταξύ έκθεσης στο αίτιο και εκδήλωσης της ασθένειας, είναι ακόμα νωρίς για να εκτιμήσουμε τις πραγματικές διαστάσεις των επιπτώσεων του ατυχήματος. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Μέρος του ραδιενεργού νέφους από το Τσερνομπίλ έφτασε και στην Ελλάδα μετά από μερικές μέρες. Προκλήθηκε πανικός στον ελληνικό πληθυσμό, σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων. Ο κρατικός μηχανισμός έκανε συστάσεις για αποφυγή του φρέσκου γάλακτος και το καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών(05/05). Το ραδιενεργό νέφος επηρέασε κυρίως την Β. Ελλάδα και τη Θεσσαλία, όπου χρόνια αργότερα ανιχνεύονταν ποσά ραδιενέργειας υψηλότερα του κανονικού. Μετρήσεις(1996) που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 kBq ανά m² με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 5 kBq. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία δεν παρατηρήθηκε αύξηση στη συχνότητα της λευχαιμίας, εκτός από τη σπάνια βρεφική λευχαιμία, ούτε και στον καρκίνο του θυρεοειδούς. Όμως υπολογίζεται από έρευνα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ότι έγιναν περίπου 2.500 τεχνητές εκτρώσεις(1986) από γονείς οι οποίοι φοβήθηκαν τις πιθανές επιπτώσεις της ραδιενέργειας στο έμβρυο. Ιατρικοί κύκλοι αποδίδουν 1500 περιπτώσεις καρκίνου(1986-96) που δεν δικαιολογούνταν από το ιστορικό του ασθενούς, σε πιθανές επιπτώσεις του Τσερνομπίλ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ Η Ουκρανία ενέκρινε(Σεπτέμβριος 2007) την κατασκευή ενός ατσάλινου κελύφους πάνω από τον αντιδραστήρα, σε αντικατάσταση της υπάρχουσας σαρκοφάγου, η οποία κινδυνεύει από κατάρρευση. Το κέλυφος το οποίο θα κατασκευαστεί από τον όμιλο γαλλικών εταιρειών  NOVARKA, θα κοστίσει € 432 εκ. (κατ' άλλες πηγές € 505 εκ.), με το κόστος να καλύπτεται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης και διεθνείς χορηγούς. Η τοξωτή κατασκευή θα έχει πλάτος 257 m, ύψος 105 m και μήκος 150 m και θα χρειαστούν 58 μήνες για την ολοκλήρωσή της. Η νέα σαρκοφάγος θα κατασκευαστεί σε σχετική απόσταση από τον αντιδραστήρα και μόλις ολοκληρωθεί θα μετακινηθεί πάνω σε ράγες προς την τελική της θέση, πάνω από την προϋπάρχουσα. Μετά το πέρας της κατασκευής θα ξεκινήσει η αποδόμηση του πυρήνα 4.